Là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, quai bị giống các bệnh truyền nhiễm cấp tính khác, như: Thủy đậu, sởi,… về nhiều mặt. Được biết, thủy đậu, sởi,… chỉ có thể xuất hiện trong đời mỗi bệnh nhi một lần duy nhất. Vậy còn quai bị, bệnh quai bị có tái phát không? Nếu đây là vấn đề cho đến thời điểm hiện tại, bố mẹ vẫn chưa rõ, đọc ngay bài viết sau, bố mẹ nhé!
Menu xem nhanh:
1. Toàn bộ về quai bị
1.1. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Virus Mumps, thuộc chi Rubulavirus, họ Paramyxoviridae được xác định là nguyên nhân gây bệnh truyền nhiễm cấp tính quai bị. Bệnh có 2 yếu tố nguy cơ là giới tính và tuổi tác. Cụ thể thì nếu là nam và trên 2 tuổi, khả năng trẻ bị quai bị là cao hơn so với bình thường. Mặc dù vậy, bệnh vẫn có thể tấn công bất cứ ai, dù là trẻ nhỏ hay người trưởng thành, nam giới hay nữ giới.
Quai bị ít xuất hiện ở bé gái hơn bé trai
1.2. Khả năng và phương thức lây nhiễm
Thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, quai bị có xu hướng tập trung tại các khu vực có 3 đặc điểm sau: Thứ nhất, đông dân cư. Thứ hai, chất lượng cuộc sống thấp đến tương đối thấp. Thứ ba, khí hậu mát hoặc lạnh. Theo kết luận đó, chúng ta có thể thấy Việt Nam là một trong các quốc gia có tỷ lệ mắc quai bị hàng năm cao nhất. Quai bị Việt Nam xuất hiện nhiều ở miền Bắc và Tây Nguyên, vào các mùa Thu – Đông. Với tỷ lệ mắc 10 – 40/100.000 cư dân, quai bị được đánh giá là có thể bùng phát thành các cụm dịch vừa và nhỏ, nếu thuận lợi lây lan.
Sự lây lan quai bị là rất dễ dàng xảy ra, bởi vật thể trung gian, giúp bệnh “di chuyển” từ trẻ bệnh sang trẻ không bệnh là dịch tiết đường hô hấp – thứ trẻ “rất dễ dàng” dính phải. Cụ thể, chúng ta có một số phương thức lây nhiễm quai bị phổ biến có thể kể đến là:
– Trực tiếp: Trẻ không bệnh hít phải dịch tiết đường hô hấp trong không khí do trẻ bệnh ho/hắt hơi ra. Trẻ không bệnh tiếp xúc trực tiếp một cách gần gũi, thân mật, như ôm/hôn với trẻ bệnh. Trẻ không bệnh sử dụng dụng cụ ăn uống, như bát, đĩa, đũa, thìa, nĩa,… của trẻ bệnh.
– Gián tiếp: Trẻ không bệnh vô tinh sờ/chạm tay lên mắt/mũi/miệng sau khi cầm/nắm đồ đạc có dịch tiết đường hô hấp trẻ bệnh.
1.3. Triệu chứng
Triệu chứng quai bị rất đa dạng, bao gồm: Triệu chứng không điển hình và triệu chứng điển hình. Tuy nhiên, không phải trẻ mắc quai bị nào cũng có triệu chứng. Theo đó, tỷ lệ trẻ mắc quai bị không triệu chứng lên đến 25%, những trẻ này sẽ vô tình trở thành nguồn lây nhiễm bệnh. 75% trẻ còn lại, sẽ có các biểu hiện sau:
– Sốt, đau đầu, đau họng, đau hàm, đau cơ-xương-khớp, buồn nôn, nôn, chán ăn, mệt mỏi: Đây là các dấu hiệu nhận biết quai bị không điển hình. Chúng xuất hiện sau nhiễm virus Mumps 7 – 14 ngày.
