Trong nhóm bệnh viêm ruột mạn tính (IBD), bệnh Crohn là một tình trạng tương đối ít gặp nhưng ngày càng phổ biến hơn. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa hiểu rõ bệnh này là gì, triệu chứng ra sao, liệu có nguy hiểm hay lây nhiễm không. Vậy Crohn là bệnh gì? Ai có nguy cơ cao mắc bệnh? Có điều trị dứt điểm được không? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây để có cái nhìn toàn diện hơn về căn bệnh này.
Menu xem nhanh:
1. Crohn là bệnh gì?
Bệnh Crohn là một bệnh viêm ruột mạn tính không do nhiễm khuẩn, thuộc nhóm bệnh viêm ruột IBD, bên cạnh viêm loét đại tràng (Ulcerative Colitis). Bệnh đặc trưng bởi tình trạng viêm kéo dài trong thành ruột, có thể ảnh hưởng bất kỳ đoạn nào của ống tiêu hóa, từ miệng đến hậu môn, nhưng phổ biến nhất là ở hồi tràng (cuối ruột non) và đại tràng (ruột già).
Không giống như viêm loét đại tràng – chỉ ảnh hưởng đến lớp niêm mạc ruột, bệnh Crohn có thể ảnh hưởng toàn bộ độ dày của thành ruột, dẫn đến hình thành ổ loét, sẹo xơ, hẹp ruột, thậm chí rò ruột – khiến việc điều trị khó khăn hơn.
Dù chưa phổ biến tại Việt Nam như các nước phương Tây, song bệnh Crohn đang có xu hướng gia tăng. Đặc biệt trong xã hội hiện đại có nhiều thay đổi về lối sống, chế độ ăn uống và căng thẳng.
Nếu có dấu hiệu bất thường liên quan đến đường ruột, cần thăm khám sớm để chẩn đoán bệnh lý nguyên nhân, trong đó có bệnh Crohn.
2. Nguyên nhân gây bệnh Crohn
Cho đến nay, nguyên nhân chính xác của bệnh Crohn vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, nhiều yếu tố được cho là góp phần gây bệnh, bao gồm:
2.1 Crohn là bệnh gì – Tìm hiểu nguyên nhân từ yếu tố miễn dịch
Hệ thống miễn dịch của người bệnh hoạt động bất thường, tấn công nhầm vào niêm mạc ruột, gây viêm mạn tính. Đây là cơ chế tương tự một số bệnh tự miễn khác.
2.2 Crohn là bệnh gì – Yếu tố di truyền có thể gây bệnh
Khoảng 15–20% người mắc Crohn có người thân trong gia đình cũng bị bệnh IBD.
Một số gen liên quan đã được xác định (như gen NOD2), nhưng chưa có gen duy nhất nào gây bệnh.
2.3. Yếu tố môi trường
Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ rõ ràng, chất nicotin trong thuốc lá khiến bệnh nặng hơn.
Chế độ ăn nhiều chất béo, ít chất xơ, thực phẩm chế biến sẵn được nghi ngờ làm tăng nguy cơ.
Ô nhiễm, stress, nhiễm trùng tiêu hóa trong thời thơ ấu có thể liên quan đến bệnh.
Crohn không phải là bệnh lây truyền và không do vi khuẩn hay virus gây ra.
Nội soi dạ dày thực quản là phương pháp hiệu quả chẩn đoán bệnh Crohn
3. Triệu chứng của bệnh Crohn
Triệu chứng của bệnh Crohn thay đổi tùy theo vị trí tổn thương trong ống tiêu hóa, mức độ viêm, và thời gian mắc bệnh. Các triệu chứng điển hình gồm:
– Triệu chứng tiêu hóa: Đau bụng (thường ở vùng bụng dưới hoặc quanh rốn). Bên cạnh đó, người bệnh thường bị tiêu chảy mạn tính, có thể kèm máu (trong trường hợp nặng). Dễ xuất hiện tình trạng sụt cân, chán ăn, hoặc đầy bụng, khó tiêu. Hậu môn có rò, nứt, áp xe (trong trường hợp tổn thương vùng hậu môn)
– Triệu chứng ngoài tiêu hóa: Sốt nhẹ kéo dài, đau khớp, viêm khớp, tổn thương da (hồng ban, loét chân), viêm mắt, loét miệng. Ngoài ra, người bệnh có thể bị thiếu máu, mệt mỏi mạn tính
Các đợt bệnh thường bùng phát xen kẽ với giai đoạn ổn định (gọi là giai đoạn lui bệnh), khiến bệnh nhân dễ chủ quan hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý tiêu hóa thông thường.
