Trong những năm gần đây, với sự tiến bộ vượt bậc của kỹ thuật ngoại khoa và công nghệ y học hiện đại, phương pháp tán sỏi qua da bằng laser đã trở thành lựa chọn ưu tiên trong điều trị các trường hợp sỏi tiết niệu kích thước lớn hoặc phức tạp. Đây được xem là một bước ngoặt trong quản lý bệnh lý sỏi thận, mang đến hiệu quả cao, ít xâm lấn, phục hồi nhanh và giảm thiểu nguy cơ tái phát. Bài viết dưới đây sẽ phân tích sâu về cơ chế, hiệu quả và lý do tại sao phương pháp này đang ngày càng được ưa chuộng trong điều trị sỏi tiết niệu.

1. Tổng quan về sỏi tiết niệu và thách thức trong điều trị sỏi lớn

1.1 Sỏi tiết niệu là gì và vì sao lại hình thành?

Sỏi tiết niệu là tình trạng kết tụ tinh thể từ các chất khoáng trong nước tiểu thành khối rắn nằm trong hệ tiết niệu, bao gồm thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Nguyên nhân hình thành sỏi có thể do uống ít nước, rối loạn chuyển hóa canxi, oxalat, axit uric hoặc nhiễm khuẩn đường tiết niệu kéo dài. Khi các tinh thể không được đào thải ra ngoài mà lắng đọng lại sẽ dần kết tinh thành sỏi với kích thước từ vài milimet đến hàng centimet.

Hình ảnh những mảnh sỏi cứng được lấy ra khỏi thận

Đối với sỏi có kích thước nhỏ, nhiều trường hợp có thể tự đào thải qua đường tiểu nhờ uống nhiều nước, dùng thuốc hoặc thay đổi chế độ ăn uống. Tuy nhiên, khi sỏi phát triển đến kích thước lớn, có hình dạng gai góc hoặc nằm ở vị trí khó tiếp cận, người bệnh sẽ phải đối mặt với nguy cơ tắc nghẽn đường tiết niệu, ứ nước thận, nhiễm trùng hoặc thậm chí tổn thương vĩnh viễn nhu mô thận. Khi đó, điều trị nội khoa không còn hiệu quả và can thiệp ngoại khoa là điều cần thiết.

1.2 Hạn chế của các phương pháp điều trị truyền thống

Trước đây, mổ mở là giải pháp duy nhất để loại bỏ sỏi lớn. Tuy nhiên, phương pháp này gây xâm lấn nhiều, thời gian hồi phục kéo dài, dễ để lại sẹo lớn và tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng. Sự ra đời của các kỹ thuật can thiệp ít xâm lấn như tán sỏi ngoài cơ thể (ESWL), nội soi ngược dòng, tán sỏi qua da… đã mở ra hướng đi mới, trong đó phương pháp tán sỏi qua da bằng laser là kỹ thuật hiện đại, được đánh giá cao về hiệu quả cho sỏi kích thước lớn và độ an toàn.

2. Phương pháp tán sỏi qua da bằng laser: Cơ chế hoạt động và ưu điểm vượt trội

2.1 Nguyên lý thực hiện và quy trình kỹ thuật

Phương pháp tán sỏi qua da bằng laser là một kỹ thuật ngoại khoa can thiệp tối thiểu. Trước tiên, bác sĩ sẽ tạo một đường hầm nhỏ khoảng 0,5 cm qua da vùng lưng để tiếp cận trực tiếp vào đài bể thận – nơi có viên sỏi. Một ống nội soi chuyên dụng sẽ được đưa vào thông qua đường hầm này. Khi tiếp cận được viên sỏi, bác sĩ sẽ sử dụng năng lượng laser để tán vụn sỏi thành những mảnh nhỏ. Các mảnh sỏi sau đó sẽ được hút trực tiếp ra ngoài bằng áp lực hút chân không.

Kỹ thuật này yêu cầu bác sĩ có tay nghề cao, kết hợp cùng hệ thống máy nội soi, máy laser công suất lớn và thiết bị hút sỏi hiện đại. Thời gian phẫu thuật thường kéo dài khoảng 60-90 phút, tùy theo vị trí và kích thước sỏi. Bệnh nhân thường được gây mê toàn thân và cần theo dõi hậu phẫu trong 2–3 ngày tại bệnh viện trước khi xuất viện.

