Hiện tượng ho kéo dài nhưng không phải do cảm lạnh, viêm họng hay viêm phổi khiến nhiều người bối rối. Một nguyên nhân đang ngày càng được quan tâm là trào ngược dạ dày. Nhưng trào ngược dạ dày có gây ho không, và nếu có thì khác gì so với các nguyên nhân hô hấp thông thường? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn rõ ràng, kèm theo cách xử lý hiệu quả.

1. Trào ngược dạ dày là gì và vì sao lại liên quan đến ho?

1.1. Hiểu đúng về cơ chế trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày (hay còn gọi là GERD) xảy ra khi axit trong dạ dày trào ngược lên thực quản. Ở người bình thường, cơ vòng thực quản dưới sẽ đóng lại sau khi thức ăn đi qua, ngăn không cho dịch vị dạ dày đi ngược lên. Tuy nhiên, khi cơ vòng này yếu đi hoặc mở ra bất thường, axit dễ trào lên và gây kích ứng vùng cổ họng, thanh quản, đôi khi còn ảnh hưởng đến đường hô hấp.

1.2. Trào ngược dạ dày gây ho không?

Câu trả lời là có. Khi axit dạ dày trào lên vùng họng, nó có thể kích thích niêm mạc và gây ho kéo dài, nhất là vào ban đêm hoặc sau khi ăn no. Nhiều người không hề cảm thấy nóng rát ngực nhưng lại ho nhiều, dẫn đến việc chẩn đoán nhầm sang các bệnh hô hấp, đây được gọi là trào ngược dạ dày không điển hình (silent reflux) – ho là một trong những biểu hiện rõ ràng nhất.

Trào ngược dạ dày gây ho không? Câu trả lời là có. Khi axit dạ dày trào lên vùng họng, nó có thể kích thích niêm mạc và gây ho kéo dài, nhất là vào ban đêm hoặc sau khi ăn no.

2. Dấu hiệu phân biệt ho do trào ngược với ho do bệnh lý hô hấp

2.1. Thời điểm xuất hiện cơn ho

Ho do trào ngược thường xuất hiện khi nằm xuống ngủ, sau khi ăn no hoặc cúi gập người. Trong khi đó, ho do cảm lạnh, viêm phổi hay viêm họng thường đi kèm sốt, sổ mũi hoặc đau họng rõ rệt.

2.2. Đặc điểm cơn ho

Ho do trào ngược thường là ho khan, dai dẳng, không có đờm hoặc đờm rất ít. Người bệnh thường có cảm giác vướng họng, ngứa cổ, phải ho để “làm sạch cổ họng” nhưng không hiệu quả. Đôi khi kèm theo khàn tiếng, ợ hơi, ợ chua.

2.3. Ho kéo dài nhưng không rõ nguyên nhân

Rất nhiều trường hợp đã điều trị viêm họng, viêm phế quản mà không đỡ, đi nội soi tai mũi họng vẫn không phát hiện bất thường – lúc này nên nghĩ đến nguyên nhân từ dạ dày.

3. Vì sao trào ngược lại gây ra ho?

3.1. Kích ứng trực tiếp vùng hầu họng

Axit trào lên có thể đi vào vùng hầu họng, thanh quản, kích thích niêm mạc gây viêm và tạo phản xạ ho. Điều này cũng có thể làm tổn thương dây thanh khiến người bệnh nói khàn, mất tiếng.

3.2. Kích hoạt phản xạ thần kinh

Ngoài tổn thương trực tiếp, axit còn có thể kích thích các đầu mút thần kinh cảm giác ở thực quản. Từ đó, não bộ phát tín hiệu tạo ra phản xạ ho như một cơ chế bảo vệ tự nhiên.

3.3. Tăng tiết dịch nhầy

Khi niêm mạc họng bị kích thích, cơ thể sẽ tăng tiết chất nhầy như một phản ứng bảo vệ. Điều này khiến cổ họng luôn có cảm giác vướng vướng, phải khạc hoặc ho để tống dịch ra ngoài.

4. Trào ngược dạ dày gây ho kéo dài có gây nguy hiểm không?

4.1. Gây rối loạn giấc ngủ, suy giảm chất lượng sống

Ho kéo dài, đặc biệt vào ban đêm, khiến người bệnh khó ngủ, ngủ chập chờn. Tình trạng thiếu ngủ kéo dài dẫn đến mệt mỏi, suy giảm hiệu suất làm việc, học tập.

