Mặc dù y học hiện đại đã có nhiều tiến bộ trong việc điều trị, nhưng mỗi năm, lao phổi vẫn khiến hàng triệu người mắc mới trên toàn thế giới. Để phòng tránh hiệu quả căn bệnh này, việc hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh từ tác nhân vi khuẩn cho đến các yếu tố nguy cơ trong môi trường sống và lối sống hàng ngày là điều vô cùng quan trọng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân bệnh lao phổi và các vấn đề liên quan.
Menu xem nhanh:
1. Nguyên nhân bệnh lao phổi và triệu chứng của bệnh
1.1. Tìm hiểu các nguyên nhân bệnh lao phổi hiện nay
Lao phổi là một bệnh lý không còn xa lạ với nhiều người, thuộc nhóm bệnh truyền nhiễm lây qua đường hô hấp. Tác nhân gây bệnh là vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis, có khả năng tồn tại và phát triển ở nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể, từ đó gây nên nhiều thể lao khác nhau.
Trên thực tế, bệnh lao có thể biểu hiện dưới nhiều hình thái như: lao màng não, lao hạch bạch huyết, lao xương khớp, lao ruột, lao màng bụng, lao cơ quan sinh dục,… Trong số đó, lao phổi là thể bệnh phổ biến nhất, chiếm khoảng 85% tổng số ca bệnh lao.
Tuy nhiên, không phải ai nhiễm vi khuẩn lao cũng đều phát bệnh. Việc vi khuẩn có phát triển thành bệnh hay không còn tùy thuộc vào sức đề kháng của từng người. Khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ cố gắng tiêu diệt hoặc kiểm soát chúng. Nếu sức đề kháng yếu, vi khuẩn có thể nhân lên nhanh chóng, gây tổn thương phổi và biểu hiện thành bệnh chỉ trong thời gian ngắn. Ngược lại, nếu hệ miễn dịch hoạt động tốt, vi khuẩn lao có thể bị kìm hãm, phát triển chậm hoặc bị “khoá lại” và người đó có thể sống trong trạng thái nhiễm tiềm ẩn mà không có biểu hiện bệnh.
Lao phổi thuộc nhóm bệnh truyền nhiễm lây qua đường hô hấp
1.2. Sau khi hiểu rõ nguyên nhân bệnh lao phổi, cùng tìm hiểu triệu chứng của bệnh
Bệnh lao phổi thường trải qua hai giai đoạn chính: giai đoạn ủ bệnh và giai đoạn tiến triển. Trong thời kỳ ủ bệnh, người nhiễm vi khuẩn lao thường không có biểu hiện rõ ràng. Nếu có, các triệu chứng cũng rất mờ nhạt như ho nhẹ, đau họng… nên dễ bị nhầm với các bệnh hô hấp thông thường và thường bị bỏ qua, không được điều trị đúng cách.
Khi bệnh bước vào giai đoạn tiến triển, các triệu chứng trở nên rõ rệt hơn, bao gồm:
– Cơn ho kéo dài, có thể là ho khan, ho có đờm hoặc ho ra máu. Đây là dấu hiệu phổ biến nhất, thường kéo dài từ 3 tuần trở lên, thậm chí trong nhiều tháng.
– Đau tức ngực, khó thở, đặc biệt là khi ho hoặc vận động.
– Sốt nhẹ về chiều tối, kèm cảm giác ớn lạnh.
– Ra mồ hôi trộm ban đêm, ngay cả khi thời tiết mát mẻ.
– Cơ thể mệt mỏi kéo dài, không còn sức lực như bình thường.
– Chán ăn, sút cân nhanh chóng, dẫn đến suy nhược thể chất.
Các dấu hiệu trên là những biểu hiện điển hình của bệnh lao phổi. Tuy nhiên, mỗi người bệnh có thể có các triệu chứng khác nhau. Do đó, khi nhận thấy bất kỳ biểu hiện bất thường nào nghi ngờ liên quan đến lao phổi, người bệnh nên đi khám sớm để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, hạn chế nguy cơ biến chứng và lây lan cho cộng đồng.
Cơn ho kéo dài, có thể là ho khan, ho có đờm hoặc ho ra máu
2. Đối tượng dễ mắc căn bệnh lao phổi
Cường độ tiếp xúc với nguồn bệnh và tình trạng hệ miễn dịch của cơ thể là hai yếu tố then chốt quyết định nguy cơ mắc lao phổi. Một số nhóm đối tượng dưới đây được đánh giá là có nguy cơ cao nhiễm lao phổi:
– Người suy dinh dưỡng: Thiếu hụt dinh dưỡng khiến cơ thể không đủ sức tạo ra hàng rào miễn dịch vững chắc để chống lại vi khuẩn lao.
