Viêm tụy cấp là tình trạng tổn thương viêm nhu mô tuyến tụy cấp tính từ nhẹ đến nặng và có thể gây tử vong. Vì vậy việc chẩn đoán sớm để điều trị viêm tụy cấp là hết sức cần thiết. Hiện nay, việc chẩn đoán tình trạng viêm tụy cấp được tiến hành thuận lợi nhờ những phương tiện chẩn đoán bệnh hiện đại, trong đó phải kể đến chụp cắt lớp vi tính CT. Vậy vai trò của chụp cắt lớp CT trong chẩn đoán hình ảnh viêm tụy cấp là gì? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về phương pháp trong bài viết dưới đây.
Menu xem nhanh:
1. Tìm hiểu về tình trạng bệnh viêm tụy cấp
1.1. Viêm tụy cấp là gì?
Viêm tụy cấp là tình trạng tuyến tụy bị viêm cấp tính và đôi khi là các mô lân cận. Viêm tụy thực chất không phải do tụy tấy đỏ, mà là tình trạng phù, hoại tử, chảy máu do nhiều nguyên nhân và viêm tụy là hậu quả của các tình trạng trên. Viêm tuỵ cấp có thể điều trị khỏi nhưng cũng có nhiều trường hợp gặp phải các biến chứng nặng và dẫn tới tử vong.
Các loại viêm tụy cấp bao gồm
– Viêm tụy thể phù: Là tình trạng tuyến tụy phù nề có màu tái nhợt hoặc xám, tình trạng phù có thể lan ra các vùng xung quanh, các lá và khoang sau phúc mạc, trong ổ bụng có dịch trong.. Hầu hết bệnh nhân bị loại viêm tụy này và phần lớn các trường hợp có thể tự khỏi.
– Viêm tụy hoại tử: Viêm tụy hoại tử được xác định bởi tình trạng hoại tử tụy và/hoặc hoại tử quanh tụy. Thể hoại tử với những mức độ hoại tử khác nhau có thể có diễn biến xấu dẫn tới nhiễm trùng, suy giảm tuần hoàn hô hấp, suy giảm nhiều tạng và gây tỷ lệ tử vong cao.
Viêm tụy cấp đôi khi có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm và tử vong
1.2. Những nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm tụy cấp
Có ba nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng viêm tụy cấp.
Sỏi mật
Sỏi mật là nguyên nhân phổ biến nhất gây nên viêm tụy cấp, chiếm 40 – 50% trong các nguyên nhân gây bệnh. Khi mật cô đặc thành sỏi kết tinh, được gọi là sỏi mật. Những viên sỏi mật sau đó có thể bị mắc kẹt trong ống mật chủ hoặc ống tụy, từ đó gây tắc nghẽn và dẫn đến viêm tụy.
Rượu
Uống rượu là nguyên nhân phổ biến thứ hai gây nên viêm tụy cấp. Nếu có tiền sử rối loạn sử dụng rượu, người bệnh có nguy cơ mắc viêm tuyến tụy gấp bốn lần so với người khác. Sử dụng rượu gây ra tới 40% các trường hợp viêm tụy mãn tính và tới 20 – 30% các trường hợp viêm tụy cấp.
Nguyên nhân khác
Ngoài ra, còn một số nguyên nhân khác dẫn đến tình trạng viêm tuyến tụy như:
– Một số gen đột biến gây viêm tụy đã được xác định.
– Chấn thương vùng bụng từ ngoài hoặc do phẫu thuật về DD-TTr, do thủ thuật như chụp mật tuỵ ngược dòng qua nội soi (ERCP).
– Các bệnh lý gây tổn thương mạch máu nhỏ như bệnh tiểu đường, bệnh Lupus đỏ.
– Các bệnh có tăng lipid máu như hcl thận hư hoặc nhóm các bệnh rối loạn chuyển hóa lipid máu.
– Các rối loạn chuyển hoá như tăng calci huyết, cường tuyến cận giáp.
– Nhiễm siêu vi như virus quai bị, virus Cytomegalovirus (CMV), Virus Epstein-Barr (EBV),…
– Do các thuốc như Azathioprine, 6-MP, Cimetidine, Estrogenes, Furosemide, Methyldopa, Tetracycline …
– Do dị ứng.
