Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD là một trong những bệnh lý hô hấp phổ biến, có tiến triển âm thầm nhưng hậu quả lại có thể nghiêm trọng. Hiểu rõ các triệu chứng nguyên nhân sẽ giúp việc phát hiện và điều trị đạt hiệu quả hơn. Cùng tìm hiểu 3 điều cần thiết về căn bệnh này để bảo vệ lá phổi một cách tốt nhất nhé.

1. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD và mức độ nguy hiểm

1.1. Tỷ lệ mắc COPD cao tại Việt Nam

COPD là một trong những bệnh hô hấp mạn tính ở niêm mạc đường thở, gây thu hẹp đường hô hấp và giảm khả năng thông khí của phổi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đây là nguyên nhân trực tiếp gây ra khoảng 3,2 triệu ca tử vong mỗi năm, chiếm gần 5% tổng số ca tử vong toàn cầu.

Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc COPD ngày càng gia tăng, đặc biệt phổ biến ở nam giới trên 40 tuổi, với tỷ lệ 7,1% ở nam và 1,9% ở nữ. Căn bệnh này có tỷ lệ điều trị nội trú cao nhất trong các bệnh về đường hô hấp, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe của người bệnh.

1.2. Triệu chứng điển hình của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD cần chú ý

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thường tiến triển âm thầm trong thời gian dài và chỉ được phát hiện khi bệnh đã nặng hoặc có biến chứng nguy hiểm. Vì vậy hiểu rõ các dấu hiệu sớm để phòng tránh là điều vô cùng cần thiết

– Khó thở: Triệu chứng điển hình nhất khi người bệnh bắt đầu cảm thấy hụt hơi, thở nhanh, khò khè, nhất là khi vận động nặng hoặc theo cầu thang

– Ho kéo dài: Ho liên tục không dứt, xuất hiện theo từng đợt, và thường nặng hơn vào sáng sớm hoặc sau vận động. Tình trạng viêm và nhiễm trùng thường đi kèm đờm trắng, vàng và xanh.

– Đau tức ngực: Cảm giác tức nặng hoặc khó chịu ở vùng ngực, do đường thở bị tắc nghẽn, lưu thông kém.

– Dễ nhiễm trùng hô hấp: Thường xuyên bị viêm họng, viêm phế quản hoặc các bệnh viêm đường hô hấp trên khác.

– Sưng phù chân: Dấu hiệu phù nề xuất hiện ở mắt cá chân, bàn chân hoặc cẳng chân. Đây cũng có thể là biểu hiện của suy tim khi COPD tiến triển

– Mệt mỏi toàn thân: Do thiếu oxy kéo dài, người mắc bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, khó ngủ và giảm cân không rõ nguyên nhân.

Phát hiện sớm các triệu chứng trên sẽ giúp bản thân chủ động đi khám và điều trị kịp thời, giảm thiểu nguy cơ tiến triển bệnh, suy hô hấp, và các biến chứng nguy hiểm như suy tim phải, nhiễm trùng phổi nặng, hay suy giảm chức năng phổi vĩnh viễn.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD gây ra tình trạng khó thở kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống

2. Tác nhân chính gây ra bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD

2.1. Hút thuốc lá lâu năm

Hơn 90% các trường hợp COPD liên quan đến việc hút thuốc hoặc hít phải khói thuốc tự động. Khói thuốc chứa hàng nghìn hóa chất độc hại có thể gây viêm mạn tính và phá hủy mô phổi, làm suy giảm khả năng tự làm sạch của đường thở.

Đáng chú ý, ngay cả những người không hút thuốc nhưng sống hoặc làm việc trong môi trường có nhiều khói thuốc cũng có nguy cơ cao mắc bệnh. Đây là nhóm dễ bị bỏ sót trong việc sàng lọc và phòng ngừa bệnh COPD.

Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ quan trọng và phổ biến nhất gây COPD

2.2. Tiếp xúc với bụi, khói và chất độc hại

Tiếp xúc lâu dài với bụi bẩn, khí thải độc hại, hóa chất công nghiệp là yếu tố nguy cơ lớn với nhiều ngành nghề như: xây dựng, luyện kim, khai thác mỏ, chế biến gỗ,… Những chất này khi xâm nhập vào phổi sẽ gây tổn thương tế bào và làm hẹp đường dẫn khí.

Ngoài ra, môi trường sống tại các đô thị đông đúc, khu công nghiệp có mức độ ô nhiễm cao, hoặc thói quen sử dụng bếp củi, bếp than trong không gian kín cũng góp phần gia tăng nguy cơ mắc bệnh hô hấp mạn tính, bao gồm COPD.

