Bệnh tay chân miệng là một trong những căn bệnh dễ lây lan, đặc biệt trong giai đoạn chuyển mùa. Trẻ em là nhóm người dễ mắc bệnh nhiều nhất do hệ thống miễn dịch của trẻ chưa được hoàn thiện. Để đối phó và kiểm soát dịch bệnh một cách tốt nhất, cha mẹ cần có hiểu biết đầy đủ về nguyên nhân bệnh tay chân miệng.
Menu xem nhanh:
1. Giới thiệu chung về bệnh
1.1. Khái niệm bệnh
Bệnh tay chân miệng là một căn bệnh truyền nhiễm do virus đường ruột gây ra, được lây từ người sang người, và thường dẫn đến dịch tay chân miệng. Bệnh này có biểu hiện chủ yếu là gây tổn thương da và niêm mạc, trong đó phỏng nước tập trung chủ yếu ở miệng, lòng bàn tay và bàn chân.
Nguyên nhân chính của sự lây nhiễm tay chân miệng là qua đường tiêu hóa, thông qua tuyến nước bọt hoặc phân của những người mắc bệnh. Do đó, những nơi như mẫu giáo, nhà trẻ có nguy cơ cao để bùng phát và lan truyền dịch bệnh.
1.2. Nguyên nhân bệnh tay chân miệng mà cha mẹ cần biết
Bệnh tay chân miệng phát triển chủ yếu do virus thuộc họ virus đường ruột, đặc biệt là hai nhóm virus Coxsackie A16 và Enterovirus 71 (EV71). Cả hai nhóm virus này được biết đến là sức sống mãnh liệt và dai dẳng, có khả năng tồn tại trong một phạm vi nhiệt độ rộng (từ rất lạnh đến rất nóng).
Virus tay chân miệng có thể bị tiêu diệt ở nhiệt độ 560 độ C sau 30 phút. Trong điều kiện lạnh, với nhiệt độ -40 độ C, virus có thể tồn tại trong môi trường bên ngoài trong khoảng 3 tuần.
Môi trường sinh hoạt chung như đồ dùng ăn uống, bề mặt bàn, đồ chơi chung, ghế… thường là nơi tập trung virus và đóng vai trò quan trọng trong sự lây lan của bệnh.
Trẻ em lớn hơn và người lớn cũng có nguy cơ mắc bệnh tay chân miệng, tuy nhiên tỷ lệ này thường thấp hơn đáng kể so với trẻ em.
1.3. Dấu hiệu nhận biết
Cha mẹ cần chú ý và quan sát những dấu hiệu của trẻ để phát hiện sớm bệnh tay chân miệng, từ đó có thể điều trị bé một cách nhẹ nhàng và phòng tránh các biến chứng nguy hiểm. Về mặt chẩn đoán lâm sàng, bệnh tay chân miệng có thể được chia thành 4 giai đoạn đặc trưng như sau:
– Giai đoạn ủ bệnh: Trong giai đoạn này, trẻ không có nhiều biểu hiện bệnh và vẫn hoạt động bình thường. Giai đoạn này thường từ 3 ngày đến 1 tuần.
Dấu hiệu bệnh sẽ thay đổi theo từng giai đoạn phát triển của bệnh
– Giai đoạn khởi phát: Giai đoạn này diễn ra trong vòng 1 đến 2 ngày và có các biểu hiện cụ thể như đau họng, sốt nhẹ, quấy khóc, mất khẩu vị, tiêu chảy và các triệu chứng khác.
– Giai đoạn toàn phát: Đây là giai đoạn mà các triệu chứng của bệnh tay chân miệng trở nên rõ ràng hơn. Các biểu hiện như:
+ Viêm loét miệng: Thường thấy ở hầu họng (gần lưỡi gà), niêm mạc vùng má, môi, lưỡi. Viêm loét miệng khiến trẻ khó ăn, không muốn ăn và bú, và tăng tiết nước bọt.
+ Sốt: Trẻ thường chỉ có sốt nhẹ trong khoảng từ 37,5 đến 38 độ C. Nếu trẻ có sốt cao đến 39-40 độ C trong 2 ngày trở lên, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để điều trị, vì đây có thể là biểu hiện của biến chứng nghiêm trọng.
+ Phát ban trên da dưới dạng phỏng nước: Thường xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, khuỷu tay và mông. Ban thường tồn tại trong khoảng thời gian ngắn (ít hơn 7 ngày). Sau khi ban đã qua, có thể để lại những vết thâm nhưng hiếm khi loét hoặc bị nhiễm trùng.
Đây là các dấu hiệu quan trọng mà cha mẹ cần lưu ý để nhận biết bệnh tay chân miệng và tìm cách điều trị và chăm sóc trẻ một cách kịp thời.
2. Biến chứng
Nhờ nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh tay chân miệng ở trẻ, cha mẹ có thể thực hiện cách điều trị và chăm sóc tốt nhất. Điều này giúp hạn chế những biến chứng nguy hiểm do virus EV71 gây ra, bao gồm:
– Biến chứng về não bộ: Virus EV71 có thể gây ra viêm màng não, viêm não hoặc viêm não tủy, là những biến chứng nghiêm trọng. Các biểu hiện có thể bao gồm: giật mình, đi không vững, mắt nhìn ngược, rung hoặc giật của nhãn cầu.
– Biến chứng về hệ hô hấp và tim mạch: Bệnh viêm cơ tim, tăng huyết áp, suy tim và trụy mạch có thể xảy ra sau khi mắc bệnh tay chân miệng. Những biến chứng này có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Bệnh cũng có thể có biến chứng nên cha mẹ cần chú ý
Nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh tay chân miệng giúp cha mẹ có thể đưa trẻ đến bác sĩ để được kiểm tra và điều trị kịp thời, từ đó giảm nguy cơ phát triển các biến chứng nguy hiểm và bảo vệ sức khỏe của trẻ.
