Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) không chỉ gây khó chịu ở dạ dày mà còn có thể ảnh hưởng đến cổ họng, đặc biệt là tình trạng trào ngược gây viêm họng. Đây là vấn đề sức khỏe phổ biến nhưng ít được chú ý đúng mức. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá mối liên hệ giữa trào ngược và viêm họng, nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Hãy cùng tìm hiểu để bảo vệ sức khỏe cổ họng và hệ tiêu hóa của bạn.

1. Trào ngược dạ dày thực quản và tác động đến cổ họng

Trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi axit dạ dày hoặc dịch tiêu hóa trào ngược lên thực quản. Trong một số trường hợp, dịch này có thể đi xa hơn, ảnh hưởng đến cổ họng và gây ra các vấn đề như viêm họng hoặc cảm giác khó chịu kéo dài. Tình trạng này không chỉ gây đau rát mà còn làm tăng nguy cơ tổn thương niêm mạc họng nếu không được xử lý kịp thời.

1.1. Trào ngược gây viêm họng: Cơ chế hình thành

Khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, nó có thể tiếp xúc với niêm mạc họng, vốn không được thiết kế để chịu đựng môi trường axit mạnh. Sự kích ứng này gây viêm, làm cổ họng sưng đỏ, đau rát hoặc cảm giác vướng víu. Ngoài ra, dịch dạ dày đôi khi còn chứa pepsin, một enzym tiêu hóa, có thể làm tổn thương mô họng khi tiếp xúc thường xuyên. Tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng vào ban đêm, khi nằm ngủ, axit dễ trào ngược hơn do tư thế nằm ngang.

1.2. Các yếu tố làm tăng nguy cơ

Một số yếu tố làm tăng khả năng trào ngược ảnh hưởng đến cổ họng bao gồm thói quen ăn uống không lành mạnh như ăn quá no, ăn khuya hoặc tiêu thụ thực phẩm kích thích như đồ cay, chua, hoặc caffeine. Béo phì, căng thẳng, hút thuốc lá và sử dụng rượu bia cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng này. Ngoài ra, những người có cơ địa yếu ở cơ thắt thực quản dưới (LES) thường dễ gặp vấn đề hơn.

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) không chỉ gây khó chịu ở dạ dày mà còn có thể ảnh hưởng đến cổ họng, đặc biệt là tình trạng trào ngược gây viêm họng

2. Nhận biết triệu chứng của trào ngược gây viêm họng

Hiểu rõ các dấu hiệu của trào ngược gây viêm họng là bước đầu tiên để xử lý hiệu quả. Không phải mọi trường hợp viêm họng đều liên quan đến trào ngược, nhưng một số triệu chứng đặc trưng có thể giúp bạn phân biệt.

2.1. Triệu chứng chính

Người bị trào ngược gây viêm họng thường cảm thấy đau rát cổ họng kéo dài, đặc biệt sau khi ăn hoặc khi nằm xuống. Cảm giác vướng ở cổ họng, như có vật gì mắc kẹt, cũng rất phổ biến. Một số người gặp tình trạng khàn giọng, ho mãn tính không rõ nguyên nhân, hoặc cảm giác nóng rát ở ngực kèm theo vị chua trong miệng. Những triệu chứng này thường nặng hơn vào buổi sáng do axit trào ngược trong khi ngủ.

2.2. Phân biệt viêm họng trào ngược với viêm họng thông thường

Viêm họng do trào ngược khác với viêm họng do virus hoặc vi khuẩn ở chỗ nó không kèm theo sốt, sưng amidan hay mủ trắng ở họng. Nếu bạn thường xuyên bị viêm họng mà không có dấu hiệu nhiễm trùng rõ ràng, rất có thể trào ngược là nguyên nhân. Việc nhận biết đúng sẽ giúp bạn tìm được phương pháp điều trị phù hợp.

3. Tác hại nếu không điều trị viêm họng do trào ngược

Tình trạng trào ngược gây viêm họng có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng không chỉ đến cổ họng mà còn đến chất lượng cuộc sống.

3.1. Tổn thương niêm mạc họng và thực quản

Sự tiếp xúc liên tục với axit dạ dày có thể gây viêm mãn tính, làm tổn thương niêm mạc họng và thực quản. Trong một số trường hợp, tình trạng này dẫn đến loét thực quản hoặc thậm chí là Barrett thực quản, một tình trạng tiền ung thư. Niêm mạc họng bị kích ứng lâu dài cũng có thể làm thay đổi giọng nói hoặc gây khó khăn khi nuốt.

3.2. Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày

Đau họng mãn tính, ho kéo dài và cảm giác khó chịu ở cổ họng có thể làm gián đoạn giấc ngủ, gây mệt mỏi và ảnh hưởng đến công việc, giao tiếp hàng ngày. Ngoài ra, trào ngược không được kiểm soát còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp như viêm phế quản hoặc hen suyễn.

Tình trạng trào ngược gây viêm họng có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng không chỉ đến cổ họng mà còn đến chất lượng cuộc sống.

4. Cách chẩn đoán trào ngược gây viêm họng

4.1. Thăm khám lâm sàng kỹ lưỡng

Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, triệu chứng cụ thể, tần suất xuất hiện cũng như yếu tố làm nặng thêm tình trạng bệnh.

