Thực quản nằm gần tim, vì vậy kỹ thuật siêu âm tim qua thực quản có thể cho hình ảnh rất rõ ràng về các cấu trúc của tim. Từ đó bác sĩ có cơ sở đánh giá mức độ nghiêm trọng của tổn thương tim và đưa ra phương án điều trị hiệu quả nhất.
Menu xem nhanh:
1. Siêu âm tim qua thực quản là gì? Khi nào kỹ thuật được chỉ định?
1.1. Siêu âm tim qua thực quản là gì?
Siêu âm tim qua thực quản (TEE) là một xét nghiệm hình ảnh sử dụng sóng siêu âm (sóng âm tần số cao) để tạo ra hình ảnh của tim. Bác sĩ đưa một đầu dò siêu âm vào thực quản của bệnh nhân để đánh giá thể tích của tim, khả năng co bóp và chức năng của các van. Kỹ thuật cũng cho phép bác sĩ hình dung, phân tích và đo lường các cấu trúc của tim (cơ, van, màng ngoài tim) cũng như các mạch lớn (động mạch chủ, động mạch phổi).
Thông tin thu được sẽ giúp bác sĩ xác nhận hoặc loại trừ chẩn đoán nghi ngờ (nhiễm trùng van tim, cục máu đông, vấn đề với động mạch chủ,…). Từ đó bác sĩ có cơ sở đánh giá mức độ nghiêm trọng của tổn thương tim và đưa ra phương án điều trị hiệu quả nhất.
Thực quản gần tim, vì vậy hình ảnh từ siêu âm tim qua thực quản có thể cho hình ảnh rất rõ ràng về tim và các cấu trúc của nó.
1.2. Trường hợp chỉ định kỹ thuật siêu âm tim thực quản
Nhìn chung, người bệnh được chỉ định siêu âm tim qua thực quản trong các trường hợp như sau:
– Khối u ở tim: Một khối u của tim có thể xuất hiện trên bề mặt bên ngoài của tim, trong một hoặc nhiều buồng tim, hoặc trong mô cơ của tim.
– Viêm màng ngoài tim, viêm hoặc nhiễm trùng túi bao quanh tim.
– Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng: Một bệnh nhiễm trùng ở tim, thường ảnh hưởng đến van tim.
– Bệnh van tim: Sự cố của một hoặc nhiều van tim có thể chặn dòng chảy của máu trong tim hoặc dẫn đến trào ngược máu trở lại tim.
– Khám động mạch chủ ngực: Nghi ngờ bóc tách động mạch chủ hoặc tụ máu trong thành (cấp cứu quan trọng), vỡ eo động mạch chủ (ở bệnh nhân đa chấn thương).
– Bệnh tim bẩm sinh: Những dị tật này xảy ra trong quá trình hình thành tim của thai nhi. Siêu âm tim thực quản có thể giúp đánh giá và xác định vị trí bất thường cũng như xác định ảnh hưởng của nó đối với lưu lượng máu tim.
– Suy tim: Tình trạng cơ tim bị suy yếu đến mức không thể bơm máu hiệu quả. Có thể làm tích tụ chất lỏng, tắc nghẽn mạch máu và phổi, cũng như bàn chân, mắt cá chân và các bộ phận khác của cơ thể.
– Phình mạch: Đây là tình trạng suy yếu và phồng lên của một phần cơ tim hoặc động mạch chủ.
– Cục máu đông và đột quỵ: Các cục máu đông có thể hình thành bên trong các buồng tim, không bị vỡ ra, rồi chảy đến não hoặc các vùng khác của cơ thể. Điều này có thể gây ra đột quỵ hoặc các vấn đề khác. Thông thường những cục máu đông này hình thành với nhịp tim không đều hoặc dòng máu bị ứ đọng trong tim.
– Theo dõi trong phẫu thuật trong gây mê hồi sức hoặc trong chăm sóc đặc biệt nội khoa hoặc ngoại khoa.
