U lành tính tuyến giáp là một trong những bệnh lý phổ biến hiện nay, đặc biệt ở nhóm đối tượng nữ giới trung niên. Dù đa phần các trường hợp u lành không gây nguy hiểm đến tính mạng, việc chẩn đoán chính xác vẫn giữ vai trò rất quan trọng nhằm theo dõi tiến triển của bệnh và kịp thời xử lý nếu có bất thường. Vậy hiện nay có những phương pháp nào giúp chẩn đoán u lành tuyến giáp một cách chính xác? Bài viết dưới đây sẽ mang đến cho bạn cái nhìn đầy đủ và chi tiết nhất về vấn đề này.

1. Tổng quan về u lành tính tuyến giáp và tầm quan trọng của chẩn đoán chính xác

U lành tính tuyến giáp thường hình thành từ sự phát triển bất thường của các tế bào tuyến giáp nhưng không có khả năng xâm lấn hay di căn. Những khối u này có thể tồn tại trong thời gian dài mà không gây ra triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, chúng có thể gây khó nuốt, khàn tiếng, khó thở hoặc biến dạng thẩm mỹ vùng cổ. Nếu không được chẩn đoán chính xác, người bệnh dễ rơi vào tâm lý chủ quan hoặc ngược lại, lo lắng quá mức.

Xác định chính xác tình trạng u lành tuyến giáp giúp người bệnh có phương pháp theo dõi và điều trị hiệu quả

Việc xác định đúng bản chất của khối u giúp phân biệt giữa u lành tuyến giáp và các tổn thương ác tính nguy hiểm như ung thư tuyến giáp. Từ đó, bác sĩ có thể xây dựng phác đồ theo dõi, điều trị phù hợp, tránh những can thiệp y tế không cần thiết hoặc ngược lại, không bỏ sót những ca bệnh cần xử lý sớm.

2. Những phương pháp chẩn đoán u lành tuyến giáp chính xác

Ngày nay, sự tiến bộ của y học đã mang lại nhiều phương pháp giúp đánh giá tình trạng khối u tuyến giáp một cách nhanh chóng và chính xác. Mỗi phương pháp đều có ưu điểm riêng và thường được kết hợp để tăng độ tin cậy trong chẩn đoán.

2.1 Siêu âm chẩn đoán u lành tính tuyến giáp

Siêu âm là phương pháp đầu tiên được chỉ định khi nghi ngờ có u lành tính tuyến giáp. Thông qua hình ảnh thu được, bác sĩ có thể đánh giá được kích thước, hình dạng, cấu trúc bên trong khối u cũng như các đặc điểm liên quan như bờ khối u, sự hiện diện của vi vôi hóa, mức độ tăng sinh mạch máu.

Đối với u lành tuyến giáp, siêu âm thường cho thấy khối u có bờ đều, giới hạn rõ ràng, không xâm lấn mô xung quanh. Ngoài ra, các khối u dạng nang hoặc hỗn hợp nang – đặc, ít tăng sinh mạch máu cũng gợi ý bản chất lành tính. Siêu âm còn giúp phát hiện những nhân giáp nhỏ mà khám lâm sàng không sờ thấy, từ đó cho phép theo dõi sự tiến triển qua thời gian mà không cần can thiệp phẫu thuật ngay lập tức.

Tuy nhiên, siêu âm chỉ mang tính chất gợi ý chứ không thể khẳng định hoàn toàn bản chất u lành hay ác tính. Do đó, trong nhiều trường hợp, cần phối hợp thêm các xét nghiệm chuyên sâu khác để có kết luận chính xác hơn.

Siêu âm tuyến giáp

2.2 Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA) chẩn đoán u lành tính tuyến giáp

Chọc hút tế bào tuyến giáp bằng kim nhỏ, còn gọi tắt là FNA, là phương pháp chẩn đoán xác định quan trọng trong đánh giá u tuyến giáp lành tính. Bác sĩ sẽ sử dụng một kim rất nhỏ để lấy mẫu tế bào từ khối u dưới hướng dẫn của siêu âm, sau đó đem quan sát dưới kính hiển vi.