Sốt, đau đầu, mệt mỏi,… là dấu hiệu nhận biết không điển hình của quai bị
– Sưng tuyến nước bọt mang tai, một bên hoặc hai bên đồng thời/không đồng thời. Sự sưng tuyến nước bọt mang tai không chỉ làm mang tai sưng mà thường còn làm sưng má, hàm dưới, thậm chí cả ngực, khiến tai trẻ bị đẩy lên và ra ngoài, khiến ngực trẻ bị phù nề. Các vùng sưng này, dù là ở đâu, cũng không nóng, không xung huyết nhưng có đau đớn. Ngoài ra, trẻ còn có thể bị sưng bìu và đau tinh hoàn: Đây là các dấu hiệu nhận biết quai bị điển hình. Chúng xuất hiện sau các dấu hiệu không điển hình 1 – 3 ngày.
1.4. Biến chứng
Có thể khẳng định chắc chắn, quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm, nếu không được phát hiện kịp thời và chăm sóc tích cực. Trong trường hợp đó, bệnh có thể tiến triển đến nhiều biến chứng tai hại – những biến chứng mà nhiều khả năng là sẽ để lại hậu quả vĩnh viễn. Cụ thể, một số biến chứng như thế của quai bị chúng ta có là:
– Viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn (biến chứng ở nam giới): Là biến chứng 20 – 35% nam giới mắc quai bị sau tuổi dậy thì có thể sẽ bị. Trong số đó, có đến một nửa là sẽ phải chung sống trọn đời với di chứng teo tinh hoàn, giảm tỷ lệ sinh tinh và vô sinh.
– Viêm buồng trứng (biến chứng ở nữ giới): Là biến chứng 7% nữ giới mắc quai bị sau tuổi dậy thì có thể sẽ bị.
– Viêm tụy, viêm thanh phế quản phổi, nhồi máu phổi, viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não, xuất huyết giảm tiểu cầu,… (biến chứng ở trẻ cả 2 giới nói chung).
Mặc dù tỷ lệ trẻ quai bị tử vong chỉ là 1/100.000, tỷ lệ trẻ quai bị biến chứng lại không hề thấp. Trẻ càng nhiều tuổi, có nguy cơ biến chứng càng lớn.
1.5. Điều trị
Tương tự thủy đậu, sởi,… chưa có thuốc điều trị đặc hiệu quai bị. Điều trị quai bị, thực chất là điều trị hỗ trợ hay điều trị triệu chứng – phòng ngừa biến chứng. Điều đó đồng nghĩa với việc thuốc điều trị mà trẻ sử dụng chỉ là các thuốc điều trị triệu chứng như thuốc hạ sốt, thuốc giảm đau. Mặc dù là các thuốc phổ biến, dùng chúng vẫn phải có sự hướng dẫn chi tiết từ chuyên gia. Bởi thế, khi nghi ngờ trẻ mắc quai bị, bố mẹ phải đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín gần nhất ngay.
Trường hợp trẻ nam có dấu hiệu viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn, trẻ nữ có dấu hiệu viêm buồng trứng, trẻ nói chung có dấu hiệu các biến chứng khác, chuyên gia sẽ chỉ định trẻ điều trị nội trú.
Khi nghi ngờ trẻ mắc quai bị, bố mẹ phải đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất ngay
1.6. Dự phòng
Quai bị có thể dự phòng tuyệt đối bằng vắc xin. Theo đó, trẻ từ 12 tháng tuổi, không trì hoãn, nên được dự phòng vắc xin đơn hoặc vắc xin kết hợp sởi – quai bị – rubella ngay, theo liệu trình sau: Mũi 1, tiêm khi trẻ từ 12 – 18 tháng. Mũi 2, tiêm khi trẻ từ 3 – 5 tuổi hoặc trước khi trẻ đi học. Tuy nhiên, nếu đã lỡ các mốc đó, trẻ vẫn có thể dự phòng vắc xin bình thường, chỉ cần đảm bảo 2 mũi cách nhau tối thiểu 1 tháng.
2. Bệnh quai bị có tái phát không – Đáp án
Bệnh quai bị không tái phát. Bệnh chỉ có thể xuất hiện một lần duy nhất trong đời mỗi trẻ. Khi mắc và khỏi bệnh, kháng thể trung hòa của quai bị sẽ tồn tại mãi mãi trong cơ thể với nồng độ vừa đủ để bảo vệ trẻ.
Phía trên là câu trả lời cho câu hỏi bệnh quai bị có tái phát không và nhiều thông tin khác về quai bị. Nếu còn băn khoăn cần giải đáp, liên hệ ngay Thu Cúc TCI, bố mẹ nhé!