2. Thực hiện siêu âm tim qua thực quản
2.1. Sự chuẩn bị của người bệnh trước khi thực hiện siêu âm
Người bệnh cần kiêng đồ ăn thức uống trong vòng 6 giờ trước khi tiến hành siêu âm tim qua thực quản. Nếu đang sử dụng thuốc thì người bệnh có thể uống như bình thường, trừ khi bác sĩ khuyến cáo không được sử dụng. Bệnh nhân đang điều trị chống đông máu cũng nên báo cáo điều này với bác sĩ.
Khi thực hiện kỹ thuật siêu âm này, người bệnh nên đi cùng với người nhà để được đưa về sau khi siêu âm tim kết thúc. Lý do là bởi người bệnh có thể bị ảnh hưởng bởi thuốc gây mê, không đủ tỉnh táo để điều khiển phương tiện giao thông.
2.2. Nơi thực hiện kỹ thuật
Kỹ thuật này cần được thực hiện tại phòng khám ở khoa nội tổng hợp (trường hợp khám ngoại trú) và bệnh viện đầy đủ cơ sở vật chất. Phòng khám cần được trang bị dụng cụ hút oxy và gần xe đẩy chứa đầy đủ các loại thuốc cần thiết cho trường hợp cấp cứu.
2.3. Thời gian siêu âm diễn ra
Kỹ thuật siêu âm tim thực quản kéo dài từ 10 đến 15 phút, trừ trường hợp đặc biệt. Tuy nhiên, việc chuẩn bị trước siêu âm qua lồng ngực, việc truyền dịch có thể kéo dài thời gian kiểm tra khoảng 1 giờ. Nhưng trong phần lớn các trường hợp, đầu dò qua thực quản không được để quá 10 phút trong đường tiêu hóa.
Bác sĩ đưa một đầu dò siêu âm vào thực quản của bệnh nhân để đánh giá thể tích của tim, khả năng co bóp và chức năng của các van.
2.4. Các bước thực hiện
Bước 1: Bác sĩ siêu âm sẽ giải thích thủ tục và trả lời các câu hỏi của bệnh nhân. Huyết áp, nhịp tim và nhịp hô hấp của bệnh nhân sẽ được theo dõi trước, trong và sau khi tiến hành.
Bước 2: Bệnh nhân được yêu cầu ký vào mẫu đồng ý tiến hành siêu âm tim trước khi bắt đầu.
Bước 3:Bbệnh nhân cần phải tháo răng giả và các thiết bị nha khoa, nếu có.
Bước 4: Bác sĩ siêu âm sẽ đưa một ống thông tĩnh mạch (ống mềm nhỏ) vào tĩnh mạch trên cánh tay bệnh nhân để tiêm thuốc an thần nhẹ.
Bước 5: Bệnh nhân được yêu cầu nằm nghiêng về bên trái và một chiếc khăn sẽ được đặt dưới miệng người bệnh.
Bước 6: Bác sĩ đưa cho bệnh nhân một loại thuốc gây mê để súc miệng trước khi nuốt. Thuốc cũng giúp làm tê cổ họng và ức chế phản xạ họng (bịt miệng). Mặc dù có mùi vị khó chịu nhưng chất gây mê này không gây hại.
Bước 7: Bác sĩ sẽ đặt một dụng cụ bảo vệ miệng trước khi đưa đầu dò siêu âm xuống cổ họng vào thực quản (ống dẫn kết nối miệng với dạ dày). Bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân nuốt nhiều lần để tạo điều kiện cho đầu dò đi qua vùng kích thích của phản xạ hầu họng. Bệnh nhân sẽ thấy thoải mái hơn khi đầu dò nằm sau tim.
Bước 8: Bác sĩ sẽ thao tác với đầu dò trong khi bác sĩ siêu âm ghi lại hình ảnh và thực hiện các phép đo khác nhau. Khoảng hai mươi phút sau, bác sĩ sẽ rút ống.
