Thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm có khả năng lây lan cao và có thể nhanh chóng lan rộng trong cộng đồng. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí dẫn đến tử vong. Thời gian ủ bệnh thủy đậu là bao lâu, khả năng lây và cách phòng bệnh như thế nào?
Menu xem nhanh:
1. Bố mẹ có biết thủy đậu là bệnh gì?
Thủy đậu là một bệnh được gây ra bởi virus Varicella zoster (VZV). VZV có khả năng gây ra các cơn phát ban liên tiếp trên da, kèm theo những triệu chứng như ngứa, nổi sẩn, mụn nước, mụn mủ, vảy tiết trên da. Nếu bị lây nhiễm nặng, bệnh có thể để lại sẹo. Thủy đậu có thể hoàn toàn chữa khỏi trong vòng 1-2 tuần nếu được điều trị và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời và chính xác, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Biến chứng nhẹ nhất của thủy đậu là nhiễm trùng da tại vùng mụn nước, trong khi biến chứng nặng hơn có thể là nhiễm trùng máu do vi khuẩn xâm nhập từ mụn nước. Các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não, viêm tiểu não, viêm cầu thận cấp… có thể đe dọa tính mạng hoặc để lại di chứng sau này, đặc biệt xảy ra thường xuyên ở trẻ sơ sinh, người lớn và những người có hệ miễn dịch yếu.
Phụ huynh cần tìm hiểu những thông tin về bệnh thủy đậu
Có một số dạng lâm sàng của thủy đậu:
– Thủy đậu xuất huyết (Hemorrhagic varicella): Hiếm khi xảy ra ở trẻ em mắc thủy đậu, biểu hiện bằng sự xuất huyết trong các vết mụn mủ.
– Thủy đậu hoại tử (Varicella gangrenosa): Thường xảy ra ở trẻ em có bệnh bạch cầu cấp hoặc các bệnh nặng khác, đặc điểm là tổn thương và loét hoại tử.
– Chứng đông máu rải rác nội mạch có thể xuất hiện thủy đậu xuất huyết
2. Bệnh thủy đậu và cách thức lây lan của bệnh
2.1. Khả năng lây lan của bệnh thủy đậu như thế nào?
Đầu tiên, cần nhận biết rằng thủy đậu là một trong những bệnh dễ lây lan nhất, đặc biệt là đối với những người chưa từng mắc phải và chưa được tiêm phòng. Bệnh thủy đậu được truyền từ người này sang người khác thông qua các con đường sau đây:
– Lây qua đường hô hấp: Virus gây bệnh thủy đậu tồn tại trong các giọt nước bọt nhỏ có trong không khí, được phát ra từ người nhiễm bệnh khi họ nói chuyện, ho, hay hắt hơi. Phương thức lây truyền này được gọi là lây nhiễm qua giọt bắn.
– Lây qua đường tiếp xúc với vật trung gian: Một trong những con đường lây Nguy cơ lây nhiễm bệnh thủy đậu là cao nhất khi tiếp xúc trực tiếp với vùng da bị viêm nhiễm, nổi mụn nước của người bị bệnh. Ngoài ra, nếu tiếp xúc, chạm vào vật dụng cá nhân, đồ dùng hàng ngày, giường nằm của người bị bệnh, cũng có nguy cơ lây nhiễm rất cao.
Virus Varicella zoster (VZV) sẽ xâm nhập vào niêm mạc đường hô hấp trên, miệng, sau đó nhân lên tại chỗ và gây nhiễm virus ban đầu. Sau đó, VZV nhân lên trong tế bào hệ thống liên võng nội mô và gây nhiễm virus lây lan đến da và niêm mạc. VZV xâm nhập vào lớp tế bào đáy, lớp gai, hình thành các hốc nhỏ và gây thoái hoá hình cầu ở tế bào biểu mô, tích tụ dịch phù, thoái hoá mụn nước và hình thành các chất vùi trong nhân. Tương tự như các loại virus Herpes khác, virus VZV trở thành trạng thái tiềm ẩn, trú ngụ ở hạch cảm giác, và có thể tái hoạt động, gây ra bệnh zona (Herpes zoster). Trong các biến chứng, virus có thể gây ra viêm phổi kẽ và huỷ myelin trong não.
2.2. Thời gian ủ bệnh thủy đậu là bao lâu và có khả năng lây không?
Dữ liệu dịch tễ cho thấy rằng thủy đậu thường xuất hiện và bùng phát mạnh vào mùa đông và đầu xuân. Thời gian ủ bệnh kéo dài từ 2-3 tuần, thường là khoảng 14-16 ngày, và bệnh tồn tại từ 7-10 ngày. Một điều đáng lo ngại là nhiều phụ huynh có quan niệm sai rằng trong giai đoạn ủ bệnh, bệnh không lây nhiễm. Tuy nhiên, trong giai đoạn ủ bệnh, mức độ lây nhiễm vẫn diễn ra. Thậm chí trước khi phát ban 1-2 ngày, bệnh đã có thể lây nhiễm.
Bệnh thủy đậu có khả năng lây lan nhanh và mạnh
Vậy thủy đậu lây lan mạnh nhất khi nào? Theo các nghiên cứu, giai đoạn phát bệnh và toàn phát, khi người bệnh bắt đầu xuất hiện các nốt mụn nước khắp cơ thể, là thời điểm có khả năng lây nhiễm cao nhất. Sau giai đoạn này, mức độ lây nhiễm sẽ giảm, tuy nhiên nếu người bệnh không hồi phục kịp thời, khả năng lây nhiễm vẫn có thể xảy ra.
