Đột quỵ não có thể xảy ra do nhiều yếu tố nguy cơ thúc đẩy. Trong đó có khoảng một nửa các trường hợp đột quỵ não do xơ vữa động mạch. Cùng tìm hiểu cách phòng ngừa đột quỵ não do xơ vữa động mạch trong bài viết dưới đây.
Menu xem nhanh:
1. Tại sao xơ vữa động mạch có thể gây đột quỵ não
Bệnh xơ vữa động mạch là tình trạng xảy ra ở bên trong thành động mạch, hình thành, tích tụ những mảng xơ vữa. Theo đó làm cản trở sự lưu thông máu đi nuôi dưỡng tim và các cơ quan khác của động mạch.
Những mảng xơ vữa được hình thành từ canxi, cholesterol, chất béo cùng các chất khác, theo thời gian sẽ càng trở nên cứng hơn. Và càng nhiều mảng bám tích tụ sẽ càng làm hẹp lòng động mạch.
Theo các chuyên gia, tỷ lệ cholesterol trong máu cao là nguyên nhân chính dẫn đến xơ vữa động mạch, và tỷ lệ này cũng chủ yếu hình thành từ chế độ ăn uống. Ngoài ra có một số yếu tố được cho là góp phần gây xơ vữa động mạch bao gồm đái tháo đường, thừa cân, béo phì, lười vận động, thói quen hút thuốc lá, bị huyết áp cao.
Nếu tình trạng xơ vữa động mạch không được phát hiện và điều trị có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như đột quỵ não, nhồi máu cơ tim và thậm chí là mất đi tính mạng.
Xơ vữa động mạch là một yếu tố nguy cơ dẫn đến đột quỵ não
2. Cơ chế cụ thể xơ vữa động mạch gây đột quỵ não
Đột quỵ não có 2 thể chính là thiếu máu não cục bộ hay còn gọi là nhồi máu não và xuất huyết não hay còn gọi là chảy máu não. Nếu như xuất huyết não gây ra bởi quá trình vỡ động mạch trong não thì nhồi máu não là tình trạng động mạch cung cấp máu cho não bị tắc nghẽn, máu lên não bị cản trở. Đột quỵ nhồi máu não thường gây ra do các cục máu đông hình thành làm tắc nghẽn động mạch não hoặc các cục máu đông di chuyển từ tim đến não. Hầu hết đột quỵ, chiếm tỷ lệ phổ biến là dạng nhồi máu não, và đa số gây ra bởi tình trạng xơ vữa động mạch.
Lòng động mạch có thể bị tổn thương do nồng độ cholesterol cao, huyết áp cao, đường huyết cao, hay sử dụng thuốc lá… Khi bị tổn thương hoặc có các yếu tố kể trên tác động, quá trình xơ vữa động mạch bắt đầu và hình thành các mảng xơ vữa.
Như đã đề cập ở phần trước các mảng xơ vữa tích tụ ở thành động mạch là chất béo, cholesterol, canxi, mảnh vụn tế bào. Các chất này có thể kích thích các tế bào của thành động mạch sản xuất thêm các chất khác dẫn đến sự hấp dẫn là lắng đọng, tích tụ ngày một nhiều các mảng xơ vữa. Xơ vữa động mạch sẽ làm đường kính lòng động mạch ngày càng hẹp và giảm dòng máu cung cấp oxy cho các tế bào não ở khu vực tương ứng với động mạch đó cung cấp máu lên não.
Đột quỵ não có thể xảy ra khi mảng xơ vữa ở động mạch cảnh và động mạch trong sọ suy yếu và nứt vỡ. Mảng xơ vữa nứt vỡ sẽ gây ra tình trạng hình thành cục máu đông làm tắc nghẽn, gián đoạn dòng chảy ở lòng động mạch. Theo đó sẽ không cung cấp đủ máu và oxy cho tế bào não, dẫn đến các tế bào nào chết đi và hình thành biểu hiện đột quỵ ở người bệnh. Trong trường hợp khu vực nhồi máu não có diện tích rộng, có thể chuyển sang tình trạng vỡ, xuất huyết não.
3. Phòng ngừa đột quỵ não ở bệnh nhân có xơ vữa động mạch
Theo các chuyên gia y tế, đột quỵ có thể phòng ngừa được khoảng 80% nguy cơ. Trong đó, giảm các yếu tố nguy cơ xơ vữa động mạch có thể làm giảm nguy cơ xảy ra đột quỵ não. Các chuyên gia y tế khuyến cáo người bệnh nên thay đổi lối sống, duy trì cân nặng lý tưởng, kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu và tuân thủ chỉ định điều trị của bác sĩ để có thể bảo vệ não của bạn khỏi nguy cơ đột quỵ do xơ vữa động mạch.
3.1 Không hút thuốc, ngừng hút thuốc, tránh hít khói thuốc lá
Tránh hít chủ động hoặc thụ động khói thuốc vào cơ thể là giải pháp hiệu quả và tiết kiệm để ngăn ngừa tiến trình xơ vữa động mạch và đột quỵ não do xơ vữa động mạch. Thuốc lá cũng chứa nhiều chất độc hại khi đi vào cơ thể cũng sẽ làm gia tăng các mảng xơ vữa, từ đó làm gián đoạn quá trình lưu thông của máu. Người bệnh đang sử dụng thuốc lá cần quyết tâm bỏ hút thuốc, và nếu bạn không phải là người hút thuốc thì nên tránh xa khói thuốc lá. Đối với những người nghiện thuốc lá, bác sĩ có thể kê đơn sử dụng các sản phẩm thay thế nicotin, và dùng thuốc để hỗ trợ cai nghiện thành công.