Tán sỏi qua da bằng laser là phương pháp điều trị sỏi tiết niệu tân tiến loại bỏ hiệu quả sỏi thận, sỏi niệu quản 1/3 trên kích thước lớn

2.2 Vì sao phương pháp tán sỏi laser qua da là lựa chọn hàng đầu cho sỏi lớn?

So với các phương pháp truyền thống, phương pháp tán sỏi qua da bằng laser mang lại nhiều ưu điểm vượt trội. Thứ nhất, do tiếp cận trực tiếp vào vị trí sỏi nên hiệu quả loại bỏ gần như triệt để, kể cả với các loại sỏi san hô hoặc sỏi cứng, phức tạp. Thứ hai, đường mổ nhỏ giúp giảm thiểu tổn thương mô lành, ít chảy máu, giảm đau sau mổ và rút ngắn thời gian nằm viện.

Không những thế, năng lượng laser có khả năng phá vỡ mọi loại sỏi mà không làm tổn thương các mô xung quanh. Điều này đặc biệt quan trọng với các trường hợp sỏi nằm sát niêm mạc hoặc gần mạch máu. Ngoài ra, tỷ lệ sót sỏi thấp do khả năng tiếp cận và đưa sỏi ra ngoài trực tiếp.

Một lợi ích khác đáng kể là việc phục hồi nhanh chóng. Phần lớn bệnh nhân có thể đi lại nhẹ nhàng ngay trong ngày đầu sau phẫu thuật và trở lại sinh hoạt bình thường sau 5–7 ngày. Với những yếu tố trên, không khó hiểu khi tán sỏi qua da bằng laser ngày càng được khuyến khích áp dụng rộng rãi tại các cơ sở y tế uy tín.

3. Đối tượng phù hợp và giải pháp phòng ngừa sỏi tái phát

3.1 Những ai nên thực hiện phương pháp tán sỏi qua da?

Phương pháp tán sỏi qua da bằng laser được chỉ định trong các trường hợp sỏi thận có kích thước lớn từ 2cm trở lên, sỏi san hô chiếm toàn bộ đài bể thận hoặc sỏi cứng không đáp ứng với các phương pháp tán ngoài cơ thể. Ngoài ra, người bệnh có dị dạng đường tiết niệu, niệu quản hẹp hoặc đã thất bại với các phương pháp điều trị khác cũng được cân nhắc áp dụng kỹ thuật này.

Tuy nhiên, không phải bệnh nhân nào cũng phù hợp. Người có rối loạn đông máu, nhiễm trùng tiểu chưa được kiểm soát, phụ nữ mang thai hoặc người có bệnh lý tim mạch nặng cần được đánh giá kỹ trước khi chỉ định. Việc thăm khám kỹ lưỡng, chụp CT-Scan hệ tiết niệu hoặc siêu âm chuyên sâu là cần thiết để lên kế hoạch phẫu thuật an toàn và hiệu quả.

Khi người bệnh mắc sỏi thận kích thước lớn, sỏi san hô, sỏi rắn lâu năm phức tạp, tán sỏi bằng laser qua da đường hầm nhỏ là phương pháp tối ưu

3.2 Làm sao để phòng ngừa sỏi tiết niệu tái phát?

Dù đã được điều trị sỏi tiết niệu triệt để, nguy cơ tái phát sỏi vẫn có thể xảy ra nếu không có biện pháp dự phòng hợp lý. Sau khi thực hiện phương pháp tán sỏi qua da, người bệnh cần duy trì chế độ sinh hoạt và ăn uống khoa học để hạn chế nguy cơ hình thành sỏi mới. Uống đủ nước mỗi ngày (2–2,5 lít), giảm ăn mặn, hạn chế đạm động vật và thức ăn giàu oxalat là điều quan trọng hàng đầu.

Ngoài ra, người bệnh nên kiểm tra nước tiểu định kỳ, điều trị triệt để các bệnh nhiễm trùng tiết niệu, kiểm soát tốt bệnh lý chuyển hóa nếu có (như gout, tăng axit uric máu, tăng canxi niệu…). Việc tái khám định kỳ sau phẫu thuật, chụp phim kiểm tra hoặc siêu âm để phát hiện sớm sỏi tái phát cũng là yếu tố then chốt trong quản lý bệnh lâu dài.

Sự xuất hiện của phương pháp tán sỏi qua da bằng laser đã mở ra một hướng đi hiện đại, an toàn và hiệu quả cho người bệnh sỏi tiết niệu, đặc biệt là những trường hợp sỏi lớn, phức tạp. Với khả năng loại bỏ gần như triệt để sỏi, ít xâm lấn, thời gian hồi phục nhanh và nguy cơ biến chứng thấp, kỹ thuật này đang trở thành lựa chọn cho hầu hết các bệnh nhân mắc sỏi kích thước lớn phức tạp. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả lâu dài, người bệnh cần phối hợp chặt chẽ với bác sĩ trong việc theo dõi sau mổ và duy trì lối sống phòng ngừa sỏi tái phát.