Viêm loét dạ dày là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến nhất hiện nay. Ngoài việc điều trị bằng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, chế độ ăn khi bị viêm loét dạ dày đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị. Ăn uống hợp lý sẽ thúc đẩy nhanh quá trình lành loét, giảm triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.
Menu xem nhanh:
1. Viêm loét dạ dày là gì?
Viêm loét dạ dày là tình trạng viêm nhiễm ở niêm mạc dạ dày. Tình trạng này xảy ra khi lớp niêm mạc bảo vệ dạ dày bị tổn thương, dẫn đến đau rát, chướng bụng, thậm chí xuất huyết tiêu hóa trong trường hợp nặng.
Bệnh thường do các nguyên nhân như: Vi khuẩn Helicobacter pylori, sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), căng thẳng kéo dài, chế độ ăn uống không hợp lý. Triệu chứng phổ biến bao gồm đau bụng, ợ chua, đầy hơi, buồn nôn và chán ăn.
Người bị viêm đại tràng cần hết sức chú ý chế độ ăn.
2. Vai trò của chế độ ăn trong điều trị viêm loét dạ dày
Chế độ ăn uống khoa học không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn hỗ trợ làm lành vết loét, tăng cường sức đề kháng và ngăn ngừa tái phát. Theo các chuyên gia, một chế độ ăn hợp lý nên:
Giảm tiết axit dạ dày: Tránh các thực phẩm kích thích tiết axit.
Bảo vệ niêm mạc dạ dày: Cung cấp dinh dưỡng giúp làm lành vết loét.
Cân bằng vi sinh đường ruột: Tăng cường lợi khuẩn hỗ trợ tiêu hóa.
3. Nguyên tắc chung trong chế độ ăn khi bị viêm loét dạ dày
Một chế độ ăn hợp lý giúp giảm gánh nặng cho dạ dày và tạo điều kiện để vết loét mau lành. Những nguyên tắc cơ bản bao gồm:
3.1 Ăn chín, uống sôi – điều đầu tiên trong chế độ ăn khi bị viêm loét dạ dày
Tránh các thực phẩm sống, tái để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn H. pylori – một trong những nguyên nhân chính gây loét dạ dày.
3.2 Chia thành nhiều bữa nhỏ
Người bị viêm loét dạ dày nên ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày nhằm giảm áp lực lên dạ dày, hạn chế tiết dịch vị quá mức.
3.3 Tránh ăn quá no hoặc để bụng đói quá lâu
Cả hai tình trạng này đều kích thích tiết acid và gây tổn thương niêm mạc dạ dày.
3.4 Ăn chậm, nhai kỹ
Việc ăn chậm rãi, từ tốn và nghiền kỹ thức ăn có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, giảm tải cho dạ dày. Người bệnh cũng cần tránh các thực phẩm dễ gây kích thích dịch vị dạ dày. Chẳng hạn như đồ chua, cay, chiên rán nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, rượu bia, cà phê, nước có ga.
Nhiều loại thực phẩm có thể khiến tình trạng viêm loét dạ dày nặng thêm.
4. Các loại thực phẩm nên ăn
4.1 Nhóm thực phẩm giúp trung hòa acid và bảo vệ niêm mạc dạ dày
Sữa và các sản phẩm từ sữa ít béo: Sữa giúp trung hòa acid dịch vị, nhưng nên chọn sữa ít béo để tránh gây khó tiêu.
Cháo, súp, bánh mì mềm, cơm nát: Dễ tiêu hóa, không gây kích thích niêm mạc.
Trứng luộc, đậu hũ mềm: Nguồn protein nhẹ nhàng, không gây khó chịu cho dạ dày.
Khoai tây, khoai lang, bí đỏ: Giàu tinh bột, tạo lớp màng bảo vệ niêm mạc, giảm đau rát.
4.2 Nhóm thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất
Rau xanh nấu chín kỹ: Cung cấp chất xơ hòa tan, giúp nhuận tràng và bảo vệ niêm mạc.
Trái cây ít acid như chuối, đu đủ chín, táo, lê: Giúp bổ sung vitamin A, C, tốt cho tái tạo mô niêm mạc.
Thực phẩm giàu kẽm và selen: Như yến mạch, hạt bí, hạt hướng dương, giúp phục hồi vết loét.
