Có khả năng biến chứng đến viêm tụy, viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não, vô sinh,… quai bị được đánh giá là một bệnh nguy hiểm. Vậy, quai bị có lây không và nếu có, phải làm sao để phòng ngừa quai bị, câu trả lời cho câu hỏi này sẽ được Thu Cúc TCI chia sẻ trong bài viết sau, đừng bỏ qua bố mẹ nhé!
Menu xem nhanh:
1. Khái quát về quai bị
1.1. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của quai bị
Quai bị là bệnh truyền nhiễm cấp tính, hình thành do virus Mumps, thuộc chi Rubulavirus, họ Paramyxoviridae. Có thể nói, quai bị không chừa một trẻ nào. Tuy nhiên, nếu có giới tính nam và trên 2 tuổi thì nguy cơ trẻ bị quai bị là cao hơn bình thường.
1.2. Dấu hiệu nhận biết của quai bị
75% trẻ bị quai bị sẽ có những dấu hiệu sau:
– 7 – 14 ngày sau khi nhiễm virus Mumps: Sốt, đau đầu, đau họng, đau hàm, đau cơ – xương – khớp, buồn nôn, nôn, chán ăn, mệt mỏi.
– 1 – 3 ngày sau khi những dấu hiệu trên xuất hiện: Sưng tuyến nước bọt mang tai, có thể chỉ sưng một bên hoặc sưng cả hai bên đồng thời/không đồng thời. Khi trẻ bị quai bị, tuyến nước bọt mang tai sẽ sưng theo một cách rất đặc trưng. Theo đó, sự sưng thường lan đến má, dưới hàm, đẩy tai lên và ra ngoài. Một số ít trường hợp, nó còn lan đến ngực, gây phù xương ức. Sưng có thể đau đớn nhưng không nóng, không xung huyết. Trẻ quai bị cũng có thể sẽ bị sưng bìu và đau tinh hoàn, bên cạnh sưng tuyến nước bọt mang tai.
Dấu hiệu nhận biết quai bị là trẻ bị sưng tuyến nước bọt mang tai
Tuy nhiên, 25% còn lại thì không biểu hiện rõ ràng và vô tình trở thành nguồn lây nhiễm bệnh.
1.3. Biến chứng của quai bị
Như đã chia sẻ phía trên, quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm, có nhiều biến chứng đáng sợ. Cụ thể, các biến chứng ấy của quai bị có thể kể đến là:
– Biến chứng ở nam giới – Viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn: Khi bị biến chứng này, tinh hoàn và mào tinh hoàn của trẻ sưng, phù nề. Sự sưng, phù nề tinh hoàn và mào tinh hoàn thường kéo dài 3 – 7 ngày. Sau đó, khoảng 50% các trường hợp biến chứng sẽ bị teo tinh hoàn, giảm tỷ lệ sinh tinh và (có thể) vô sinh. Tỷ lệ bị biến chứng viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn ở nam giới mắc quai bị sau tuổi dậy thì là 20 – 35%.
– Biến chứng ở nữ giới – Viêm buồng trứng: Tỷ lệ bị biến chứng viêm buồng trứng ở nữ giới mắc quai bị sau tuổi dậy thì là 7%.
– Biến chứng ở cả 2 giới: Xuất huyết giảm tiểu cầu, viêm não, viêm cơ tim, viêm phổi, viêm thanh phế quản, nhồi máu phổi, viêm tụy,…
100.000 trẻ mắc quai bị, chỉ có không quá 1 trẻ tử vong. Tuy nhiên, tỷ lệ trẻ mắc quai bị bị biến chứng thì không thấp như thế. Trẻ càng lớn, tình trạng quai bị trẻ mắc phải càng nghiêm trọng.
Viêm phổi là một trong những biến chứng phổ biến và nguy hiểm của quai bị
2. Quai bị có lây không
2.1. Khả năng lây nhiễm của quai bị
Quai bị có lây không? Quai bị là một bệnh truyền nhiễm – ngay từ định nghĩa quai bị, chúng ta đã có thể thấy rằng quai bị có lây. Cụ thể, quai bị có 2 phương thức để lây từ trẻ bệnh sang trẻ không bênh, là:
– Phương thức 1: Lây trực tiếp thông qua dịch tiết đường hô hấp (dịch mũi, dịch họng).
– Phương thức 2: Lây gián tiếp thông qua dịch tiết đường hô hấp (dịch mũi, dịch họng).