3.2 Hạn chế tối đa rượu bia
Nạp quá nhiều rượu bia có thể làm tăng huyết áp và rối loạn mỡ máu. Việt Nam là một quốc gia có tỷ lệ sử dụng rượu bia cao. Khuyến cáo sử dụng rượu được đưa ra là không nên uống quá 2 đơn vị rượu mỗi ngày đối với nam và 1 đơn vị rượu đối với nữ. Điều đó có nghĩa là nam giới không nên uống quá 60ml rượu mạnh, 300ml rượu vang, còn nữ giới không nên nạp quá một nửa lượng đó.
3.3 Tập thể dục thể thao hàng ngày phòng tránh đột quỵ não do xơ vữa động mạch
Vận động, hoạt động thể lực thường xuyên có thể giúp cải thiện các tình trạng mỡ máu, cân nặng, đường huyết… là những yếu tố thúc đẩy xơ vữa động mạch và đột quỵ. Các chuyên gia khuyến cáo mỗi người nên thực hiện vận động cường độ trung bình ít nhất 30 phút mỗi ngày trong vòng 5 ngày/ tuần. Bạn có thể lựa chọn các môn thể thao, chế độ tập luyện phù hợp với sức khỏe và mức độ yêu thích của bản thân.
Tập thể dục thể thao là cách để tăng cường sức khỏe, giảm các nguy cơ gây đột quỵ não
3.4 Chế độ dinh dưỡng khoa học, lành mạnh phòng đột quỵ
Một chế độ dinh dưỡng tốt, cân bằng sẽ giúp giảm nguy cơ đột quỵ não xảy ra bằng cách kiểm soát được các tình trạng mỡ máu, cân nặng, đái tháo đường, huyết áp. Một chế độ dinh dưỡng được khuyên dùng là sử dụng nhiều rau củ, trái cây tươi, ngũ cốc, thức ăn nhiều chất xơ, thịt trắng. Chế độ ăn nhiều chất béo nên được cắt giảm bằng cách giảm sử dụng mỡ động vật, nội tạng động vật, thức ăn chiên rán sẵn, thức ăn nhanh, lòng đỏ trứng…
Đặc biệt đối với bệnh nhân đái tháo đường cần hạn chế những thực phẩm có lượng đường cao như: Đường mía, mứt, mật, socola, bánh ngọt, kem, kẹo, trái cây khô, nước ngọt…
Lượng muối nạp vào cơ thể được khuyến cáo là dưới 6 gram/ ngày. Bạn cũng nên kiểm soát chế độ ăn nhiều muối bằng cách giảm thực phẩm chế biến sẵn, hạn chế nấu ăn mặn, chấm thêm mắm muối khi ăn…
3.5 Duy trì cân nặng lý tưởng
Thừa cân, béo phì làm thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch và các bệnh lý huyết áp cao, đái tháo đường, nhồi máu cơ tim, đột quỵ não. Cách để giảm cân về mức phù hợp là thực hiện chế độ ăn hợp lý, hoạt động thể chất đều đặn.
3.6 Kiểm soát các bệnh lý huyết áp, đái tháo đường, mỡ máu
– Bệnh nhân bị tăng huyết áp cần được kiểm soát giảm huyết áp xuống dưới 140/90 mmHg bằng cách dùng thuốc hạ áp và điều chỉnh lối sống bằng cách giảm ăn mặn, tập thể dục thể thao, ngừng hút thuốc, tiết chế rượu bia, hạn chế âu lo, căng thẳng, tâm lý…
– Bệnh nhân đái tháo đường cần được kiểm soát đường huyết bằng chế độ ăn, vận động, sử dụng thuốc theo chỉ định và khám sức khỏe định kỳ để theo dõi.
– Quá nhiều mỡ máu có thể thúc đẩy tiến trình xơ vữa động mạch, dẫn đến đột quỵ não. Do đó, bạn nên duy trì các chỉ số mỡ máu trong mức giới hạn bình thường bằng chế độ ăn, thể dục, thuốc hạ mỡ máu theo chỉ định.
3.7 Thực hiện tầm soát phòng tránh đột quỵ não gây ra do xơ vữa động mạch
Khám tầm soát nguy cơ đột quỵ sớm là giải pháp dự phòng bệnh hiệu quả.
Thực hiện tầm soát nguy cơ đột quỵ sớm là giải pháp phòng tránh đột quỵ não do xơ vữa động mạch hiệu quả. Bởi có thể giúp phát hiện những yếu tố nguy cơ dễ thúc đẩy đến đột quỵ não trong đó có xơ vữa động mạch và các yếu tố, bệnh lý liên quan khác như: Cao huyết áp, mỡ máu, đường huyết, các bệnh lý tim mạch, thừa cân béo phì, sử dụng thuốc lá chức năng phổi, tim…
