Viêm gan B là bệnh truyền nhiễm phổ biến với 30% dân số toàn cầu mắc bệnh. Biết được viêm gan B lây qua đường nào, mỗi người sẽ nắm được cách phòng bệnh hiệu quả. Hãy tìm hiểu về đường lây truyền của bệnh và cách phòng ngừa trong bài viết dưới đây.
Menu xem nhanh:
1. Nguyên nhân bệnh viêm gan B
Viêm gan B do virus cùng tên gây ra, tên tiếng Anh là Hepatitis B virus – HBV. Ở nhiệt độ 100 độ C, loại virus này có thể sống được 30 phút. Trong khi đó, chúng có thể sống được 20 năm ở nhiệt độ -20 độ C.
7 ngày là khoảng thời gian tối thiểu mà virus viêm gan B có thể tồn tại bên ngoài cơ thể. Nếu xâm nhập vào cơ thể người chưa tiêm vaccine phòng ngừa, chúng vẫn có thể gây bệnh trong giai đoạn này. HBV có thời gian ủ bệnh dao động trong khoảng từ 30 – 180 ngày, trung bình là 75 ngày.
Hepatitis B virus – HBV là nguyên nhân gây bệnh viêm gan B
2. Bệnh viêm gan B lây qua đường nào?
Vết thương hở của người lành tiếp xúc với máu hoặc các chất dịch khác của cơ thể người bệnh sẽ làm lây truyền virus. HBV có khả năng lây nhiễm cao, ước tính gấp 100 lần so với HIV.
Đường từ mẹ sang con, đường máu và đường tình dục là 3 con đường lây truyền chính của viêm gan B.
2.1. Viêm gan B lây qua đường nào – Lây truyền từ mẹ sang con
Đây là hình thức lây nhiễm phổ biến và quan trọng nhất của bệnh, đặc biệt là ở Việt Nam. Phần lớn khả năng lây nhiễm xảy ra trong giai đoạn chu sinh hoặc những tháng đầu sau sinh, không lây qua nhau thai.
Nồng độ virus viêm gan B – HBV DNA và chỉ số HBeAg của mẹ vào 3 tháng cuối thai kỳ sẽ quyết định mức độ lây nhiễm cho con. Khả năng lây truyền càng cao khi HBeAg dương tính và nồng độ HBV càng cao.
Tỷ lệ truyền bệnh sang con là khoảng 20% nếu người mẹ có HBsAg. Tỷ lệ này đạt khoảng 90% nếu mẹ có HBcAg. Trẻ rất dễ bị viêm gan B mạn tính về sau nếu mẹ có HBeAg.
Tuy nhiên, nguy cơ lây nhiễm có thể được ngăn chặn nếu áp dụng các biện pháp dự phòng cho thai phụ và thai nhi. Trẻ sơ sinh cần được tiêm vaccine phòng bệnh ngay trong vòng 24 giờ sau khi sinh.
Nồng độ HBV trong sữa mẹ rất thấp nên gần như không lây truyền khi cho cọn bú. Nguy cơ lây bệnh tiềm ẩn khi vú mẹ bị trầy xước hoặc chảy máu trong quá tình cho con bú.
Lây truyền viêm gan B từ mẹ sang con là hình thức lây nhiễm phổ biến và quan trọng nhất của bệnh
2.2. Viêm gan B lây qua đường máu
Nguy cơ nhiễm bệnh sẽ rất cao nếu da hoặc niêm mạc của người lành bị xây xước và tiếp xúc với máu của người bệnh. Trong dịch cơ thể của người bệnh cũng tồn tại virus, như tinh dịch, dịch âm đạo, nước bọt, sữa mẹ, nước tiểu, dịch mật, phân. Do đó, nguy cơ lây nhiễm vẫn có thể xảy ra khi da hoặc niêm mạc bị tổn thương tiếp xúc với các dịch này, nhưng tỷ lệ rất thấp.
Tái sử dụng kim và ống tiêm cũng là nguyên nhân làm lây truyền viêm gan B. Dụng cụ y tế, phẫu thuật, dụng cụ nha khoa, dụng cụ xăm hình, xỏ khuyên… nếu không được vệ sinh sạch khuẩn sẽ làm lây chéo HBV từ người bệnh sang người lành. Những đối tượng tiêm chích ma túy sử dụng chung bơm kim tiêm có nguy cơ cao lây nhiễm bệnh.
Ngoài ra, đồ dùng cá nhân cũng là những vật dụng dễ nhiễm máu của người bệnh. Vì vậy cần tránh dùng chung dao cạo, lược, bàn chải đánh răng, bấm móng… với người nhiễm virus.