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), quai bị phát tán chủ yếu tại các vùng đông dân cư, chất lượng cuộc sống thấp đến tương đối thấp và có khí hậu mát hoặc lạnh. Tại Việt Nam, bệnh gặp nhiều ở miền Bắc và Tây Nguyên, vào các mùa Thu – Đông, với tỷ lệ mắc là khoảng 10 – 40/100.000 dân. Nói vậy không đồng nghĩa với việc các khu vực khác và các mùa khác không có quai bị. Nếu phát triển thuận lợi, quai bị có thể bùng phát thành các cụm dịch vừa và nhỏ.
Quai bị có lây không – Quai bị có lây, thông qua dịch tiết mũi họng
2.2. Dự phòng quai bị
Rất may mắn, từ nhiều năm trước, chúng ta đã có phương pháp dự phòng quai bị đặc hiệu. Đó là tiêm vắc xin. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), càng sớm càng tốt, trẻ đủ 12 tháng tuổi nên được tiêm vắc xin đơn hoặc vắc xin kết hợp sởi – quai bị – rubella, theo liệu trình: Mũi 1, tiêm trong khoảng thời gian trẻ 12 đến 18 tháng tuổi. Mũi 2, tiêm trong khoảng thời gian trẻ 3 đến 5 năm tuổi hoặc tiêm trước khi trẻ đi học. Trường hợp trẻ đã bỏ lỡ các mốc tuổi đó, bố mẹ đừng lo lắng, trẻ vẫn có thể tiêm vắc xin quai bị bình thường, miễn sao đảm bảo 2 mũi tiêm cách nhau tối thiểu 1 tháng.
Đối với trẻ dưới 12 tháng, chưa đủ điều kiện tiêm vắc xin thì sao? Đối với những trẻ này, bố mẹ có thể dự phòng quai bị bằng các phương pháp không đặc hiệu, đó là: Thường xuyên vệ sinh cá nhân cho trẻ. Giữ gìn sạch sẽ đồ đạc sinh hoạt và không gian sống của trẻ và gia đình. Không có trẻ tiếp xúc với người bệnh và người đã tiếp xúc với người bệnh. Hạn chế cho trẻ đến nơi đông người, như bệnh viện,…. Nếu bắt buộc phải đến, đeo khẩu trang cẩn thận cho trẻ.
2.3. Điều trị quai bị
Đã dự phòng quai bị nhưng trẻ vẫn mắc? Hãy sử dụng những thông tin sau để điều trị quai bị cho trẻ. Đầu tiên, bố mẹ phải biết, quai bị chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Chính vì vậy, điều trị quai bị chủ yếu là điều trị hỗ trợ, tức là điều trị triệu chứng – phòng ngừa biến chứng:
– Khi nghi ngờ trẻ mắc quai bị, đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín gần nhất ngay để trẻ được thăm khám, chẩn đoán và nhận chỉ định điều trị hỗ trợ chính xác từ chuyên gia.
– Cho trẻ uống thuốc hạ sốt, thuốc giảm đau và các thuốc điều trị triệu chứng khác khi cần thiết. Tuy nhiên, uống thuốc gì và uống như thế nào, bố mẹ phải tuân thủ hướng dẫn của chuyên gia. Ngoài ra, để hạ sốt, giảm đau, bố mẹ có thể chườm mát trán, nách, các vùng sưng cho trẻ. Lưu ý: Chỉ sử dụng kháng sinh khi trẻ có dấu hiệu bội nhiễm và được chuyên gia chỉ định.
– Bổ sung đầy đủ nước, các chất điện giải và dinh dưỡng cho trẻ. Thực phẩm trẻ dung nạp phải được chế biến theo nguyên tắc 3 chữ L: Lỏng, lạt, lạnh.
– Trẻ nam có biểu hiện viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn, trẻ nữ có biểu hiện viêm buồng trứng phải được theo dõi chặt chẽ tại bệnh viện để kịp thời xử lý, tránh để lại những di chứng đáng tiếc. Trẻ nói chung, nếu có dấu hiệu các các biến chứng khác, phải được tái khám lập tức.
Phía trên là câu trả lời cho câu hỏi “quai bị có lây không” và các thông tin hữu ích khác về quai bị. Nếu còn thắc mắc cần giải đáp, liên hệ ngay Thu Cúc TCI, bố mẹ nhé!
