Ợ chua là một biểu hiện thường xảy ra sau khi ăn, khi nằm xuống hoặc khi cúi người. Đây là một biểu hiện khi axit dạ dày và dịch tiêu hóa đẩy ngược lên thực quản gây ra các cảm giác chua đắng họng, nóng rát, và khó chịu ở ngực hoặc cổ họng. Cùng tìm hiểu chi tiết các nguyên nhân gây ợ chua và cách chẩn đoán xác định chính xác nguyên nhân gây ợ chua để từ đó có phương pháp điều trị hiệu quả, cải thiện triệu chứng nhanh chóng.
Menu xem nhanh:
1. Biểu hiện chi tiết của tình trạng ợ chua
Ợ chua có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng, bao gồm:
1.1 Biểu hiện ợ chua
Cảm giác nóng rát ở ngực
– Cảm giác nóng rát thường bắt đầu từ dạ dày và lan lên ngực, có thể kéo dài lên đến cổ họng. Cảm giác này thường xuất hiện sau khi ăn, đặc biệt là sau khi ăn thức ăn có tính axit cao, đồ chiên rán, hoặc đồ ăn cay.
– Thường xảy ra vào buổi tối hoặc khi nằm xuống sau khi ăn. Nhiều người cũng trải qua cảm giác này khi cúi người hoặc làm việc nặng.
Ợ chua thường đi kèm với biểu hiện nóng rát ở thực quản, đắng ở cổ họng
Cảm giác thấy vị chua đắng trong miệng
– Cảm giác thức ăn hoặc chất lỏng chua từ dạ dày trào ngược lên cổ họng hoặc miệng. Điều này có thể kèm theo vị đắng hoặc chua trong miệng.
– Thời điểm xuất hiện thường xảy ra sau khi ăn hoặc khi nằm xuống. Một số người có thể trải qua cảm giác này cả khi đang đứng hoặc ngồi.
1.2 Biểu hiện đi kèm
Ngoài cảm giác nóng rát ở ngực và vị chua đắng trong miệng, ợ chua còn có thể kèm theo một số biểu hiện khác như:
Khó nuốt
– Cảm giác đau hoặc khó khăn khi nuốt thức ăn hoặc chất lỏng. Điều này có thể do viêm hoặc tổn thương thực quản do axit dạ dày gây ra.
– Có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, nhưng thường gặp hơn khi triệu chứng trào ngược axit kéo dài và không được điều trị kịp thời.
Đau ngực
– Cơn đau ngực có thể từ nhẹ đến nặng, và đôi khi có thể bị nhầm lẫn với cơn đau tim. Đau thường xuất hiện ở phần dưới của ngực và có thể lan ra cánh tay, cổ, hoặc lưng.
– Thời điểm xuất hiện thường xảy ra sau khi ăn hoặc khi nằm xuống.
Ho mạn tính và khàn giọng
– Ho mạn tính và khàn giọng có thể do axit dạ dày kích thích niêm mạc họng và thanh quản.
– Thời điểm xuất hiện thường vào buổi sáng sau khi thức dậy hoặc sau khi ăn.
Cảm giác vướng mắc ở cổ họng
– Cảm giác có một khối gì đó mắc ở cổ họng, gây khó chịu và đôi khi khó nuốt. Cảm giác này thường do viêm hoặc kích thích niêm mạc thực quản và cổ họng bởi axit dạ dày.
– Có thể xuất hiện bất kỳ lúc nào, đặc biệt khi triệu chứng trào ngược axit kéo dài.
2. Tìm hiểu nguyên nhân xuất phát của ợ chua
2.1 GERD do suy yếu cơ vòng thực quản dưới (LES)
Cơ vòng thực quản dưới (LES) là cơ vòng nằm ở đầu dưới của thực quản, giữ chức năng ngăn chặn axit dạ dày không trào ngược lên thực quản. Khi cơ này suy yếu hoặc không đóng chặt, axit dạ dày có thể dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây ra ợ chua và cảm giác nóng rát.
2.2 Thoát vị hoành
Thoát vị hoành xảy ra khi một phần của dạ dày đẩy lên qua cơ hoành vào lồng ngực. Tình trạng này có thể làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới, tạo điều kiện cho axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
2.3 Một số bệnh lý khác là nguyên nhân gây ra ợ chua
– Chậm rỗng dạ dày: Dạ dày tiêu hóa thức ăn chậm, gây ra tình trạng thức ăn và axit dạ dày tồn tại lâu trong dạ dày, dễ dàng trào ngược lên thực quản.
– Viêm loét dạ dày – tá tràng: Tăng tiết axit dạ dày do viêm loét dạ dày – tá tràng có thể gây ra ợ chua.
– Viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan: Viêm thực quản do sự gia tăng số lượng eosinophil trong niêm mạc thực quản.
