Theo Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc, 20% số ca tử vong ở nhóm trẻ em dưới 5 tuổi trên toàn cầu được xác định là do mắc phải hội chứng suy dinh dưỡng cấp tính. Trong số này, hơn một nửa số trường hợp tử vong được cho là do hội chứng suy dinh dưỡng thể teo đét (Marasmus) gây ra. Vì vậy, chúng ta cần hiểu rõ hơn về suy dinh dưỡng thể Marasmus là gì?
Menu xem nhanh:
1. Suy dinh dưỡng Marasmus nghĩa là gì?
Suy dinh dưỡng thể teo đét là một tình trạng rối loạn dinh dưỡng nghiêm trọng xảy ra khi cơ thể thiếu hụt dinh dưỡng một cách nghiêm trọng. Bệnh này dẫn đến tình trạng suy giảm cân nặng và kiệt quệ toàn diện.
Ở Việt Nam, suy dinh dưỡng thể teo đét là loại suy dinh dưỡng Protein – Năng lượng (Protein – Energy Malnutrition) phổ biến nhất, thường được gọi là suy dinh dưỡng cấp tính. Tình trạng này thường xảy ra ở trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa hẻo lánh của các quốc gia chưa phát triển hoặc đang phát triển.
Cha mẹ cần tìm hiểu thông tin về bệnh suy dinh dưỡng
Ngoài suy dinh dưỡng thể teo đét, còn có một dạng suy dinh dưỡng cấp tính khác, ít phổ biến hơn, được gọi là suy dinh dưỡng thể phù (Kwashiorkor).
Khác với suy dinh dưỡng thể phù (gây sưng phù mũm mĩm), suy dinh dưỡng thể teo đét làm cho cơ thể trẻ ngày càng gầy sút, đạt đến mức “da bọc xương”. Bệnh này ảnh hưởng đến tất cả các chức năng của cơ thể trẻ, bao gồm chức năng thần kinh, phản xạ, học tập, vận động, vui chơi và hệ miễn dịch.
2. Nguyên nhân của bệnh suy dinh dưỡng dạng Marasmus
Trên toàn cầu, nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng suy dinh dưỡng Marasmus là sự thiếu hụt protein và năng lượng trong khẩu phần ăn hàng ngày của trẻ. Tuy nhiên, ở Việt Nam, nguyên nhân phổ biến chính gây ra tình trạng này là cai sữa quá sớm.
Nói chung, nguyên nhân gây ra suy dinh dưỡng thể teo đét có thể được chia thành 2 nhóm chính:
– Nguyên nhân chủ quan
Nếu mẹ không chăm sóc con đúng cách, ví dụ như không cho bé bú ngay sau khi sinh, không cho bé bú mẹ trong khoảng thời gian từ 6 đến 24 tháng đầu đời, hoặc cung cấp cho bé chế độ dinh dưỡng thiếu chất lượng và không đủ lượng, có thể gây ra những vấn đề sau:
Rối loạn về dinh dưỡng: Các vấn đề dinh dưỡng có thể gây ra suy dinh dưỡng như bệnh Marasmus, bao gồm viêm loét dạ dày, viêm gan và rối loạn hấp thu chất dinh dưỡng trong ruột.
Các bệnh tật khác: Nhiễm trùng do vi rút, vi khuẩn, ký sinh trùng và các tác nhân gây bệnh khác có thể làm cho trẻ trở nên biếng ăn, ví dụ như HIV/AIDS và sốt rét, đặc biệt phổ biến ở các vùng nông thôn.
– Nguyên nhân khách quan
Sự thiếu thông tin về suy dinh dưỡng chưa được lan rộng, tình trạng nghèo đói và kém phát triển vẫn còn diễn ra mạnh mẽ, cùng với sự bất tiện trong các dịch vụ chăm sóc dinh dưỡng cho mẹ và bé, cùng với các vấn đề kinh tế, nguồn nước sạch, dịch bệnh và môi trường…,
Mặc dù suy dinh dưỡng thường gây ra tình trạng suy nhược cơ thể do thiếu protein và năng lượng kéo dài. Tuy nhiên, trẻ bị suy dinh dưỡng thường thiếu cả vitamin, khoáng chất, chất xơ và các chất béo quan trọng khác trong khẩu phần ăn của họ.