2.3. Yếu tố di truyền

Một số trường hợp không do hút thuốc hoặc tiếp xúc bụi bẩn mà do yếu tố di truyền. Sự thiếu hụt alpha-1 antitrypsin (AAT), một loại protein quan trọng giúp bảo vệ phổi khỏi các enzyme tiêu hủy mô, là một trong những nguyên nhân hiếm gặp nhưng nguy hiểm. Người có khiếm khuyết gen này dễ bị tổn thương phổi ở độ tuổi trẻ.

3. Điều nên làm để kiểm soát và cải thiện sức khỏe

Do các triệu chứng COPD thường phát triển chậm và dễ nhầm lẫn với các bệnh hô hấp thông thường, nhiều người chỉ đi khám khi bệnh đã tiến triển nặng, gây khó thở nghiêm trọng hoặc biến chứng. Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt là chức năng hô hấp, với người có nguy cơ cao, sẽ giúp phát hiện sớm tổn thương phổi. Qua đó, có biện pháp điều trị kịp thời và hiệu quả cao.

3.1. Thay đổi lối sống

Điều trị COPD yêu cầu một phương án toàn diện, kết hợp giữa thay đổi lối sống, thuốc điều trị, chế độ dinh dưỡng hợp lý và theo dõi định kỳ dưới sự hướng dẫn của chuyên gia y tế. Nhằm kiểm soát triệu chứng, làm chậm tiến triển bệnh, giảm tần suất đợt cấp và nâng cao chất lượng cuộc sống.

– Ngưng hút thuốc lá: Là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong điều trị COPD. Việc từ bỏ thuốc lá sẽ giúp ngăn chặn tổn thương phổi tiếp diễn và cải thiện khả năng hô hấp đáng kể.

– Thói quen sống theo hướng tích cực và khoa học: Các bài tập thể dục phù hợp, đều đặn sẽ cải thiện khả năng trao đổi khí, nâng cao sức bền thể chất. Tùy theo thể trạng, người bệnh có thể tham gia các chương trình phục hồi chức năng hô hấp được thiết kế và theo dõi bởi chuyên gia y tế.

– Giữ cân nặng ổn định: Thông qua chế độ ăn uống sẽ hỗ trợ tốt cho hoạt động của phổi, tăng cường hệ miễn dịch và toàn bộ hệ hô hấp. Lời khuyên dành cho người mắc COPD là ăn đầy đủ các nhóm thực phẩm, tăng cường protein, giảm natri (muối) và uống nhiều nước. Sự đa dạng trong chế độ ăn sẽ giúp cơ thể cung cấp đầy đủ vitamin, khoáng chất và dưỡng chất cần thiết.

– Hạn chế tiếp xúc với các chất ô nhiễm không khí: như khói bụi quá mức, hóa chất, môi trường ô nhiễm và khí thải công nghiệp trong quá trình điều trị.

3.2. Tuân theo yêu cầu về thuốc điều trị của bác sĩ

Các loại thuốc được chỉ định tùy thuộc vào mức độ và tình trạng mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Phổ biến bao gồm các nhóm thuốc như thuốc giãn phế quản, thuốc kháng viêm, kháng sinh,… Sử dụng đúng liều đúng chỉ định nhằm mục đích mở rộng đường thở, giảm viêm, ngăn chặn đợt cấp và kiểm soát các triệu chứng như ho, khó thở lâu ngày.

3.3. Theo dõi định kỳ và đánh giá tình trạng bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD

Các cuộc hẹn tái khám là điều không thể thiếu trong kế hoạch điều trị COPD để giúp bác sĩ kiểm tra tiến triển bệnh, phát hiện sớm dấu hiệu bất thường và điều chỉnh phác đồ điều trị cho phù hợp với từng giai đoạn cụ thể.

Đặc biệt, ở người lớn tuổi, việc quên uống thuốc hay bỏ qua tái khám là điều dễ xảy ra. Do đó, sự đồng hành của người thân và đội ngũ y tế trong quá trình điều trị đóng vai trò vô cùng quan trọng.

COPD là một bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách

Việc hiểu đúng về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD, nhận biết các dấu hiệu sớm và các yếu tố nguy cơ là điều kiện tiên quyết giúp người bệnh chủ động phòng ngừa, khám chữa kịp thời, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu nghi ngờ mắc COPD, hãy đến các cơ sở y tế chuyên khoa hô hấp để được thăm khám và tư vấn chính xác nhé!