Ợ nóng là hiện tượng phổ biến, gây cảm giác khó chịu khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, thường xuất hiện sau khi ăn hoặc khi nằm nghỉ. Nếu tình trạng này xảy ra với tần suất ít thì có thể là điều bình thường, nhưng nếu thường xuyên ợ nóng, bạn cần phải chú ý vì đó có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn, như bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Hiểu về cách chẩn đoán và điều trị hiệu quả là điều quan trọng để giảm thiểu các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Menu xem nhanh:
1. Ợ nóng là gì?
Ợ nóng là cảm giác bỏng rát ở vùng ngực, thường xảy ra sau bữa ăn. Nguyên nhân chủ yếu là do axit dạ dày trào ngược lên thực quản – ống dẫn thức ăn từ miệng xuống dạ dày. Ở người bình thường, cơ vòng thực quản dưới hoạt động như một van, ngăn cản axit dạ dày chảy ngược lên. Tuy nhiên, khi cơ này yếu đi hoặc hoạt động không đúng cách, axit có thể trào ngược, gây ra cảm giác nóng rát.
Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra tình trạng ợ nóng, bao gồm:
– Chế độ ăn uống: Các loại thực phẩm có tính axit, cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc caffeine có thể làm tăng nguy cơ trào ngược axit.
– Thói quen sinh hoạt: Việc ăn quá no, ăn đêm, nằm ngay sau khi ăn hoặc hút thuốc lá đều là những thói quen có thể làm trầm trọng thêm ợ nóng.
– Yếu tố thể chất: Béo phì, mang thai hoặc thoát vị hoành đều có thể làm tăng áp lực lên dạ dày, dẫn đến trào ngược axit.
– Thuốc: Một số loại thuốc như thuốc chống viêm không steroid (NSAID), thuốc giãn cơ hoặc thuốc huyết áp có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới, khiến axit dễ trào ngược hơn.
Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, ợ nóng có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm thực quản, barrett thực quản, ung thư thực quản.
Thường xuyên ợ nóng có thể do chế độ ăn uống, sinh hoạt thiếu lành mạnh.
2. Chẩn đoán ợ nóng thường xuyên
Nếu thường xuyên ợ nóng, điều quan trọng là bạn phải tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác. Bạn nên gặp bác sĩ nếu gặp các dấu hiệu sau:
– Triệu chứng ợ nóng xảy ra hơn 2 lần mỗi tuần.
– Triệu chứng không thuyên giảm sau khi sử dụng thuốc kháng axit.
– Bạn bị khó thở, nuốt khó hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân.
– Đau ngực kèm theo các triệu chứng khác như chóng mặt, đổ mồ hôi hoặc đau lan ra tay trái, vì đây có thể là dấu hiệu của bệnh tim.
Các phương pháp chẩn đoán ợ nóng thường được các bác sĩ áp dụng bao gồm:
2.1 Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử
Trong quá trình khám lâm sàng, các sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bệnh nhân cùng các triệu chứng đi kèm khác như:
– Nóng rát ở vùng ngực, thường xuất hiện sau khi ăn.
– Vị chua hoặc đắng trong miệng, đặc biệt khi nằm nghỉ.
– Đau vùng ngực, có thể lan sang cổ, hàm hoặc cánh tay.
– Ho khan, khàn tiếng hoặc đau họng kéo dài.
– Khó nuốt, cảm giác thức ăn mắc kẹt trong cổ.
Cùng với đó là tần suất xuất hiện triệu chứng và các yếu tố liên quan như chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt. Nếu các triệu chứng này xuất hiện liên tục hoặc nặng hơn, bạn có thể đang gặp phải vấn đề nghiêm trọng hơn là ợ nóng thông thường, chẳng hạn như GERD. Khi đó cần thực hiện các thăm khám chuyên sâu hơn.
2.2 Khám cận lâm sàng
Dựa vào quá trình khám cận lâm sàng, các bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp:
– Nội soi thực quản – dạ dày: Đây là phương pháp phổ biến để kiểm tra tổn thương hoặc viêm loét ở thực quản và dạ dày.
– Đo pH thực quản: Phương pháp này đo lượng axit trong thực quản trong 24 giờ để xác định mức độ trào ngược.