Sự thiếu hụt các chất dinh dưỡng này làm cho sức khỏe của trẻ trở nên suy yếu toàn diện, vì vitamin, khoáng chất và chất béo đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc phát triển não bộ, tim mạch, cải thiện quá trình trao đổi chất và duy trì hoạt động bình thường của hệ thống nội tiết.
3. Những triệu chứng và hậu quả
3.1. Các triệu chứng của bệnh suy dinh dưỡng thể Marasmus
Chứng suy dinh dưỡng thể Marasmus, được biết đến là suy dinh dưỡng thể teo đét, không phải là một sự ngẫu nhiên, bởi các triệu chứng của bệnh này có thể nhìn thấy ngay bằng mắt thường. Cụ thể, khi mắc phải suy dinh dưỡng Marasmus, trẻ sẽ trải qua các triệu chứng sau:
– Mất cơ bắp và mỡ dưới da: Trẻ sẽ trở nên gầy còm đến mức da tay, chân, bụng, ngực và đùi trở nên nhô xương. Do lượng mỡ dưới da giảm đi, mắt bé trông lồi ra, gương mặt trông già hơn tuổi, và cơ thể biến thành hình dạng không cân đối.
– Giảm cân nặng: Trẻ thường có cân nặng thấp hơn ít nhất 20% (dưới -2SD) so với mức cân nặng khuyến cáo theo độ tuổi từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Trẻ bị suy dinh dưỡng sẽ có nhiều triệu chứng
– Da khô và tóc xơ xác: Đây là hậu quả của thiếu vitamin, khoáng chất, protein và năng lượng, làm tóc trẻ dễ rụng, da khô và bong tróc thành từng mảng.
– Rối loạn tiêu hóa và hậu quả: Trẻ thường gặp tiêu chảy liên tục, gây mất chất lượng trong cơ thể, gây loãng xương (do thiếu vitamin D và canxi), thiếu máu (do thiếu vitamin B9 và sắt), giảm thị lực (do thiếu vitamin A), nhịp tim chậm và huyết áp thấp do thiếu năng lượng.
– Hệ miễn dịch yếu: Thiếu vitamin C, D và các khoáng chất cần thiết làm cho hệ miễn dịch suy yếu, trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, cảm cúm và viêm nhiễm thường xuyên hơn.
– Chậm phát triển trí tuệ: Mặc dù não chỉ chiếm 2% khối lượng cơ thể, nhưng lại sử dụng đến 20% năng lượng mà trẻ tiêu thụ hàng ngày. Do đó, suy dinh dưỡng thể teo đét chắc chắn làm chậm phát triển não bộ của trẻ, vì bé sống trong tình trạng thiếu hụt năng lượng nghiêm trọng liên tục.
3.2. Hậu quả của chứng suy dinh dưỡng thể Marasmus
Theo thông tin từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia, mặc dù hội chứng suy dinh dưỡng thể teo đét có thể được điều trị và ngăn ngừa hoàn toàn, nhưng hậu quả mà tình trạng này gây ra thường không thể khắc phục được.
Trong trường hợp suy dinh dưỡng thể Marasmus không được điều trị kịp thời, ta có những hậu quả sau:
Trong ngắn hạn: Bệnh có thể gây chậm phát triển, thiếu cân, suy dinh dưỡng, suy tim, hạ nhiệt đới, kém phát triển não bộ, hệ miễn dịch suy yếu, dễ mắc các bệnh viêm nhiễm, tạo ra một vòng luẩn quẩn khiến trẻ mất hứng, biếng ăn… và để lại nhiều di chứng trên cơ thể không thể khắc phục được.