– Người có hệ miễn dịch suy giảm: Những người mắc các bệnh như HIV/AIDS, đái tháo đường, ung thư, hoặc đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch kéo dài rất dễ bị vi khuẩn lao tấn công.
– Người từng mắc lao phổi: Sau khi đã điều trị khỏi, nguy cơ tái phát vẫn cao nếu sức khỏe không được duy trì tốt.
– Người hút thuốc lá: Hút thuốc làm tổn thương phổi, suy giảm chức năng hô hấp, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn lao xâm nhập và phát triển.
– Người sống trong khu vực đông dân cư: Môi trường chật chội, kém thông thoáng làm tăng nguy cơ lây lan qua không khí.
– Người sống trong điều kiện vệ sinh kém: Không gian thiếu ánh sáng, ẩm thấp, không đảm bảo vệ sinh khiến vi khuẩn lao dễ tồn tại và lan truyền.
– Người thường xuyên tiếp xúc gần với bệnh nhân lao: Đặc biệt trong không gian kín, việc hít phải giọt bắn từ người bệnh sẽ làm tăng khả năng nhiễm bệnh.
– Trẻ em và người cao tuổi: Trẻ nhỏ có hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn chỉnh, trong khi người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh lý nền, cả hai nhóm này đều dễ bị vi khuẩn lao tấn công.
Ngoài những đối tượng nêu trên, người khỏe mạnh cũng có thể nhiễm lao nếu duy trì các thói quen không lành mạnh như: không đeo khẩu trang khi đến nơi đông người hoặc môi trường ô nhiễm; thường xuyên sử dụng rượu bia, thuốc lá, thuốc lào; thức khuya, thiếu ngủ… Những yếu tố này về lâu dài sẽ làm suy yếu hệ miễn dịch và tạo điều kiện cho vi khuẩn lao phát triển trong cơ thể.
3. Biến chứng của bệnh lao phổi
3.1. Tràn dịch, tràn khí màng phổi
Dịch màng phổi thường có màu vàng chanh, chứa nhiều protein và lympho bào, đôi khi có màu hồng hoặc đỏ. Tràn khí màng phổi xảy ra khi một hang lao vỡ thông với khoang màng phổi, gây ra các triệu chứng như đau ngực đột ngột và khó thở. Khi khí và dịch tích tụ quá nhiều, chúng chèn ép phổi khiến thể tích phổi bị thu hẹp nghiêm trọng, dẫn đến suy hô hấp và nguy cơ tử vong nếu không được xử lý kịp thời.
3.2. Lao thanh quản
Lao có thể lan đến thanh quản, gây ra các biểu hiện như khàn tiếng, đau họng, thay đổi giọng nói, đau tai khi nuốt. Khi khám có thể phát hiện loét ở dây thanh hoặc vùng hô hấp trên. Cần làm xét nghiệm đờm để tìm trực khuẩn lao nếu bệnh nhân đang trong giai đoạn lao phổi tiến triển.
3.3. Nhiễm nấm Aspergillus ở phổi
Một số bệnh nhân dù đã điều trị khỏi lao nhưng vẫn để lại các hang lao trong phổi. Các hang này có thể bị nhiễm nấm Aspergillus fumigatus. Nhiễm nấm có thể gây ra tình trạng ho ra máu nghiêm trọng, trong một số trường hợp có thể gây tử vong.
3.4. Rò thành ngực
Nếu lao phổi không được điều trị đầy đủ, không tuân thủ đúng phác đồ hoặc gặp tình trạng lao kháng thuốc, có thể dẫn đến hình thành các lỗ rò thông từ phế quản ra thành ngực. Đây là biến chứng nguy hiểm, thường khó điều trị dứt điểm.
Lao phổi có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm
Hiểu rõ những nguyên nhân gây bệnh lao phổi là bước đầu quan trọng giúp mỗi người nâng cao ý thức phòng bệnh cho bản thân và cộng đồng. Dù vi khuẩn lao có thể âm thầm tồn tại trong cơ thể, nhưng khi hệ miễn dịch suy yếu hoặc tiếp xúc trong môi trường thuận lợi, bệnh sẽ dễ dàng khởi phát và lây lan nhanh chóng. Vì vậy, việc giữ gìn sức khỏe, tăng cường đề kháng, sống lành mạnh và chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ là những giải pháp thiết thực để phòng ngừa hiệu quả căn bệnh nguy hiểm này.