4. Crohn có nguy hiểm không?
Bệnh Crohn được xem là một bệnh khá nguy hiểm. Dù không phải là bệnh ung thư hay truyền nhiễm, bệnh Crohn vẫn rất đáng lo ngại nếu không được điều trị đúng cách. Những hệ lụy do bệnh gây ra có thể kể đến như:
Gây viêm loét sâu, dẫn đến thủng ruột, rò ruột, hẹp ruột
Làm giảm hấp thu dinh dưỡng → suy dinh dưỡng
Tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng nếu mắc bệnh lâu năm
Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, tâm lý, học tập và công việc
5. Chẩn đoán bệnh Crohn như thế nào?
Không có một xét nghiệm đơn lẻ nào chẩn đoán được Crohn. Chẩn đoán dựa trên tổng hợp triệu chứng, khám lâm sàng và các cận lâm sàng, bao gồm:
Tìm dấu hiệu viêm (CRP, tốc độ lắng máu tăng)
Tìm dấu hiệu thiếu máu, thiếu sắt, thiếu vitamin B12
– Xét nghiệm phân:
Nhằm mục đích loại trừ nhiễm khuẩn
– Nội soi tiêu hóa:
Nội soi đại tràng có sinh thiết: Nếu thấy có loét, hẹp, rò thì đó là những điểm đặc trưng của bệnh Crohn
Nội soi ruột non, chụp MRI hoặc CT: nhằm phát hiện tổn thương sâu hơn
Ngoài ra còn có thể thực hiện chẩn đoán phân biệt để loại trừ: viêm loét đại tràng, lao ruột, ung thư ruột, hoặc nhiễm ký sinh trùng.
Bệnh Crohn cần được điều trị kịp thời để hạn chế các biến chứng nguy hiểm.
6. Bệnh Crohn có chữa khỏi không và các phương pháp điều trị
Hiện nay, bệnh Crohn chưa thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng người bệnh có thể được kiểm soát bệnh hiệu quả và sống khỏe mạnh nếu điều trị đúng cách. Mục tiêu điều trị nhằm giảm triệu chứng (giảm đau, tiêu chảy), làm lành tổn thương ruột, duy trì giai đoạn lui bệnh, ngăn ngừa biến chứng
Các phương pháp điều trị gồm:
– Điều trị bằng thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn các thuốc như: Corticoid dùng ngắn hạn trong giai đoạn bùng phát, 5-ASA có tác dụng chống viêm nhẹ, thuốc ức chế miễn dịch và các chế phẩm sinh học (biologic agents) hỗ trợ – dùng khi bệnh nặng hoặc kháng trị.
– Phẫu thuật: Có thể chỉ định khi có biến chứng: tắc ruột, rò, hẹp ruột nặng, áp xe
Bên cạnh đó, người bệnh được hỗ trợ điều trị bằng cách xây dựng chế độ ăn uống phù hợp. Trước hết, bệnh nhân Crohn cần tránh thức ăn khó tiêu, cay nóng, nhiều dầu mỡ. Cần tránh uống sữa nếu không dung nạp lactose, tăng cường protein, vitamin, khoáng chất. Đặc biệt, người bệnh nên ăn thức ăn mềm, dễ tiêu, chia nhỏ bữa ăn
7. Cách sống chung với bệnh Crohn
Sống chung với bệnh Crohn đòi hỏi sự kiên trì, hiểu biết và hỗ trợ y tế lâu dài:
Tuân thủ điều trị: không tự ý ngưng thuốc khi hết triệu chứng
Tái khám định kỳ: theo dõi tiến triển, phòng biến chứng
Kiểm soát stress: thiền, yoga, nghỉ ngơi hợp lý
Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia
Giữ tâm lý tích cực, tham gia cộng đồng bệnh nhân IBD nếu có
Bệnh Crohn là một bệnh viêm ruột mạn tính phức tạp, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Dù chưa thể chữa khỏi hoàn toàn, người mắc bệnh hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh và làm việc bình thường nếu kiểm soát tốt bằng thuốc, chế độ ăn uống hợp lý, và lối sống lành mạnh.