Về dài hạn: Bệnh làm suy giảm khả năng lao động, khả năng phối hợp và giao tiếp xã hội khi trẻ lớn lên, thậm chí có thể gây ra tật nguyền hoặc đe dọa tính mạng của trẻ.
4. Điều trị và phòng ngừa bệnh
4.1. Điều trị bệnh suy dinh dưỡng thể teo đét như thế nào?
Bệnh suy dinh dưỡng Marasmus có thể hoàn toàn điều trị. Quy trình điều trị bao gồm:
– Hồi sức: Bước này liên quan đến việc cung cấp đủ nước cho trẻ bằng cách tiêm các dung dịch bù nước vào tĩnh mạch, kết hợp với việc sử dụng kháng sinh để điều trị các bệnh nhiễm khuẩn kèm theo.
– Cải thiện dinh dưỡng: Bố mẹ và bác sĩ sẽ tập cho bé làm quen dần với sữa bột pha nước. Trẻ cũng có thể được tiêm hoặc uống các dung dịch chứa chất điện giải, axit amin, glucose, vitamin và khoáng chất để bù đắp nhanh các vi chất mà bé đã thiếu hụt trong thời gian dài.
Tham khảo ý kiến bác sĩ để có thực đơn ăn cho trẻ bị suy dinh dưỡng
– Thay đổi khẩu phần ăn: Bố mẹ cần gia tăng dần khẩu phần ăn của bé cả về lượng và chất. Ưu tiên đảm bảo rằng khẩu phần ăn cung cấp đủ lượng protein và năng lượng.
Sau đó, quan trọng là đảm bảo rằng khẩu phần ăn của bé cung cấp đầy đủ chất bột, chất béo, chất xơ, vitamin và khoáng chất theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia.
Khi các triệu chứng của suy dinh dưỡng Marasmus bắt đầu biến mất, trẻ sẽ dần hồi phục. Bố mẹ nên tiếp tục duy trì chế độ dinh dưỡng này để đảm bảo sức khỏe ổn định cho bé và ngăn ngừa tái phát bệnh.
4.2. Phòng ngừa
Để phòng ngừa hội chứng suy dinh dưỡng Marasmus, có thể áp dụng các biện pháp sau:
– Duy trì bú mẹ đến 6 tháng tuổi. Sau đó, kết hợp bú mẹ với ăn dặm liên tục đến ít nhất 24 tháng tuổi. Sữa mẹ cung cấp năng lượng, protein và các kháng thể miễn dịch giúp trẻ phát triển toàn diện và ngăn ngừa suy dinh dưỡng.
– Cho trẻ ăn đa dạng, thường xuyên thay đổi món ăn để đảm bảo cung cấp đủ protein, carbohydrates và chất béo trong khẩu phần ăn hàng ngày.
– Bố mẹ có thể sử dụng các sản phẩm bổ sung vitamin D, canxi, kẽm, sắt, axit folic và các khoáng chất khác sau khi được chỉ định từ bác sĩ. Điều này giúp tăng cường sức đề kháng và ngăn ngừa thiếu vi chất ở trẻ.
– Tập thể dục đều đặn có thể cải thiện quá trình trao đổi chất, nâng cao sức khỏe tổng thể và giúp trẻ duy trì cân nặng khỏe mạnh.
– Tầm soát và điều trị sớm các bệnh nhiễm trùng giúp trẻ ngăn ngừa các vấn đề liên quan đến rối loạn hấp thu gây suy dinh dưỡng.
– Rửa tay thường xuyên, giữ nhà cửa và môi trường xung quanh sạch sẽ, nấu thức ăn đúng cách để ngăn ngừa sự lây lan của bệnh.
Để phòng ngừa suy dinh dưỡng Marasmus, bố mẹ cần áp dụng một chiến lược phòng ngừa toàn diện đa hướng, bao gồm chế độ dinh dưỡng đầy đủ, chăm sóc y tế chuyên nghiệp và cải thiện điều kiện sống, sẽ giúp bảo vệ sức khỏe và phát triển toàn diện cho trẻ.