Sau thời gian ủ bệnh thủy đậu, bệnh sẽ chuyển sang giai đoạn khởi phát với các triệu chứng thường gặp của thủy đậu như sốt, đau đầu, đau cơ, và phát ban. Trong một số trường hợp, đặc biệt là ở trẻ em, không có dấu hiệu rõ ràng của thủy đậu.
Trong giai đoạn toàn phát, các triệu chứng thủy đậu thường bao gồm sốt cao, đau đầu, chán ăn, mệt mỏi, buồn nôn và đau cơ. Mụn nước có đường kính từ 1-3mm xuất hiện trên toàn bộ cơ thể, thậm chí có thể xuất hiện trong niêm mạc miệng, gây ngứa và khó chịu cho người bệnh. Trong các trường hợp nặng, mụn nước sẽ phát triển to hơn. Khi xảy ra nhiễm trùng, mụn nước sẽ có màu nước đục do bên trong chứa mủ.
2.3. Thời điểm nào bệnh thủy đậu hết khả năng lây?
Varicella Zoster là một loại virus có khả năng “ngủ” trong cơ thể sau khi gây nhiễm bệnh lần đầu, và nó có thể trở lại hoạt động ngay khi có điều kiện thuận lợi. Các chuyên gia y tế cho biết, nguy cơ lây nhiễm thủy đậu chỉ chấm dứt khi các nốt thủy đậu đã khô, tạo thành vảy và không còn xuất hiện mụn nước mới trên cơ thể (thường xảy ra trong khoảng 5 ngày sau khi xuất hiện lớp bọng nước đầu tiên, nhưng có thể kéo dài lâu hơn).
Khi đạt giai đoạn này, người bệnh có thể tiếp tục tham gia các hoạt động vui chơi, học tập, và công việc bình thường, vì nguy cơ lây nhiễm chỉ cao trong 1-2 ngày trước khi các vảy bong tróc hoàn toàn. Để giúp vảy thủy đậu bong nhanh hơn, người bệnh có thể sử dụng nước muối sinh lý hoặc thuốc xanh methylen để làm mềm vảy. Khi vảy thủy đậu mềm đi, chúng sẽ dễ dàng bong ra khỏi bề mặt da. Tuy nhiên, lúc này, vảy thủy đậu vẫn còn bám chặt, và cố gắng bóc chúng có thể gây tổn thương da và để lại sẹo.
Hơn nữa, quá trình lây truyền thủy đậu có thể kéo dài lâu hơn đối với những người có hệ miễn dịch suy yếu. Tỷ lệ tái phát bệnh ở những người này, đặc biệt là trong cùng một gia đình, là từ 70-90%.
3. Cần làm gì để bảo vệ trẻ khỏi căn bệnh thủy đậu
Thủy đậu là một bệnh dễ bị nhiễm và lây lan nhanh chóng, vì vậy nhiều người quan tâm đến cách phòng tránh lây nhiễm thủy đậu. Những người tiếp xúc gần với người mắc thủy đậu là người có nguy cơ lây nhiễm cao nhất. Để ngăn ngừa lây nhiễm thủy đậu, người bệnh cần tuân thủ các biện pháp chăm sóc đặc biệt và lưu ý những điều sau:
– Cách ly người mắc bệnh khỏi những người xung quanh trong vòng 7-10 ngày kể từ khi bắt đầu phát bệnh. Để hạn chế sự lây lan rộng, hãy giữ người bệnh ở trong một phòng riêng biệt, đặc biệt tránh tiếp xúc với những nơi đông người.
Tiêm phòng thủy đậu là các phòng bệnh hữu hiệu nhất cho trẻ em
– Trẻ em mắc thủy đậu không nên đến trường hoặc nhà trẻ, và cần được cắt tỉa móng tay gọn gàng. Đeo bao tay cho trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi để hạn chế việc cào/gãi không kiểm soát.
– Không nên dùng chung đồ dùng cá nhân với người bệnh như khăn mặt, cốc chén, quần áo.
– Hằng ngày, trẻ nên được vệ sinh cơ thể, không nên kiêng nước hay gió theo quan niệm dân gian. Nên tắm bằng nước nóng và không sử dụng xà phòng hoặc sữa tắm có chứa hóa chất mạnh để giúp người bệnh khỏi bệnh nhanh chóng và hạn chế lây lan.
– Để đảm bảo vệ sinh, hãy rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn. Ngoài ra, khi tiếp xúc gần với người bệnh, hãy vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý.
– Sử dụng thuốc bôi xanh Methylen để điều trị ngoài da. Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng virus mà không có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Ngoài ra, khi có biểu hiện sốt cao trên 38,5 độ C, người bệnh nên sử dụng thuốc hạ sốt và tránh sử dụng aspirin vì có thể gây hội chứng Reye.
– Để tránh lây nhiễm, người bệnh không nên tiếp xúc trực tiếp với các nốt phỏng và tránh làm vỡ chúng, vì có thể gây nhiễm trùng và để lại sẹo.
– Đảm bảo chế độ dinh dưỡng khoa học, uống đủ nước lọc, ăn rau xanh và hoa quả tươi… và có chế độ sinh hoạt và nghỉ ngơi hợp lý để tăng cường sức đề kháng và chống lại virus.
Những người chưa từng mắc thủy đậu hoặc chưa được tiêm phòng có nguy cơ cao mắc bệnh. Thủy đậu không phân biệt độ tuổi và có thể tấn công bất cứ lúc nào. Do đó, tiêm vắc xin thủy đậu là cách hiệu quả để bảo vệ bản thân trước căn bệnh nguy hiểm này.
