Ung thư gan là một căn bệnh ung thư phổ biến và nguy hiểm hàng đầu tại Việt Nam, thường tiến triển âm thầm và khó nhận biết ở giai đoạn sớm. Đối với người bị ung thư gan, việc phát hiện bệnh, lựa chọn phương pháp điều trị và chăm sóc phù hợp đóng vai trò quyết định trong tiên lượng sống. Vậy ung thư gan là gì? Nguyên nhân do đâu, dấu hiệu nhận biết ra sao và người bệnh cần lưu ý gì trong quá trình điều trị? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ tất tần tật về người bị K gan – từ biểu hiện ban đầu đến hướng chăm sóc toàn diện.
Menu xem nhanh:
1. Tính nguy hiểm của ung thư gan
Ung thư gan là một trong những loại ung thư nguy hiểm nhất hiện nay, được chia thành hai nhóm chính là ung thư gan nguyên phát và ung thư gan thứ phát – tùy theo nơi khởi phát của các tế bào ác tính.
Ung thư gan nguyên phát là tình trạng mà các tế bào trong chính nhu mô gan bị biến đổi và phát triển bất thường, hình thành khối u ác tính. Các tế bào ung thư này có khả năng lan rộng sang các mô xung quanh và theo máu hoặc bạch huyết di căn đến các cơ quan xa, chẳng hạn như phổi hoặc xương. Bệnh thường gặp nhiều hơn ở nam giới, nhất là những người từ 50 tuổi trở lên, có tiền sử viêm gan B, viêm gan C mạn tính, hoặc xơ gan.
Ung thư gan thứ phát, hay còn gọi là ung thư gan di căn, xảy ra khi tế bào ung thư từ cơ quan khác (như đại tràng, dạ dày, phổi hoặc vú…) lan đến gan và hình thành khối u tại đây. Do gan là cơ quan có mạng lưới mạch máu dày đặc, nên dễ trở thành “đích đến” của nhiều loại ung thư khác trong giai đoạn muộn.
Ung thư gan là một trong những loại ung thư nguy hiểm nhất hiện nay, được chia thành hai nhóm chính là ung thư gan nguyên phát và ung thư gan thứ phát
2. Những biểu hiện cảnh báo ở người bị ung thư gan và nhóm người nguy cơ cao mắc bệnh
2.1. Những biểu hiện cảnh báo ở người bị ung thư gan
Da và mắt ngả vàng
Đây là một trong những dấu hiệu điển hình của tổn thương gan, đặc biệt khi khối u ảnh hưởng đến hệ thống dẫn mật. Khi đường mật bị chèn ép, các sắc tố mật (bilirubin) không được đào thải ra ngoài mà thấm ngược vào máu, gây ra tình trạng vàng da, vàng kết mạc mắt. Mức độ vàng rõ hơn khi ra nắng hoặc ánh sáng tự nhiên. Một số trường hợp còn đi kèm nước tiểu sẫm màu và phân nhạt màu như đất sét.
Ngứa da toàn thân
Cảm giác ngứa thường xuất hiện dai dẳng, đặc biệt rõ vào ban đêm. Nguyên nhân là do axit mật và các chất chuyển hóa không được đào thải, tích tụ lại trong da, kích thích các dây thần kinh ngoại vi. Đây có thể là triệu chứng xảy ra trước cả khi vàng da xuất hiện và rất khó kiểm soát bằng thuốc thông thường.
Sụt cân không rõ lý do
Khoảng 30 – 50% bệnh nhân bị giảm cân đáng kể khi được chẩn đoán mắc ung thư gan. Cân nặng giảm là hậu quả của việc chức năng tiêu hóa bị ảnh hưởng: dịch mật không xuống ruột được, quá trình tiêu hóa chất béo bị rối loạn, từ đó dẫn đến ăn uống kém, đầy bụng, tiêu hóa chậm và mất cảm giác ngon miệng.
Cảm giác đau âm ỉ vùng gan
Vùng gan nằm ở hạ sườn phải, dưới lồng ngực. Người bệnh có thể cảm thấy đau âm ỉ, nặng tức, khó chịu ở khu vực này, đặc biệt khi khối u phát triển lớn hoặc làm căng bao gan. Tuy nhiên, cơn đau giai đoạn sớm thường mơ hồ, dễ bị nhầm lẫn với bệnh lý tiêu hóa hoặc cơ xương khớp vùng lưng – hông.