Bước 9: Bác sĩ đưa kết quả lại cho bệnh nhân và khuyến cáo bệnh nhân nên về nhà khi có người đi cùng.
Bước 10: Kết quả sau đó sẽ được kiểm tra bởi bác sĩ tim mạch. Bác sĩ này sẽ là người thông báo cho bạn toàn bộ kết quả và bất kỳ phương pháp điều trị nào.
2.5. Sau khi siêu âm tim qua thực quản thành công
Người bệnh có thể cảm thấy đau họng giống như viêm amidan xảy ra trong vài giờ. Tốt nhất người bệnh nên để bụng đói trong vòng một giờ sau khi tiến hành kiểm tra, bởi vì thuốc gây mê đã khiến cổ họng mất cảm giác. Ăn uống vào lúc này dễ xảy ra sai sót nếu thức ăn không xuống thực quản mà vào khí quản. Ngay sau khi bệnh nhân nuốt nước bọt trở lại, có thể uống nước và ăn như bình thường.
Tác dụng của thuốc an thần sẽ mất ít nhất 30 phút, tùy thuộc vào từng người và liều lượng được đưa ra. Trong trường hợp này, bệnh nhân không được phép lái xe và phải có người thân đi cùng hoặc sử dụng phương tiện công cộng.
3. Siêu âm tim qua thực quản có biến chứng gì không?
Các biến chứng nghiêm trọng khi sử dụng phương pháp siêu âm tim thực quản là cực kỳ hiếm gặp.
3.1. Các biến chứng nhỏ
– Chứng khó nuốt thoáng qua
– Rối loạn nhịp tim (ngoại tâm thu nhĩ hoặc thất, nhịp tim nhanh)
– Tăng huyết áp
– Hạ huyết áp động mạch (5% ở người trên 70 tuổi)
– Các vấn đề liên quan đến đường tĩnh mạch ngoại vi (để an thần hoặc để kiểm tra chất cản quang)
Các biến chứng nghiêm trọng khi sử dụng phương pháp siêu âm tim thực quản là cực kỳ hiếm gặp.
3.2. Các biến chứng nghiêm trọng nhưng cực kỳ hiếm gặp
– Thủng thực quản
– Haematemesis
– Suy hô hấp trên Midazolam nếu được sử dụng (không thể đoán trước)
– Mất bù của suy tim có từ trước hoặc không được phát hiện
– Liệt dây thanh âm
– Co thắt thanh quản nghiêm trọng
– Sốc dị ứng với các đại phân tử nếu được sử dụng để thực hiện xét nghiệm cản quang
4. Siêu âm tim thực quản chống chỉ định trong những trường hợp nào?
Một số trường hợp bệnh nhân dưới đây được chống chỉ định với kỹ thuật này:
– Các bệnh lý thực quản (chứng khó nuốt, phẫu thuật dạ dày gần đây, giãn tĩnh mạch thực quản bị chảy máu gần đây, lỗ rò, khối u, hẹp hoặc nghi ngờ vỡ, chướng ngại vật hoặc đau trong quá trình thăm dò)
– Có lịch sử chiếu xạ trung thất
– Bệnh nhân không hợp tác (hoặc từ chối khám)
– Đầy bụng
– Không ổn định về huyết động hoặc hô hấp (đau thắt ngực không ổn định, tăng huyết áp nặng không kiểm soát được)
– Bệnh lý cổ tử cung nghiêm trọng (giảm sản thể dị bội, bệnh kyphoscoliosis tiến triển, là một chống chỉ định tương đối)
– Hiếm khi xảy ra thất bại chèn dây dẫn (<7% trường hợp)
Tóm lại, siêu âm tim qua thực quản là một kỹ thuật tạo ra hình ảnh chi tiết hơn của trái tim. Từ đó bác sĩ có cơ sở đánh giá mức độ nghiêm trọng của tổn thương tim và đưa ra phương án điều trị hiệu quả nhất.