Một số bệnh lý tiêu hóa có thể là nguyên nhân gây ợ chua
2.4 Thói quen ăn uống kém lành mạnh
– Ăn quá no: Ăn quá nhiều thức ăn trong một bữa có thể làm tăng áp lực trong dạ dày, khiến axit trào ngược lên thực quản.
– Ăn quá nhanh: Khi ăn quá nhanh, dạ dày chưa kịp tiêu hóa hết thức ăn, dẫn đến việc axit dạ dày dễ trào ngược lên thực quản.
– Sử dụng thực phẩm và đồ uống kích thích: Các loại thực phẩm như cà phê, rượu, socola, đồ ăn cay nóng, thực phẩm chiên và béo có thể kích thích tiết axit dạ dày và làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới.
– Ăn trước khi đi ngủ: Ăn uống ngay trước khi đi ngủ có thể khiến axit dạ dày trào ngược khi nằm.
2.5 Lối sống không tốt cho sức khỏe
– Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới và kích thích tiết axit dạ dày, tăng nguy cơ trào ngược axit.
– Căng thẳng và lo âu: Căng thẳng và lo âu có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và làm tăng nguy cơ ợ chua. Khi căng thẳng, cơ thể sản xuất nhiều axit dạ dày hơn và có thể làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới.
2.6 Sử dụng một số loại thuốc
Một số loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ ợ chua bao gồm:
– Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Như ibuprofen và aspirin.
– Thuốc chẹn canxi: Được sử dụng để điều trị cao huyết áp và bệnh tim.
– Thuốc chống trầm cảm: Như thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs).
– Thuốc chẹn beta: Được sử dụng để điều trị cao huyết áp và các vấn đề tim mạch khác.
2.7 Nguyên nhân khác gây triệu chứng ợ chua
– Thừa cân hoặc béo phì làm tăng áp lực trong ổ bụng, có thể đẩy axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
– Phụ nữ mang thai thường gặp ợ chua do sự thay đổi nội tiết tố và áp lực từ tử cung đè lên dạ dày, làm cho axit dạ dày dễ trào ngược lên thực quản.
3. Các phương pháp chẩn đoán tìm nguyên nhân gây ợ chua
Việc chẩn đoán chính xác tìm ra nguyên nhân gây ợ chua là rất quan trọng để đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả. Chẩn đoán thường bao gồm khám lâm sàng, hỏi bệnh sử và các xét nghiệm y khoa chẳng hạn như:
3.1 Chẩn đoán hình ảnh
– Nội soi đường tiêu hóa trên phát hiện viêm, loét, các tổn thương, xơ, sẹo, hẹp thực quản…
– Chụp X-quang thực quản với dung dịch barium giúp làm nổi bật các vùng bất thường như thoát vị hoành, viêm loét và hẹp thực quản.
– CT Scan: Sử dụng tia X và máy tính để tạo ra hình ảnh chi tiết của các cơ quan nội tạng. Phương pháp này giúp phát hiện các bất thường trong cấu trúc và chức năng của hệ tiêu hóa.
3.2 Xét nghiệm
Xét nghiệm H.pylori: Xét nghiệm máu kiểm tra kháng thể chống lại H.pylori trong máu;. Xét nghiệm phân tìm kiếm kháng nguyên của H.pylori trong mẫu phân. Xét nghiệm hơi thở đo lượng khí carbon dioxide trong hơi thở sau khi uống dung dịch chứa ure. Nếu có sự hiện diện của vi khuẩn H. pylori, nó sẽ chuyển hóa ure thành amoniac và CO2.
3.3 Thăm dò chức năng
– Đo pH thực quản 24 giờ: Sử dụng một ống nhỏ đưa qua mũi vào thực quản để đo mức độ, tính chất, tần suất axit trong thực quản trong vòng 24 giờ. Đồng thời cũng xác định được vị trí trào ngược của axit, mức độ nghiêm trọng của trào ngược dịch axit. Đây là một phương pháp chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản ưu việt – Một trong những nguyên nhân gây ợ chua điển hình.
– Đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao HRM: Dùng một ống nhỏ đưa qua mũi vào thực quản để đo áp lực và hoạt động của thực quản, đặc biệt là cơ vòng thực quản dưới. Phương pháp này giúp đánh giá chức năng nuốt và phát hiện các rối loạn nhu động thực quản, xác định suy yếu cơ vòng có thể góp phần gây ra tình trạng trào ngược axit lên thực quản dẫn đến triệu chứng ợ chua.
Đo pH 24 giờ được thực hiện tại TCI xác định chính xác trào ngược dạ dày thực quản – Một trong những nguyên nhân gây ợ chua
Như vậy xác định được nguyên nhân gây ợ chua xuất phát từ lối sống sinh hoạt hay các bệnh lý… sẽ giúp bác sĩ xây dựng được phác đồ điều trị sử dụng thuốc, và lời khuyên thay đổi trong quá trình sinh hoạt vận động hàng ngày phù hợp, cải thiện tích cực.