4.2. Nội soi tai mũi họng và tiêu hóa

Nội soi họng giúp phát hiện tình trạng viêm, loét hoặc tổn thương ở thanh quản. Trong khi đó, nội soi dạ dày – thực quản giúp xác định mức độ trào ngược và loại trừ các nguyên nhân khác như viêm loét, polyp hay khối u.

4.3. Đo pH thực quản 24 giờ

Đây là phương pháp chuyên sâu để xác định chính xác tần suất và thời điểm axit trào ngược lên thực quản. Bác sĩ sẽ đặt một đầu dò nhỏ qua mũi vào thực quản và ghi lại liên tục chỉ số pH trong 24 giờ. Kết quả cho thấy mức độ axit và mối liên hệ giữa các đợt trào ngược với triệu chứng họng như ho hoặc khàn tiếng. Phương pháp này đặc biệt hữu ích khi nội soi không phát hiện tổn thương rõ ràng nhưng bệnh nhân vẫn có triệu chứng kéo dài.

4.4. Đo áp lực thực quản (HRM)

HRM (High Resolution Manometry) là kỹ thuật đo áp lực và vận động của thực quản trong quá trình nuốt. Kết quả giúp đánh giá chức năng đóng mở của cơ vòng thực quản dưới – nơi thường bị suy yếu ở bệnh nhân trào ngược. Nếu cơ vòng hoạt động kém, khả năng axit bị đẩy ngược lên vùng họng sẽ cao hơn. Phương pháp này thường được chỉ định khi cần phân tích chuyên sâu trước can thiệp hoặc phẫu thuật.

Đo pH thực quản 24 giờ là phương pháp chuyên sâu để xác định chính xác tần suất và thời điểm axit trào ngược lên thực quản

5. Cách điều trị trào ngược gây viêm họng hiệu quả

May mắn thay, có nhiều phương pháp giúp kiểm soát và điều trị tình trạng này, từ thay đổi lối sống đến sử dụng thuốc theo chỉ định.

5.1. Điều chỉnh lối sống để giảm trào ngược

Một trong những cách hiệu quả nhất là điều chỉnh thói quen ăn uống và sinh hoạt. Tránh ăn quá no, hạn chế thực phẩm kích thích như đồ chiên rán, cà phê, rượu bia và thực phẩm có tính axit cao như cam, chanh. Nên ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày và không nằm ngay sau khi ăn. Kê cao đầu khi ngủ cũng giúp giảm lượng axit trào ngược lên cổ họng. Ngoài ra, duy trì cân nặng hợp lý và tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga có thể cải thiện chức năng tiêu hóa.

5.2. Sử dụng thuốc và các biện pháp y tế

Trong trường hợp triệu chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm axit như thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc kháng histamin H2. Thuốc trung hòa axit như antacid cũng có thể được sử dụng để giảm triệu chứng tạm thời. Nếu tình trạng kéo dài, nội soi thực quản có thể được thực hiện để đánh giá mức độ tổn thương và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

5.3. Trào ngược gây viêm họng: Biện pháp hỗ trợ tại nhà

Ngoài thuốc, bạn có thể áp dụng một số biện pháp tại nhà như uống trà gừng ấm hoặc mật ong pha nước ấm để làm dịu cổ họng. Súc miệng bằng nước muối loãng cũng giúp giảm viêm và làm sạch niêm mạc họng. Tránh nói to hoặc hét trong thời gian họng đang kích ứng để hạn chế tổn thương thêm.

6. Phòng ngừa trào ngược gây viêm họng lâu dài

Việc phòng bệnh sẽ luôn tốt hơn chữa bệnh. Việc duy trì lối sống lành mạnh và chú ý đến sức khỏe tiêu hóa sẽ giúp bạn giảm nguy cơ tái phát.

6.1. Xây dựng chế độ ăn uống khoa học

Chọn thực phẩm dễ tiêu hóa như rau xanh, trái cây ít axit (chuối, táo), ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Hạn chế ăn khuya, đặc biệt là trước khi đi ngủ ít nhất 3 tiếng. Uống đủ nước trong ngày cũng giúp làm loãng axit dạ dày, giảm nguy cơ trào ngược.

6.2. Theo dõi và thăm khám định kỳ

Nếu bạn có tiền sử trào ngược hoặc viêm họng mãn tính, nên thăm khám bác sĩ định kỳ để kiểm tra sức khỏe thực quản và cổ họng. Phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường sẽ giúp bạn tránh được những biến chứng nghiêm trọng.

6.3. Quản lý căng thẳng và sức khỏe toàn diện

Căng thẳng có thể làm tăng tiết axit dạ dày, khiến trào ngược dễ xảy ra hơn. Thực hành các kỹ thuật thư giãn như thiền, hít thở sâu hoặc tập thể dục đều đặn sẽ giúp cải thiện cả sức khỏe tinh thần và thể chất. Tránh hút thuốc lá và hạn chế tiếp xúc với môi trường khói bụi để bảo vệ cổ họng.

Trào ngược gây viêm họng là một vấn đề sức khỏe cần được chú ý và xử lý kịp thời bằng cách hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết triệu chứng và áp dụng các biện pháp điều trị, phòng ngừa phù hợp, bạn có thể kiểm soát hiệu quả tình trạng này. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ trong lối sống, kết hợp với sự tư vấn từ bác sĩ để bảo vệ cổ họng và hệ tiêu hóa. Nếu bạn đang gặp các triệu chứng như đau rát họng kéo dài hoặc cảm giác vướng víu, đừng chần chừ mà hãy hành động ngay hôm nay để cải thiện sức khỏe.