Giảm tiểu cầu là một tình trạng phổ biến ở những người mắc bệnh sốt xuất huyết. Nếu mức tiểu cầu xuống quá thấp, bệnh nhân có thể gặp nguy kịch, thậm chí tử vong. Vậy sốt xuất huyết giảm tiểu cầu là gì và điều trị như thế nào?
Menu xem nhanh:
1. Tìm hiểu về tiểu cầu và tình trạng giảm tiểu cầu ở bệnh nhân sốt xuất huyết
Tiểu cầu là một loại tế bào trong máu người. Tiểu cầu có hình tròn hoặc bầu dục, kích thước rất nhỏ với đường kính chỉ bằng 20% hồng cầu.
Đây là loại tế bào có vai trò rất quan trọng trong việc cầm máu khi tham gia vào quá trình đông máu, tạo ra các cục máu đông, co mạch, miễn dịch. Khi cơ thể bị thương, chính khả năng đông máu của tiểu cầu giúp “hàn gắn” vết thương, ngăn máu chảy ra ngoài.
Bình thường, chỉ số tiểu cầu trong máu dao động trong khoảng 150.000 đến 450.000 tiểu cầu/μl máu (1 μl = 1 mm3). Tức là mỗi lít máu sẽ chứa khoảng 150 đến 450 tỷ tế bào tiểu cầu. Tình trạng tăng hoặc giảm bất thường số lượng tiểu cầu trong máu có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề về sức khỏe, trong đó có sốt xuất huyết.
Sốt xuất huyết giảm tiểu cầu là tình trạng số lượng tiểu cầu trong máu dưới 150.000 tế bào/1 μl lít máu (mức tiểu cầu bình thường). Nếu số lượng tiểu cầu dưới 50.000 tế bào/1 μl lít máu thì được coi là nguy hiểm, dễ khiến người bệnh tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Tiểu cầu là loại tế bào nhỏ nhất trong máu người. Số lượng tiểu cầu ở bệnh nhân sốt xuất huyết có thể giảm do nhiều nguyên nhân.
2. Tại sao sốt xuất huyết gây giảm số lượng tiểu cầu?
Khi xâm nhập vào cơ thể người, virus sẽ “tấn công” vào hệ thống tuần hoàn, gắn vào tiểu cầu rồi nhân lên. Các tế bào tiểu cầu bị nhiễm bệnh có xu hướng triệt tiêu các tế bào tiểu cầu bình thường. Đây là nguyên nhân chính khiến số lượng tiểu cầu của bệnh nhân sốt xuất huyết giảm nhanh chóng.
Sự “tấn công “ của virus cũng gây ức chế tủy xương – khu vực sản xuất tiểu cầu chính. Từ đó, làm giảm khả năng sản xuất tiểu cầu. Cũng bởi vậy mà số lượng tiểu cầu trong máu của bệnh nhân sốt xuất huyết bị giảm.
Bên cạnh đó, hệ thống miễn dịch của cơ thể có cơ chế bảo vệ tự nhiên, tạo ra kháng thể để chống lại virus. Các tế bào miễn dịch có thể tiêu diệt các tiểu cầu bình thường vì tin rằng tiểu cầu lúc này là những thực thể nguy hiểm.
3. Số lượng tiểu cầu giảm gây nguy hiểm như thế nào cho bệnh nhân nhiễm virus Dengue?
Mức độ nguy hiểm của bệnh phụ thuộc vào lượng tiểu cầu giảm đi. Cụ thể:
– Mức độ nhẹ: lượng tiểu cầu trong cơ thể giảm xuống dưới 150.000 tế bào/1 μl máu.
– Mức độ nguy hiểm: tiểu cầu giảm còn dưới 50.000 tế bào/1 μl máu.
– Mức độ nghiêm trọng: tiểu giảm chỉ còn 10.000 – 20.000 tế bào/1 μl máu.
Nếu lượng tiểu cầu giảm xuống quá nhiều, ở mức độ nguy hiểm hoặc nghiêm trọng, người bệnh không chỉ bị xuất huyết, mà còn giảm khả năng đông máu và chống nhiễm trùng.
Nếu tiểu cầu giảm ở 2 mức độ này, người bệnh có thể xuất hiện tình trạng xuất huyết niêm mạc như chảy máu chân răng, chảy máu cam, xuất huyết dưới da hay xuất huyết não dẫn đến tử vong.
