Thận ứ nước ở người lớn là tình trạng mà ngày càng có nhiều người mắc phải, tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ nguyên nhân gây ra bệnh lý này. Khi dòng nước tiểu bị tắc nghẽn hoặc ứ trệ khiến cho nước tiểu không thể thoát ra ngoài một cách bình thường, nước sẽ bị dồn ngược lại vào bên trong thận, gây ra tình trạng giãn nở và tổn thương nhu mô thận được gọi là thận ứ nước. Việc xác định chính xác nguyên nhân gây thận ứ nước ở người lớn có vai trò vô cùng quan trọng trong việc điều trị và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các nguyên nhân tiềm ẩn, đôi khi âm thầm nhưng lại là yếu tố then chốt dẫn đến căn bệnh này.

1. Tắc nghẽn đường tiết niệu – nguyên nhân phổ biến hàng đầu

1.1 Sỏi tiết niệu gây cản trở dòng chảy nước tiểu, thận ứ nước ở người lớn

Trong số các nguyên nhân dẫn đến thận ứ nước ở người lớn, sỏi tiết niệu là yếu tố thường gặp nhất. Sỏi có thể hình thành ở bất kỳ vị trí nào trong đường tiết niệu, từ bể thận, niệu quản cho đến bàng quang. Khi viên sỏi di chuyển và mắc kẹt tại vị trí niệu quản – ống dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang, nó sẽ làm cản trở hoặc tắc hoàn toàn dòng nước tiểu. Sự ứ trệ này khiến cho nước tiểu không thể lưu thông bình thường, tạo áp lực ngược lên bể thận và gây ra tình trạng ứ nước. Nếu không được can thiệp sớm, thận sẽ bị giãn nở lâu ngày, gây tổn thương chức năng lọc máu, thậm chí dẫn đến suy thận.

Sỏi tiết niệu ở người lớn thường hình thành do chế độ ăn uống không lành mạnh, uống ít nước, lười vận động hoặc do yếu tố cơ địa. Ngoài ra, một số bệnh lý chuyển hóa như tăng canxi niệu, rối loạn hấp thu oxalat cũng làm gia tăng nguy cơ tạo sỏi.

Sỏi tiết niệu không được loại bỏ kịp thời, kéo dài lâu ngày có thể gây ứ đọng nước tiểu

1.2 Hẹp niệu đạo hoặc chít hẹp niệu quản do chấn thương hoặc viêm

Một trong những nguyên nhân khác gây tắc nghẽn là tình trạng hẹp niệu đạo hoặc niệu quản, thường xảy ra sau chấn thương, phẫu thuật hoặc viêm nhiễm lâu ngày. Khi lòng ống dẫn tiểu bị thu hẹp, lưu lượng nước tiểu giảm sút đáng kể, dẫn đến ứ trệ và gây thận ứ nước. Đặc biệt ở người lớn tuổi, viêm tuyến tiền liệt hoặc viêm đường tiết niệu kéo dài cũng có thể để lại sẹo và làm hẹp đường dẫn tiểu, làm tăng nguy cơ hình thành ứ nước ở thận.

Tình trạng hẹp đường tiết niệu thường không gây ra triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, khiến người bệnh chủ quan. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng.

2. Bệnh lý tuyến tiền liệt và ảnh hưởng từ khối u

2.1 Phì đại tuyến tiền liệt chèn ép đường tiểu

Đối với nam giới, đặc biệt là người trên 50 tuổi, một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến thận ứ nước ở người lớn là do phì đại tuyến tiền liệt. Tuyến tiền liệt khi tăng kích thước sẽ chèn ép vào niệu đạo – đoạn ống đi qua trung tâm tuyến khiến nước tiểu khó thoát ra ngoài, gây ra tình trạng tồn đọng nước tiểu trong bàng quang. Tình trạng này kéo dài không chỉ gây khó chịu khi đi tiểu mà còn khiến nước tiểu bị trào ngược lên niệu quản và thận, dẫn đến ứ nước ở một hoặc cả hai bên thận.

Phì đại tuyến tiền liệt là bệnh lý lành tính nhưng lại ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống và chức năng thận. Nhiều trường hợp người bệnh chỉ phát hiện ra thận ứ nước khi đã xuất hiện các biến chứng như nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát hoặc suy thận nhẹ.

