Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) liên quan đến trào ngược của axit từ dạ dày lên thực quản, có thể gây ra nhiều triệu chứng và biến chứng. Để chẩn đoán và đánh giá chính xác mức độ nghiêm trọng của trào ngược axit dạ dày, các bác sĩ có thể dùng đến nhiều phương pháp khác nhau. Trong đó đo pH thực quản trong 24 giờ là một kỹ thuật quan trọng và ngày càng phổ biến. Bài viết này sẽ đi sâu vào vai trò của đo pH thực quản trong chẩn đoán trào ngược axit dạ dày, cung cấp những thông tin cơ bản về kỹ thuật, quy trình thực hiện phương pháp này.
Menu xem nhanh:
1.Trào ngược dạ dày – thực quản xảy ra theo cách nào?
Trào ngược dạ dày – thực quản xảy (GERD) ra khi axit và các dịch tiêu hóa khác từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Axit này gây kích thích và tổn thương niêm mạc thực quản, gây ra các triệu chứng khó chịu. Các triệu chứng điển hình của bệnh bao gồm ợ nóng, ợ chua, đau thượng vị, cảm giác nóng rát sau xương ức, khó nuốt và các triệu chứng khác liên quan đến đường hô hấp trên như ho, viêm họng, hay thậm chí là hen suyễn.
Cơ chế bệnh sinh của GERD liên quan đến nhiều yếu tố, bao gồm sự suy yếu của cơ vòng thực quản dưới (LES), tăng áp lực trong dạ dày, hoặc sự chậm trễ trong việc làm rỗng dạ dày. Tình trạng này gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nguy hiểm như viêm thực quản, loét thực quản, hẹp thực quản, và tăng nguy cơ ung thư thực quản.
Axit ở dạ dày có thể trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng khó chịu.
2. Đo pH trở kháng thực quản 24 giờ là kỹ thuật gì?
Đo pH thực quản trong 24 giờ là một phương pháp theo dõi liên tục nồng độ axit trong thực quản trong suốt 24 giờ, nhằm đánh giá chính xác tần suất và mức độ nghiêm trọng của trào ngược axit. Phương pháp này sử dụng một thiết bị nhỏ được gọi là máy đo pH, được gắn vào một đầu dò đặt qua mũi và xuống thực quản của bệnh nhân. Đầu dò này sẽ liên tục ghi lại mức pH ở thực quản và truyền dữ liệu đến máy ghi để phân tích.
Thiết bị đo pH có khả năng ghi nhận sự thay đổi pH theo thời gian, từ đó xác định số lần trào ngược và độ dài của mỗi lần trào ngược. Bằng cách theo dõi sự biến đổi độ pH, bác sĩ có thể xác định xem bệnh nhân có bị trào ngược axit hay không và nếu có, mức độ nghiêm trọng của bệnh ra sao.
3. Vai trò của đo pH thực quản 24 giờ trong chẩn đoán GERD
3.1 Chẩn đoán chính xác trào ngược axit
Đo pH thực quản trong 24 giờ là phương pháp vàng trong việc xác định GERD. Trên thực tế, một số bệnh nhân có triệu chứng giống GERD nhưng không phải do trào ngược axit, do đó. Đo pH thực quản giúp loại trừ những trường hợp này, giúp phân biệt giữa những trường hợp mà triệu chứng xảy ra do trào ngược axit và không do trào ngược.
3.2 Đánh giá mức độ của bệnh trào ngược
Kỹ thuật này không chỉ giúp xác định có trào ngược axit hay không, mà còn cung cấp thông tin về mức độ nghiêm trọng của bệnh. Số lần trào ngược, thời gian mỗi lần trào ngược và mức pH đo được là những yếu tố quan trọng để đánh giá mức độ bệnh. Điều này giúp bác sĩ đưa ra quyết định về phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm việc điều chỉnh liều lượng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật.
3.3 Đánh giá hiệu quả điều trị trào ngược axit dạ dày
Đo pH thực quản 24 giờ còn giúp theo dõi hiệu quả điều trị của bệnh nhân. Sau khi áp dụng các phương pháp điều trị như dùng thuốc hoặc phẫu thuật, việc kiểm tra lại pH thực quản có thể cho thấy liệu trào ngược axit đã được kiểm soát hay chưa. Điều này giúp bác sĩ điều chỉnh kế hoạch điều trị để đạt được hiệu quả tối ưu.
3.4 Phân biệt giữa trào ngược axit và trào ngược không axit
Ngoài axit, dịch trào ngược từ dạ dày còn có thể chứa các thành phần khác như mật, men tiêu hóa hoặc thực phẩm. Các trường hợp trào ngược không axit cũng có thể gây ra triệu chứng tương tự GERD. Do đó, việc sử dụng đo pH thực quản kết hợp với đo trở kháng (impedance) có thể giúp phân biệt giữa trào ngược axit và không axit, từ đó xác định phương pháp điều trị phù hợp.