4.3 Thực phẩm chứa men vi sinh tự nhiên
Một số thực phẩm thuộc nhóm này rất phổ biến như sữa chua ít đường hay đồ ăn lên men tự nhiên. Trong đó, sữa chua giúp bổ sung lợi khuẩn giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm viêm. Còn các thực phẩm lên men tự nhiên như dưa cải muối vừa, kim chi ít cay cũng có thể sử dụng. Tuy nhiên đồ lên men cần được chế biến vệ sinh, lên men đúng cách, có thể hỗ trợ tiêu hóa, nhưng không nên ăn quá nhiều.
5. Các thực phẩm cần tránh
Một số thực phẩm và đồ uống có thể làm tăng tiết acid hoặc gây tổn thương trực tiếp đến niêm mạc dạ dày, cần được hạn chế tối đa:
Đồ ăn cay, nóng, nhiều gia vị như ớt, tiêu, mù tạt: Gây kích thích mạnh niêm mạc dạ dày.
Thức ăn chiên xào, nhiều dầu mỡ: Khó tiêu, làm chậm nhu động dạ dày.
Các loại quả chua như cam, quýt, chanh, xoài xanh, dứa: Hàm lượng acid cao, có thể gây bỏng rát dạ dày.
Nước có ga, cà phê, trà đặc, rượu bia: Tăng tiết acid, làm tổn thương thêm vùng loét.
Thuốc lá: Làm chậm quá trình lành loét và tăng nguy cơ tái phát.
Nội soi dạ dày giúp phát hiện hiệu quả các tổn thương.
6. Một số thực đơn mẫu dành cho người viêm loét dạ dày
Bữa sáng: Cháo yến mạch nấu với sữa ít béo + 1 quả chuối chín. Hoặc bánh mì mềm kẹp trứng luộc + sữa đậu nành không đường
Bữa trưa: Cơm nát + canh rau mồng tơi nấu tôm + thịt nạc hấp gừng. Hoặc khoai lang hấp + cá hồi áp chảo ít dầu + rau củ luộc
Bữa tối: Cháo gạo tẻ nấu bí đỏ + sữa chua ít đường. Hoặc cơm mềm + canh cải nấu đậu hũ + thịt gà luộc
Bữa phụ: Trái cây mềm như đu đủ, chuối. Hoặc hạt hạnh nhân rang không muối (số lượng ít). Bệnh nhân cũng có thể dùng 1 lly sữa ấm không đường.
7. Một số lưu ý trong sinh hoạt đi kèm chế độ ăn
Ngoài ăn uống, lối sống cũng có ảnh hưởng đáng kể đến bệnh viêm loét dạ dày:
Không nằm ngay sau khi ăn: Tốt nhất nên ngồi hoặc đi bộ nhẹ nhàng ít nhất 30 phút sau bữa ăn.
Tránh căng thẳng, stress: Căng thẳng thần kinh làm tăng tiết dịch vị và khiến triệu chứng nặng hơn.
Ngủ đúng giờ, không thức khuya: Giúp ổn định hệ thần kinh và quá trình tiêu hóa.
Tuân thủ điều trị y tế: Không tự ý ngưng thuốc hoặc dùng thêm thuốc khác khi chưa có chỉ định.
8. Lưu ý: Chế độ ăn cần điều chỉnh theo từng giai đoạn
Giai đoạn cấp tính (đau nhiều, có nôn hoặc xuất huyết): Nên ăn lỏng, dễ tiêu như cháo trắng, sữa loãng. Tránh ăn rau sống, thực phẩm nhiều xơ không tan.
Giai đoạn hồi phục: Bổ sung thêm đạm, rau xanh nấu chín, trái cây ít chua. Tăng dần lượng thức ăn và chất xơ.
Giai đoạn ổn định, phòng ngừa tái phát: Duy trì chế độ ăn như trên, tránh tuyệt đối những thực phẩm kích thích đã kể.
Tóm lại, chế độ ăn đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và phòng ngừa viêm loét dạ dày. Ăn uống đúng cách không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn thúc đẩy quá trình lành vết loét nhanh chóng hơn. Người bệnh cần kiên trì, kết hợp với lối sống lành mạnh và điều trị theo chỉ dẫn bác sĩ để đạt hiệu quả lâu dài. Không có thực phẩm nào có thể thay thế thuốc, nhưng ăn đúng là một “liều thuốc bổ” hỗ trợ điều trị hiệu quả nhất.