2.3. Viêm gan B lây qua đường nào – Lây truyền đường tình dục
Virus HBV có thể lâu truyền khi quan hệ tình dục với người bệnh mà không có biện pháp bảo vệ. Đặc biệt nguy cơ tăng cao khi quan hệ tình dục gây xây xát và chảy máu. HBV trong máu và dịch tiết của người bệnh sẽ xâm nhập vào cơ thể người lành qua các vết xước.
Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ lây truyền viêm gan B qua đường tình dục cao nhất ở đàn ông không tiêm chủng vaccine ngừa HBV, có nhiều bạn tình trong quan hệ đồng giới hoặc tiếp xúc với gái mại dâm.
3. Các trường hợp có nguy cơ cao mắc bệnh
Nguy cơ lây nhiễm viêm gan B đặc biệt cao ở các đối tượng sau đây:
– Người thường xuyên phải truyền máu cũng như các sản phẩm máu. Người thực hiện chạy thận nhân tạo hoặc được ghép tạng cũng là đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh.
– Tù nhân, những người sống trong các nhà tù.
– Đối tượng tiêm chích ma túy, nhất là những người dùng chung bơm kim tiêm.
– Có người thân trong gia đình hoặc bạn tình nhiễm viêm gan B mạn tính.
– Những người quan hệ tình dục không thủy chung, có nhiều bạn tình.
– Nhân viên y tế và những người làm công việc cần tiếp xúc thường xuyên với máu và các sản phẩm máu.
4. Giải pháp hiệu quả phòng bệnh viêm gan B
4.1. Tiêm vaccine phòng ngừa viêm gan B – giải pháp chính
Đây là giải pháp chính và có vai trò quan trọng hàng đầu trong phòng ngừa viêm gan B. Liều vaccine đầu tiên cần được tiêm càng sớm càng tốt theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới WHO. Tất cả trẻ sơ sinh cần được tiêm vaccine phòng viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu sau sinh và các mũi sau theo phác đồ tiêm chủng.
Khả năng tạo ra kháng thể bảo vệ của vaccine viêm gan B đạt hơn 95% ở trẻ sơ sinh, trẻ em và thanh niên. Vaccine có hiệu quả bảo vệ cao, kéo dài ít nhất 20 năm. Hiệu quả bảo vệ có thể kéo dài suốt đời nếu nồng độ kháng thể lớn hơn 1000 IU/L sau khi chích ngừa.
Việc tiêm chủng vaccine phòng ngừa viêm gan B được khuyến cáo cho những trường hợp sau:
– Tất cả những người chưa có Anti-HBs – kháng thể chống lại virus HBV. Mỗi người cần tiêm chủng càng sớm càng tốt, nhất là người dân các quốc gia có tỷ lệ lưu hành virus viêm gan B cao như Việt Nam.
– Các đối tượng có nguy cơ cao đã nêu ở mục 3.
– Trước khi đi đến khu vực có tỷ lệ người nhiễm HBV cao, khách du lịch nên hoàn thành liệu trị vaccine viêm gan B.
Cách phòng viêm gan B hiệu quả nhất là tiêm vaccine chủng ngừa
4.2. Xây dựng lối sống lành mạnh
Bên cạnh tiêm phòng vaccine, mỗi người cần lưu ý thêm về lối sống khoa học:
– Chế độ ăn nhiều rau củ quả, ít dầu mỡ, ít muối.
– Hạn chế uống bia rượu, tránh xa các chất kích thích vì chúng có thể làm gan suy yếu, nhiễm độc. Hậu quả của lạm dụng rượu bia và các chất kích thích là làm suy giảm khả năng chống chọi của tế bào gan trước sự tấn công của virus.
– Khi bị thương, trầy xước hoặc chảy máu, cần sát trùng cẩn thận và băng bó kín.
– Cẩn trọng khi dùng thuốc, sản phẩm bổ sung hoặc các thực phẩm chức năng. Không sử dụng các loại thuốc truyền miệng, không rõ nguồn gốc.
– Sử dụng biện pháp bảo vệ (như bao cao su) khi quan hệ tình dục và chỉ nên quan hệ thủy chung, một vợ một chồng.
– Không dùng chung kim tiêm; không dùng chung các dụng cụ y tế không đảm bảo vệ sinh vô trùng.
– Lựa chọn địa chỉ xăm hình, châm cứu, xỏ khuyên uy tín, dụng cụ thực hiện phải được sát trùng hiệu quả.
Có thể thấy virus viêm gan B có khả năng lây lan nhanh chóng qua nhiều con đường. Sau khi hiểu được viêm gan B lây qua đường nào, bạn hãy thực hiện các biện pháp phòng tránh để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm bệnh. Bên cạnh đó, hãy thăm khám gan mật định kỳ để sàng lọc sớm các bệnh lý về gan trong đó có viêm gan B để được điều trị kịp thời.