3. Phòng ngừa
Trong vùng dịch tay chân miệng, để giảm thiểu lây nhiễm bệnh, có một số biện pháp phòng ngừa cần được thực hiện chủ động:
– Hạn chế tiếp xúc với những người bệnh tay chân miệng trừ khi thực sự cần thiết.
– Trẻ mắc bệnh cần được cách ly tại nhà để ngăn chặn sự lây lan.
– Theo dõi và quan sát sự xuất hiện của sốt ở trẻ trong vùng dịch bệnh, nếu cần thiết, đưa trẻ đi cách ly và tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
– Vệ sinh nơi ở của người bệnh bằng cách lau phòng và khử khuẩn toàn bộ giường bệnh, phòng bệnh bằng Cloramin B 2% hoặc các chất kháng khuẩn khác.
– Xử lý chất thải, quần áo, khăn trải giường của người bệnh và các dụng cụ chăm sóc bằng cách tuân thủ quy trình vệ sinh và ngăn chặn lây nhiễm qua đường tiêu hóa.
– Bố mẹ hoặc điều dưỡng chăm sóc bệnh cần thay đổi quần áo, tã hoặc tiếp xúc với phân, nước bọt và các chất tiếp xúc khác của người bệnh.
Thực hiện những biện pháp phòng ngừa trên sẽ giúp giảm thiểu lây nhiễm bệnh tay chân miệng và bảo vệ sức khỏe của cả gia đình và cộng đồng.
4.Chăm sóc trẻ bị tay chân miệng như thế nào là đúng cách?
Đa số trẻ mắc bệnh tay chân miệng thường tự phục hồi trong khoảng 7-10 ngày, trừ trường hợp có biến chứng nặng. Trẻ mắc tay chân miệng dạng nhẹ có thể chăm sóc tại nhà theo sự hướng dẫn của bác sĩ, tuy nhiên cần tái khám để phát hiện sớm các biến chứng. Hiện nay, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh tay chân miệng, do đó, chăm sóc đúng cách là yếu tố quan trọng để đạt hiệu quả tốt nhất và giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm.
Trong quá trình chăm sóc, có 4 yếu tố mà cha mẹ cần lưu ý đặc biệt:
– Thực hiện cách ly cho trẻ: Bệnh tay chân miệng rất dễ lây lan trong các nơi đông người như nhà trẻ, trường học và nơi công cộng. Do đó, sau khi phát hiện trẻ mắc bệnh, cần cách ly trẻ và không cho trẻ đến trường trong khoảng thời gian 10-14 ngày kể từ ngày phát bệnh. Cha mẹ cũng nên thông báo cho trường học về tình trạng sức khỏe của trẻ để được theo dõi và giám sát kịp thời. Người chăm sóc cũng cần sử dụng khẩu trang và rửa tay sát khuẩn thường xuyên để tránh lây nhiễm cho những người xung quanh.
Cần đưa trẻ đi bệnh viện nếu xuất hiên những dấu hiệu bất thường
– Chú ý đến chế độ dinh dưỡng: Trẻ mắc tay chân miệng thường có biểu hiện biếng ăn và chán ăn do vết loét trong miệng gây đau đớn và khó chịu. Cha mẹ cần chuẩn bị thức ăn mềm, dễ nuốt và dễ tiêu hóa để trẻ có thể ăn nhiều hơn. Nên cho trẻ ăn nhiều lần trong ngày và chú trọng đến thành phần dinh dưỡng của các món ăn để bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho trẻ. Tránh cho trẻ ngậm các vật liệu cứng, ăn bằng các dụng cụ có cạnh sắc. Hạn chế thức ăn quá nóng hoặc chua cay vì có thể làm tăng cảm giác đau trong miệng và họng. Cần bổ sung đủ nước để trẻ không mất nước do sốt và biếng ăn. Không nên kiêng cử quá mức và nên cho trẻ ăn bình thường ngay khi trẻ có dấu hiệu giảm bệnh.
– Giữ vệ sinh: Giữ vệ sinh cẩn thận cho trẻ và người chăm sóc sẽ giúp hạn chế lây lan bệnh tay chân miệng và đạt kết quả điều trị nhanh chóng hơn. Trẻ cần được giữ vệ sinh sạch sẽ, không nên hạn chế việc tắm rửa khi bị bệnh tay chân miệng. Tuy nhiên, nên tắm trẻ trong phòng kín gió và sử dụng xà phòng sát khuẩn. Các vật trẻ thường dùng như bình sữa, đồ ăn uống, đồ dùng sinh hoạt và đồ chơi cần được sử dụng riêng biệt hoặc vệ sinh thường xuyên để diệt khuẩn. Quần áo và tã nên thay mới thường xuyên và ngâm trong các dung dịch sát khuẩn.
– Sử dụng thuốc đúng cách: Không được tự ý dùng các loại thuốc nếu chưa có chỉ định của bác sĩ. Một sai lầm thường gặp là tự ý dùng kháng sinh để điều trị cho trẻ, trong khi bệnh tay chân miệng do virus gây ra và kháng sinh chỉ có tác dụng đối với vi khuẩn. Trong trường hợp trẻ bị sốt cao, chỉ nên sử dụng thuốc paracetamol để hạ sốt hoặc các thuốc khác theo đơn của bác sĩ.
Qua việc trình bày các dấu hiệu về bệnh tay chân miệng trong bài viết này, hy vọng rằng cha mẹ đã nhận thức được những thông tin quan trọng về nguyên nhân bệnh tay chân miệng để có thể chăm sóc trẻ đúng cách.