Nếu kết quả FNA cho thấy các tế bào tuyến giáp đều đặn, nhân nhỏ, bào tương sáng và không có đặc điểm bất thường như nhân chia nhiều hoặc dị dạng, khả năng cao đây là một u lành tính tuyến giáp. Tính chính xác của phương pháp FNA có thể đạt trên 95% nếu được thực hiện bởi bác sĩ có kinh nghiệm và kỹ thuật tốt.

FNA mang lại nhiều lợi ích như xâm lấn tối thiểu, an toàn, ít gây biến chứng và có thể thực hiện ngay tại phòng khám chuyên khoa. Trong trường hợp mẫu tế bào thu được không đủ chất lượng hoặc kết quả không rõ ràng, bác sĩ có thể chỉ định làm lại FNA hoặc tiến hành sinh thiết để xác định chắc chắn hơn.

2.3 Xét nghiệm đánh giá chức năng tuyến giáp

Để đánh giá tổng thể hoạt động của tuyến giáp khi xuất hiện u lành tuyến giáp, xét nghiệm máu đo nồng độ các hormone tuyến giáp như TSH, T3, T4 là không thể thiếu. Mặc dù các u lành thường không ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp, nhưng trong một số trường hợp như nhân nóng, nhân giáp có thể tiết hormone gây cường giáp.

Nếu kết quả cho thấy nồng độ TSH thấp cùng với T3, T4 tăng cao, nghi ngờ nhân nóng có thể được đặt ra. Ngược lại, với đa số trường hợp u lành tuyến giáp thông thường, xét nghiệm cho kết quả bình thường. Vì vậy, việc kết hợp xét nghiệm máu với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh học sẽ giúp có cái nhìn toàn diện và đưa ra chẩn đoán chính xác hơn.

Xét nghiệm máu đo nồng độ các hormone tuyến giáp

2.4 Chụp xạ hình tuyến giáp

Xạ hình tuyến giáp là kỹ thuật ghi nhận hình ảnh tuyến giáp sau khi người bệnh uống hoặc tiêm một lượng nhỏ chất phóng xạ (thường là iod phóng xạ hoặc technetium). Phương pháp này giúp phân loại nhân giáp thành các nhóm “nhân nóng” và “nhân lạnh”.

Trong trường hợp u tuyến giáp lành tính, nếu nhân giáp bắt xạ tốt (nhân nóng), nguy cơ ác tính thường rất thấp. Ngược lại, nhân lạnh (không bắt xạ) có thể gặp ở cả u lành lẫn ác tính nên cần thêm các xét nghiệm khác để phân tích sâu hơn. Xạ hình tuyến giáp ngày nay ít được dùng đại trà mà chủ yếu chỉ định trong các trường hợp cần phân biệt nhân nóng – nhân lạnh liên quan đến rối loạn chức năng tuyến giáp.

3. Một số lưu ý khi chẩn đoán và theo dõi u tuyến giáp lành tính

Quá trình chẩn đoán u lành tính tuyến giáp không chỉ dừng lại ở việc xác định bản chất ban đầu của khối u mà còn cần theo dõi định kỳ để kịp thời phát hiện các thay đổi bất thường. Đối với những nhân giáp có kích thước nhỏ, không gây triệu chứng, bác sĩ có thể khuyến cáo theo dõi bằng siêu âm mỗi 6 đến 12 tháng. Nếu trong quá trình theo dõi, khối u phát triển nhanh, xuất hiện các đặc điểm nghi ngờ như vi vôi hóa, bờ không đều, tăng sinh mạch máu nhiều thì cần làm lại FNA để đánh giá lại bản chất khối u.

Ngoài ra, tâm lý người bệnh cũng đóng vai trò quan trọng. Do u lành tuyến giáp thường tiến triển chậm và hiếm khi trở thành ung thư, người bệnh nên duy trì thái độ lạc quan, tuân thủ lịch khám định kỳ và tránh tự ý sử dụng thuốc hay thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc nhằm “tiêu u” vì có thể gây ra những hệ quả khó lường.

Điều trị u lành tính tuyến giáp chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát triệu chứng nếu có hoặc chỉ định phẫu thuật trong trường hợp khối u lớn gây chèn ép, ảnh hưởng thẩm mỹ hoặc nghi ngờ tiến triển ác tính. Việc đưa ra quyết định điều trị cần dựa trên sự kết hợp chặt chẽ giữa các kết quả chẩn đoán, đánh giá lâm sàng và mong muốn của người bệnh.