Nhiễm siêu vi như virus quai bị, virus Cytomegalovirus (CMV), Virus Epstein-Barr (EBV),… cũng gia tăng nguy cơ mắc viêm tụy cấp
2. Vai trò của chụp cắt lớp vi tính CT trong chẩn đoán hình ảnh viêm tụy cấp
Chụp cắt lớp vi tính là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại được áp dụng phổ biến để xác định chẩn đoán viêm tụy cấp và đánh giá các biến chứng tại chỗ.
2.1. Mục đích của chụp cắt lớp vi tính trong chẩn đoán hình ảnh viêm tụy cấp
Sau khi được chẩn đoán viêm tụy cấp dựa vào triệu chứng lâm sàng và siêu âm, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện chụp cắt lớp vi tính (CT Scan) để:
– Khẳng định và xác định chẩn đoán bệnh.
– Đánh giá mức độ nặng như: phù nề, hoại tử,.. của viêm tụy và tiên lượng bệnh.
– Tìm nguyên nhân và chẩn đoán phân biệt với các tính trạng đau bụng khác.
– Theo dõi tiến triển và phát hiện biến chứng của viêm tụy cấp như hoại tử, ứ dịch, hoặc giả nang,… đặc biệt là khi các triệu chứng đau bụng vẫn còn dai dẳng.
Chụp CT là phương pháp hiệu quả giúp đánh giá toàn diện tình trạng viêm tụy cấp nhờ khả năng cung cấp hình ảnh rõ nét. Khi nghi ngờ mắc viêm tụy cấp nặng và có biến chứng, chụp cắt lớp vi tính sẽ cho hình ảnh rõ hơn siêu âm vì không bị ảnh hưởng bởi tình trạng chướng hơi trong các quai ruột.
2.2. Chẩn đoán hình ảnh viêm tụy cấp trên phim chụp cắt lớp CT
Thông qua hình ảnh chụp cắt lớp, bác sĩ có thể chẩn đoán viêm tụy cấp dựa trên những dấu hiệu sau.
Dấu hiệu tại nhu mô tụy
Quan sát trên phim chụp có thể thấy tụy to lan tỏa hoặc to từng vùng. Bờ tụy không rõ nét là dấu hiệu tiến triển của tình trạng viêm, có thể có phù nề bao quanh tụy. Đối với:
– Viêm tụy thể phù nề quan sát có thể thấy hình ảnh bờ tụy không rõ nét, có dấu hiệu phù nề, thâm nhiễm mỡ và tụ dịch quanh tụy.
– Viêm tụy thể hoại tử có thể đánh giá thông qua hình ảnh nhu mô tụy ngấm thuốc cản quang không đồng nhất, có những vùng ngấm thuốc kém hoặc không ngấm thuốc tương ứng với các ổ hoại tử, ống tụy chính có thể giãn.
Hình ảnh bờ tụy không rõ do xâm lấn mỡ quanh tụy
Dấu hiệu ngoài nhu mô tụy
Trên hình ảnh chụp có thể thấy tụ dịch ở phía sau khoang mạc nối, khoang cạnh thận trước và khoang quanh thận.
Dấu hiệu viêm hoặc ổ dịch có thể xuất hiện ở mặt trước tụy, phía sau của thành sau ổ bụng. Vị trí phía sau khoang mạc nối, khoang quanh thận trước trái cũng thường xuất hiện dấu hiệu viêm và tụ dịch. Ngoài ra, rất hiếm gặp ở khoang quanh thận trước phải và cạnh sau thận.
Như vậy có thể thấy với phương pháp chụp cắt lớp vi tính CT Scan, bác sĩ có thể đánh giá chi tiết các tổn thương bên trong tuyến tụy và đánh giá mức độ nặng nhẹ của tình trạng viêm tuyến tụy cấp. Đây là phương pháp hiệu quả với những ưu điểm vượt trội so với các chẩn đoán hình ảnh thông thường.
Trên đây là những thông tin về vai trò của chụp cắt lớp CT trong chẩn đoán hình ảnh viêm tụy cấp, mong rằng bạn đọc đã có cho mình những thông tin hữu ích.