– Chụp X-quang đường tiêu hóa: Được thực hiện sau khi uống một loại thuốc cản quang, giúp bác sĩ nhìn rõ hơn các cơ quan tiêu hóa.
– Đo áp lực cơ vòng thực quản: Kiểm tra hoạt động của cơ vòng thực quản dưới để xác định xem cơ này có hoạt động đúng cách hay không.
Các phương pháp này được chỉ định linh hoạt tại Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc, trong từng bệnh nhân. Trong đó, đo pH thực quản và đo HRM là những kỹ thuật chẩn đoán chuyên sâu giúp đánh giá chức năng thực quản, hiện chỉ áp dụng tại một số ít bệnh viện ở miền Bắc. Với hệ thống máy đo pH và HRM nhập khẩu từ Mỹ, hệ thống máy nội soi, chụp X-quang hiện đại, quá trình chẩn đoán tại Thu Cúc TCI luôn diễn ra nhanh chóng – chính xác – hiệu quả và là căn cứ quan trọng để đưa ra phương án điều trị tối ưu.
Đo pH thực quản là một trong những phương pháp chẩn đoán hiệu quả cho người thường xuyên ợ nóng.
5. Điều trị hiệu quả cho ợ nóng thường xuyên
Điều trị ợ nóng thường phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra, và có thể bao gồm thay đổi lối sống, sử dụng thuốc hoặc trong những trường hợp nghiêm trọng, cần phải phẫu thuật.
5.1 Thay đổi lối sống để cải thiện tình trạng thường xuyên ợ nóng
Thay đổi lối sống là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc kiểm soát tình trạng ợ nóng:
– Ăn uống hợp lý: Hạn chế thực phẩm có tính axit như cà chua, cam, chanh, thức ăn cay nóng và nhiều dầu mỡ. Nên ăn chậm, nhai kỹ và chia nhỏ bữa ăn trong ngày.
– Tránh ăn đêm: Không nên ăn trong vòng 2-3 giờ trước khi đi ngủ.
– Nâng cao đầu giường: Giúp giảm áp lực dạ dày và ngăn axit trào ngược lên thực quản.
– Giảm cân nếu thừa cân: Áp lực từ bụng lớn có thể làm yếu cơ vòng thực quản dưới, do đó giảm cân có thể giúp giảm triệu chứng ợ nóng.
– Tránh thuốc lá và rượu: Cả hai đều có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới, khiến tình trạng trào ngược axit trở nên nghiêm trọng hơn.
5.2 Thường xuyên ợ nóng khi nào sử dụng thuốc?
Nếu thay đổi lối sống không đủ hiệu quả, bác sĩ có thể kê thuốc để giảm triệu chứng. Một số loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:
– Thuốc kháng axit: Giúp trung hòa axit dạ dày, giảm triệu chứng ngay lập tức. Tuy nhiên, chúng chỉ có tác dụng tạm thời và không điều trị được nguyên nhân gốc rễ.
– Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giảm lượng axit dạ dày sản xuất, giúp ngăn ngừa trào ngược. Các loại PPI phổ biến bao gồm omeprazole và lansoprazole.
– Thuốc chẹn H2: Giảm axit dạ dày bằng cách ngăn cản tác động của histamine lên tế bào dạ dày. Các loại thuốc này thường được sử dụng khi PPI không có tác dụng mong muốn.
– Thuốc làm tăng nhu động thực quản: Giúp tăng cường hoạt động của cơ vòng thực quản dưới và làm rỗng dạ dày nhanh hơn, từ đó giảm nguy cơ trào ngược.
Ăn uống điều độ, tránh rượu bia là biện pháp giúp giảm ợ nóng.
5.3 Phẫu thuật dùng trong trường hợp nào?
Trong những trường hợp nghiêm trọng và không đáp ứng với điều trị bằng thuốc, phẫu thuật có thể được xem xét để tăng cường khả năng ngăn axit trào ngược, cải thiện các vấn đề liên quan đến dạ dày và thực quản, bao gồm cả tình trạng ợ nóng thường xuyên.
Thường xuyên ợ nóng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn. Hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị sẽ giúp bạn kiểm soát được tình trạng này, giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm. Điều quan trọng là phải thay đổi lối sống, sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ và theo dõi sát sao các triệu chứng để đảm bảo hiệu quả điều trị lâu dài.