Phì đại tiền liệt tuyến là một trong những nguyên nhân gây ứ trệ nước tiểu dẫn đến ứ nước

2.2 Khối u đường tiết niệu hoặc cơ quan lân cận

Sự xuất hiện của các khối u dù là lành tính hay ác tính tại bất kỳ vị trí nào dọc theo hệ tiết niệu (niệu quản, bàng quang, niệu đạo) đều có thể gây tắc nghẽn dòng chảy của nước tiểu. Khối u có thể phát triển từ chính cơ quan tiết niệu hoặc do di căn từ các cơ quan lân cận như tử cung, buồng trứng, đại tràng, trực tràng. Khi khối u phát triển với kích thước lớn, nó sẽ chèn ép niệu quản hoặc gây xâm lấn, dẫn đến cản trở dòng tiểu.

Một số khối u còn có thể gây xơ hóa mô xung quanh niệu quản, làm cứng và hẹp đường dẫn nước tiểu. Điều này lý giải vì sao thận ứ nước ở người lớn có thể là một trong những dấu hiệu sớm cảnh báo ung thư đường tiết niệu hoặc ung thư ở vùng chậu. Do đó, bất kỳ trường hợp nào phát hiện thận ứ nước đều cần đánh giá kỹ để loại trừ nguyên nhân ác tính.

3. Dị tật bẩm sinh, rối loạn chức năng và biến chứng từ các bệnh lý khác

3.1 Dị dạng niệu quản – nguyên nhân thầm lặng gây thận ứ nước ở người lớn

Một số người trưởng thành vẫn có thể mắc dị dạng đường tiết niệu từ nhỏ mà không hề hay biết, do bệnh không gây triệu chứng rõ rệt trong suốt thời thơ ấu. Dị tật bẩm sinh như hẹp khúc nối bể thận – niệu quản, niệu quản đôi, niệu quản đổ sai vị trí… có thể âm thầm gây ra tình trạng ứ nước kéo dài ở thận mà chỉ được phát hiện khi thực hiện siêu âm tổng quát hoặc khi bệnh đã có biểu hiện rõ ràng như đau lưng, sốt, tiểu buốt, nhiễm trùng tiết niệu tái phát.

Nhiều trường hợp phát hiện có những bất thường ở hệ tiết niệu thông qua thăm khám sức khỏe định kỳ

Với những trường hợp dị tật nhẹ, cơ thể có thể tự điều chỉnh được và không gây hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, khi dị dạng ảnh hưởng đến dòng chảy nước tiểu, ứ nước thận sẽ diễn ra âm thầm, kéo dài và gây tổn thương nghiêm trọng nếu không được can thiệp.

3.2 Biến chứng từ bệnh lý toàn thân và yếu tố chức năng

Một số bệnh lý mạn tính như tiểu đường, viêm nhiễm kéo dài, lupus ban đỏ hệ thống hoặc các bệnh tự miễn có thể ảnh hưởng đến chức năng của hệ tiết niệu và gián tiếp gây ra thận ứ nước ở người lớn. Đặc biệt, người mắc tiểu đường lâu năm dễ bị nhiễm trùng đường tiết niệu, rối loạn thần kinh bàng quang khiến cho việc bài tiết nước tiểu bị cản trở.

Ngoài ra, người nằm liệt giường lâu ngày, bị rối loạn chức năng thần kinh kiểm soát bàng quang, hoặc sử dụng một số thuốc điều trị gây giữ nước tiểu cũng có thể làm tăng áp lực lên thận và dẫn đến ứ nước. Những yếu tố này thường bị bỏ qua do không gây triệu chứng đặc hiệu nhưng lại âm thầm gây tổn thương chức năng thận theo thời gian.

Thận ứ nước ở người lớn không chỉ là hậu quả của các bệnh lý đơn giản mà còn là biểu hiện cảnh báo nhiều nguyên nhân tiềm ẩn, từ tắc nghẽn cơ học do sỏi và khối u, cho đến rối loạn chức năng hoặc bệnh lý toàn thân. Việc phát hiện sớm nguyên nhân đóng vai trò quyết định trong quá trình điều trị và ngăn ngừa biến chứng. Nếu được chẩn đoán kịp thời, thận ứ nước hoàn toàn có thể điều trị hiệu quả, giúp phục hồi chức năng thận và tránh nguy cơ suy thận không hồi phục.