Mặc dù đo pH thực quản 24 giờ là một phương pháp quan trọng và hiệu quả trong chẩn đoán GERD, nó vẫn có một số hạn chế. Đầu tiên, kỹ thuật này khiến một tỷ lệ bệnh nhân không thoải mái, đặc biệt là khi đầu dò được đặt ở thực quản trong thời gian dài. Ngoài ra, chi phí của phương pháp này khá cao và kết quả đo pH có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố ngoại cảnh, chẳng hạn như hoạt động ăn uống, căng thẳng hoặc sự chậm trễ trong làm rỗng dạ dày.
Đo pH thực quản 24 giờ là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán trào ngược.
4. Quy trình thực hiện đo pH thực quản 24 giờ
4.1 Chuẩn bị trước khi đo
Trước khi thực hiện đo pH thực quản, bệnh nhân thường được yêu cầu ngừng sử dụng các thuốc ức chế axit như thuốc kháng histamine H2, thuốc ức chế bơm proton (PPI) và các loại thuốc kháng axit khác trong vòng ít nhất 7 ngày để đảm bảo kết quả chính xác. Điều này giúp tránh tình trạng làm giảm axit dạ dày do thuốc, gây sai lệch kết quả đo.
4.2 Thực hiện đo pH thực quản
Đầu dò pH sẽ được đặt qua mũi của bệnh nhân và dẫn vào thực quản, thường cách cơ vòng dưới thực quản khoảng 5 cm. Đầu dò này rất nhỏ và được thiết kế để không gây ra quá nhiều khó chịu cho bệnh nhân. Sau khi đầu dò được đặt vào vị trí chính xác, nó sẽ bắt đầu ghi nhận mức pH trong suốt 24 giờ, bao gồm cả khi bệnh nhân ăn uống, ngủ, hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày.
4.3 Theo dõi và ghi nhận
Trong suốt quá trình đo, bệnh nhân được yêu cầu ghi lại các hoạt động hàng ngày, thời điểm ăn uống, thời gian nằm ngủ và các triệu chứng mà họ cảm nhận như ợ nóng, khó chịu ở ngực hoặc cảm giác trào ngược. Những dữ liệu này sẽ được so sánh với kết quả đo pH để xác định mối liên hệ giữa các triệu chứng và trào ngược axit.
4.4 Phân tích kết quả
Sau khi hoàn tất đo pH thực quản 24 giờ, dữ liệu sẽ được phân tích để xác định tần suất và thời gian của các đợt trào ngược axit. Kết quả thường được biểu thị dưới dạng số lần pH giảm xuống dưới 4 (mức pH mà axit có thể gây kích thích niêm mạc thực quản) và tổng thời gian pH dưới mức này trong suốt 24 giờ.
5. Nên thực hiện đo pH thực quản 24 giờ ở đâu?
Đo pH thực quản 24 giờ là một kỹ thuật chuyên sâu, đòi hỏi thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ và kỹ thuật viên được đào tạo bài bản, giàu kinh nghiệm, tâm lý, nhẹ nhàng.
Hiện nay, Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc là một trong số ít bệnh viện ở miền Bắc triển khai đo pH trở kháng thực quản 24 giờ. Phương pháp này được thực hiện bởi hệ thống máy đo nhập khẩu từ Mỹ đảm bảo độ chính xác và an toàn cao. Phương pháp được chỉ định dựa trên thăm khám lâm sàng kỹ lưỡng với bác sĩ chuyên khoa, được tiến hành bởi đội ngũ kỹ thuật viên chuyên nghiệp, có trình độ cao, hướng dẫn tỉ mỉ, tận tâm khiến người bệnh luôn cảm thấy thoải mái và an tâm.
Bên cạnh đó, một số phương pháp chẩn đoán khác như đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM thực quản), nội soi, chụp X-quang với chất cản quang cũng có thể được chỉ định phù hợp trong quá trình thăm khám để hỗ trợ việc xác định, phân biệt bệnh lý.
Chẩn đoán trào ngược axit với chuyên gia Tiêu hóa.
Đo pH thực quản 24 giờ là một công cụ chẩn đoán quan trọng trong việc xác định và đánh giá bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Phương pháp này giúp chẩn đoán chính xác, đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh, theo dõi hiệu quả điều trị, và phân biệt giữa trào ngược axit và trào ngược không axit. Mặc dù có một số hạn chế, đo pH thực quản vẫn là một tiêu chuẩn vàng trong việc chẩn đoán GERD, đóng vai trò quan trọng trong quản lý và điều trị bệnh này.