Lưu ý
Những biểu hiện nêu trên không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với ung thư gan, nhưng nếu kéo dài hoặc xuất hiện cùng lúc, bạn nên chủ động đến cơ sở y tế để được kiểm tra chuyên sâu, đặc biệt nếu có tiền sử viêm gan B, viêm gan C, hoặc xơ gan.
Ngứa da toàn thân là một trong những dấu hiệu đáng ngờ của bệnh ung thư gan
2.2. Yếu tố nguy cơ của nhóm người bị ung thư gan
Người có bệnh lý về gan hoặc tiền sử gia đình liên quan đến ung thư gan
Những người đang sống chung với viêm gan virus mạn tính, đặc biệt là viêm gan B và viêm gan C thể hoạt động, có nguy cơ tiến triển thành xơ gan và ung thư gan sau nhiều năm mắc bệnh. Ngoài ra, nếu trong gia đình từng có người bị ung thư gan, thì nguy cơ mắc bệnh ở các thành viên khác cũng sẽ cao hơn do yếu tố di truyền hoặc môi trường sống chung có nguy cơ.
Người mắc bệnh lý chuyển hóa như tiểu đường và béo phì
Thừa cân, béo phì và tiểu đường là các yếu tố nguy cơ đã được chứng minh có liên quan đến ung thư gan. Sự tích tụ mỡ nội tạng, đặc biệt là mỡ tại gan, có thể gây nên tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu, sau đó dẫn đến viêm gan mạn và xơ gan. Đây là chuỗi tiến triển nguy hiểm có thể kết thúc bằng sự hình thành khối u ác tính ở gan.
Người có chế độ từ ăn uống đến sinh hoạt đều thiếu khoa học
Việc sử dụng rượu, bia kéo dài có thể gây tổn thương tế bào gan, làm giảm khả năng tự sửa chữa ADN và thúc đẩy sự xuất hiện của các đột biến dẫn đến ung thư. Một trong những chất sinh ra khi chuyển hóa rượu – acetaldehyde – đã được xếp vào nhóm tác nhân gây ung thư vì khả năng tấn công cấu trúc di truyền của tế bào.
Ngoài ra, thói quen tiêu thụ thực phẩm bị nấm mốc – đặc biệt là gạo, ngô, đậu phộng… bảo quản trong môi trường nóng ẩm – cũng rất nguy hiểm. Những thực phẩm này có thể chứa Aflatoxin, một loại độc tố có khả năng gây đột biến gen p53, làm gia tăng nguy cơ xuất hiện ung thư biểu mô tế bào gan.
Người thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc lạm dụng thuốc
Một số loại hóa chất công nghiệp như vinyl chloride, thorotrast… có thể gây ảnh hưởng và tổn thương gan nếu tiếp xúc lâu dài. Bên cạnh đó, việc sử dụng thuốc bừa bãi (đặc biệt là thuốc giảm đau, thuốc chứa steroid hoặc các loại thuốc không kê đơn), lạm dụng chất kích thích như cà phê đậm đặc, thuốc lá, ma túy… cũng có thể làm tăng gánh nặng cho gan, từ đó góp phần thúc đẩy quá trình thoái hóa và phát sinh tế bào ác tính.
Khuyến nghị: Đối với những người thuộc nhóm nguy cơ cao, việc chủ động tầm soát ung thư gan định kỳ bằng siêu âm bụng, xét nghiệm AFP (alpha – fetoprotein) và kiểm tra chức năng gan là cần thiết. Phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm sẽ giúp nâng cao khả năng điều trị thành công và kéo dài tuổi thọ đáng kể.
Thừa cân, béo phì và tiểu đường là các yếu tố nguy cơ đã được chứng minh có liên quan đến ung thư gan
Người bị ung thư gan không chỉ đối mặt với gánh nặng bệnh tật mà còn cần đến sự thấu hiểu, đồng hành và chăm sóc đúng cách từ gia đình và y tế. Hiểu rõ về các triệu chứng, yếu tố nguy cơ, phương pháp điều trị cũng như chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt phù hợp sẽ giúp người bệnh nâng cao chất lượng cuộc sống và cải thiện hiệu quả điều trị. Nếu bạn hoặc người thân đang có dấu hiệu nghi ngờ, đừng chần chừ – hãy chủ động đi khám sớm tại các cơ sở y tế uy tín. Việc phát hiện và can thiệp kịp thời chính là “chìa khóa vàng” giúp kiểm soát ung thư gan hiệu quả hơn.