Tùy từng mức độ giảm tiểu cầu mà triệu chứng ở bệnh nhân sẽ khác nhau.
4. Sốt xuất huyết giảm tiểu cầu diễn tiến như thế nào?
Tình trạng giảm tiểu cầu ở bệnh nhân sốt xuất huyết diễn biến qua 3 giai đoạn bao gồm:
4.1 Giai đoạn đầu của sốt xuất huyết giảm tiểu cầu
Ở giai đoạn này, người bệnh thường có dấu hiệu sốt cao đột ngột, liên tục, kéo dài, kèm theo chán ăn và buồn nôn. Bệnh nhân xuất hiện các nốt phát ban, đau cơ, đau khớp và đau phía sau hốc mắt. Ngoài ra, người bệnh có thể chảy máu cam, chảy máu chân răng.
4.2 Giai đoạn nguy hiểm
Thường diễn tiến từ ngày thứ 3 – 7 của bệnh. Người bệnh có thể giảm sốt nhưng lại dễ bị thoát huyết tương, khiến gan to, phù nề mi mắt, tràn dịch màng phổi, hạ huyết áp, tiểu ít, da lạnh ẩm,… Người bệnh dễ bị chảy máu mũi, xuất huyết dưới da, xuất huyết nội tạng, viêm gan, viêm cơ tim,…
4.3 Giai đoạn hồi phục của sốt xuất huyết giảm tiểu cầu
Lúc này người bệnh đã hết sốt, thèm ăn, tiểu nhiều hơn, huyết động ổn định,… Tuy nhiên, ở giai đoạn này, nếu truyền dịch quá mức có thể khiến người bệnh bị tràn dịch màng phổi, màng tim, suy tim,…
Tình trạng giảm tiểu cầu thường xảy ra vào ngày thứ 4 kể từ ngày mắc bệnh. Ở người trưởng thành không có sốc do sốt xuất huyết, lượng tiểu cầu có thể hạ nhẹ đến vừa phải từ ngày 3 – 7 của bệnh, sau đó trở lại bình thường vào ngày thứ 8 hoặc 9. Ở trẻ nhỏ, số lượng tiểu cầu giảm thường không liên quan đến biểu hiện chảy máu hoặc và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
5. Cách tăng tiểu cầu ở bệnh nhân sốt xuất huyết
Để tăng số lượng tiểu cầu cho bệnh nhân sốt xuất huyết, người bệnh cần chú ý bổ sung các loại thực phẩm sau trong bữa ăn hằng ngày:
– Rau xanh: Các loại rau lá xanh chứa nhiều vitamin K và dinh dưỡng cần thiết để sản xuất protein, hỗ trợ quá trình đông máu và tăng tiểu cầu.
– Trái cây có múi: Chứa nhiều vitamin C, các loại trái cây có múi giúp cải thiện chức năng của tiểu cầu, tăng số lượng và giúp tiểu cầu hoạt động tốt hơn.
– Thực phẩm chứa sắt: Sắt giúp tổng hợp tế bào tiểu cầu và hồng cầu. Bổ sung sắt có thể giúp tăng tiểu cầu một cách tự nhiên. Những thực phẩm có thể kể đến như đậu lăng, hạt bí, thịt bò…
– Thực phẩm bổ sung vitamin D: Vitamin D cũng là chất dinh dưỡng giúp tăng tiểu cầu. Lòng đỏ trứng, cá hồi, cá ngạnh, sữa chua và sữa bò,… là những thực phẩm được đánh giá là giàu vitamin D.
– Thực phẩm giàu folate: Folate hay vitamin B9 có thể hỗ trợ và tạo ra các tế bào khỏe mạnh, có nhiều trong nhiều loại thực phẩm như nước cam, đậu phộng, đậu tây, …
Bổ sung sung rau xanh, trái cây giàu vitamin C, D giúp tăng tiểu cầu một cách tự nhiên.
Trong trường hợp mức tiểu cầu xuống quá thấp, người bệnh có thể được bác sĩ chỉ định truyền tiểu cầu. Nếu có dấu hiệu sốt xuất huyết, bạn cần thăm khám ngay để kiểm tra số lượng tiểu cầu và các chỉ số khác, từ đó biết được mức độ bệnh của mình. Nếu mắc sốt xuất huyết, nên điều trị sớm và tuân thủ theo phác đồ của bác sĩ.