4.2. Ảnh hưởng dây thanh, giọng nói

Việc axit thường xuyên tiếp xúc với thanh quản không chỉ gây ho mà còn khiến giọng nói khàn, đôi khi mất tiếng. Những người cần sử dụng giọng nói nhiều như giáo viên, MC sẽ bị ảnh hưởng rõ rệt.

4.3. Nguy cơ viêm phổi hít

Trong một số trường hợp, axit trào lên có thể đi vào khí quản và phổi, dẫn đến viêm phổi hít – đặc biệt nguy hiểm ở người lớn tuổi hoặc trẻ nhỏ.

Ho kéo dài, đặc biệt vào ban đêm, khiến người bệnh khó ngủ, ngủ chập chờn. Tình trạng thiếu ngủ kéo dài dẫn đến mệt mỏi, suy giảm hiệu suất làm việc, học tập.

5. Cách chẩn đoán trào ngược dạ dày gây ho

5.1. Đánh giá triệu chứng kết hợp

Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về thời gian xuất hiện cơn ho, các dấu hiệu đi kèm như ợ hơi, ợ nóng, đau rát ngực, khàn tiếng… để nhận diện khả năng trào ngược.

5.2. Nội soi thực quản – dạ dày

Đây là phương pháp phổ biến để đánh giá mức độ viêm thực quản, phát hiện tổn thương do axit gây ra.

5.3. Đo pH thực quản 24 giờ

Kỹ thuật này giúp xác định chính xác tần suất và thời điểm axit trào lên thực quản – từ đó kết luận trào ngược có phải là nguyên nhân chính gây ho hay không.

5.4. Đo áp lực thực quản HRM

Phương pháp này giúp kiểm tra hoạt động của cơ vòng thực quản và nhu động thực quản. Kết quả đo giúp xác định liệu trào ngược có liên quan đến rối loạn vận động gây ho hay không.

Đo ph 24 giờ giúp xác định chính xác tần suất và thời điểm axit trào lên thực quản – từ đó kết luận trào ngược có phải là nguyên nhân chính gây ho hay không.

6. Làm sao để cải thiện tình trạng trào ngược dạ dày gây ho

6.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Tránh ăn quá no, không nằm ngay sau khi ăn, hạn chế các thực phẩm kích thích tiết axit như đồ cay, chua, chiên rán, cà phê, rượu bia. Ăn chậm, nhai kỹ, chia nhỏ bữa ăn trong ngày.

6.2. Thay đổi thói quen sinh hoạt

Nâng đầu giường cao khoảng 15-20cm khi ngủ để giảm nguy cơ axit trào ngược vào ban đêm. Không mặc quần áo bó sát vùng bụng, không cúi gập người sau khi ăn.

6.3. Dùng thuốc theo chỉ định

Các nhóm thuốc thường được chỉ định bao gồm thuốc giảm tiết axit, thuốc kháng histamin H2, thuốc ức chế bơm proton, thuốc trung hòa axit và thuốc bảo vệ niêm mạc thực quản.

6.4. Theo dõi và điều trị kết hợp tai mũi họng nếu cần

Trong một số trường hợp, ho do trào ngược kéo dài khiến niêm mạc vùng họng bị viêm nặng. Lúc này cần điều trị kết hợp cả tiêu hóa và tai mũi họng để đạt hiệu quả tối ưu.

7. Khi nào cần đi khám ngay?

– Ho kéo dài trên 2 tuần nhưng không rõ nguyên nhân

– Bệnh không đáp ứng với thuốc điều trị viêm họng thông thường

– Có dấu hiệu khàn tiếng, mất tiếng, đau ngực, ợ nóng thường xuyên

– Khó ngủ, mệt mỏi vì ho về đêm kéo dài

– Có dấu hiệu sụt cân không rõ nguyên nhân

Những biểu hiện này có thể là dấu hiệu của trào ngược nặng hoặc biến chứng, cần được kiểm tra chuyên sâu.

Ho không phải lúc nào cũng liên quan đến cảm cúm hay bệnh phổi. Nếu bạn đang thắc mắc trào ngược dạ dày có gây ho không, hãy nhớ rằng: có, và nó có thể kéo dài nếu không được phát hiện đúng cách. Việc sớm nhận diện và điều trị trào ngược không chỉ giúp giảm ho mà còn ngăn ngừa nhiều biến chứng nguy hiểm về lâu dài.