Thoái hóa sụn khớp gối là một trong những nguyên nhân quan trọng gây đau nhức và giảm khả năng vận động ở người trung niên và cao tuổi. Tuy nhiên, căn bệnh này ngày càng có xu hướng trẻ hóa do lối sống ít vận động, thừa cân và chấn thương khớp. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, thoái hóa khớp gối có thể tiến triển nghiêm trọng, dẫn đến biến dạng khớp, mất chức năng vận động, thậm chí là tàn phế. Hiểu rõ về bệnh, nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh chủ động phòng tránh và bảo vệ sức khỏe khớp gối hiệu quả.

1. Tổng quan về thoái hóa sụn khớp gối

1.1 Thoái hóa sụn khớp gối là gì?

Thoái hóa sụn khớp gối là tình trạng lớp sụn bao bọc đầu xương ở khớp gối bị bào mòn theo thời gian. Sụn khớp đóng vai trò như lớp đệm, giúp các đầu xương trượt lên nhau một cách êm ái khi vận động. Khi sụn bị mòn hoặc tổn thương, các đầu xương cọ sát vào nhau gây đau nhức, viêm và hạn chế vận động.

1.2 Đối tượng dễ mắc bệnh

Bệnh thường gặp ở người trên 50 tuổi do quá trình lão hóa tự nhiên. Tuy nhiên, những người trẻ có lối sống thiếu vận động, thừa cân béo phì hoặc thường xuyên chơi thể thao cường độ không phù hợp cũng có nguy cơ cao mắc bệnh. Phụ nữ sau mãn kinh, người có tiền sử chấn thương khớp hoặc mắc bệnh lý xương khớp như viêm khớp dạng thấp cũng dễ bị thoái hóa sụn khớp gối.

Theo thời gian, lớp sụn bao bọc đầu xương ở khớp gối bị bào mòn gây thoái hóa.

2. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thoái hóa khớp gối

2.1 Tuổi tác và lão hóa sụn khớp

Theo thời gian, cơ thể sản sinh ít chất nhầy và collagen hơn, làm giảm độ đàn hồi của sụn khớp. Quá trình này diễn ra tự nhiên và không thể tránh khỏi, khiến người lớn tuổi là nhóm đối tượng chính mắc bệnh.

2.2 Cân nặng vượt ngưỡng cho phép

Trọng lượng cơ thể dồn lên khớp gối mỗi khi di chuyển. Khi trọng lượng quá tải, áp lực tăng lên làm sụn nhanh chóng bị bào mòn. Đây là lý do người béo phì dễ bị thoái hóa khớp gối hơn người bình thường.

2.3 Chấn thương khớp gối

Những chấn thương thể thao hoặc tai nạn gây ảnh hưởng đến cấu trúc khớp có thể làm tổn thương sụn, dẫn đến thoái hóa sớm. Nếu không được phục hồi đúng cách, khớp dễ bị mất cân bằng và thoái hóa nhanh hơn.

2.4 Yếu tố di truyền và bệnh lý nền làm tăng nguy cơ mắc bệnh khớp gối

Người có tiền sử gia đình bị thoái hóa khớp hoặc các bệnh lý về xương khớp sẽ có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn. Ngoài ra, các rối loạn chuyển hóa hoặc viêm khớp mạn tính cũng là yếu tố thúc đẩy thoái hóa sụn khớp đầu gối.

3. Dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh thoái hóa sụn khớp gối

3.1 Đau và cứng khớp gối vào buổi sáng

Người bệnh thường cảm thấy khớp gối cứng và khó vận động vào buổi sáng, sau khi ngủ dậy. Cảm giác đau có thể thuyên giảm sau vài phút vận động nhẹ, nhưng nếu kéo dài là dấu hiệu cảnh báo khớp đã bị tổn thương.

3.2 Vận động hạn chế, khó leo cầu thang

Thoái hóa sụn khớp gối khiến khớp mất linh hoạt, người bệnh thường gặp khó khăn khi đi lại, nhất là khi leo cầu thang, ngồi xổm hoặc đứng lên ngồi xuống. Vận động mạnh khiến cơn đau tăng lên rõ rệt.

3.3 Phát ra tiếng lạo xạo khi gập duỗi gối

Âm thanh lạo xạo phát ra từ khớp khi di chuyển cho thấy sụn khớp không còn êm ái, các đầu xương cọ xát trực tiếp vào nhau. Đây là một trong những dấu hiệu đặc trưng giúp nhận biết thoái hóa khớp gối.

3.4 Biến dạng khớp, teo cơ

Khi bệnh tiến triển, khớp gối có thể bị biến dạng, lệch trục và cơ quanh khớp bị teo do giảm vận động. Đây là giai đoạn nặng, đòi hỏi phải can thiệp điều trị tích cực để tránh nguy cơ tàn phế.

Đau, cứng khớp gối là dấu hiệu thoái hóa sụn khớp thường gặp, gây nhiều khó chịu cho người bệnh.

4. Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị bệnh khớp gối kịp thời

4.1 Mất khả năng vận động

Thoái hóa khớp gối không điều trị kịp thời có thể dẫn đến cứng khớp hoàn toàn, khiến người bệnh mất khả năng đi lại độc lập. Trường hợp nghiêm trọng có thể phải sử dụng xe lăn hoặc nạng hỗ trợ.

4.2 Tàn phế vĩnh viễn

Biến dạng khớp và teo cơ lâu ngày sẽ khiến khớp không thể phục hồi. Người bệnh có thể mất chức năng vận động suốt đời nếu không được can thiệp y tế đúng lúc và đúng cách.

5. Các phương pháp điều trị thoái hóa sụn khớp đầu gối

5.1 Điều chỉnh lối sống và kiểm soát cân nặng

Việc duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm áp lực lên khớp gối, làm chậm quá trình thoái hóa. Người bệnh nên xây dựng chế độ ăn uống khoa học, nhiều rau xanh, omega-3 và hạn chế thực phẩm giàu chất béo bão hòa.

5.2 Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh khớp gối

Các bài tập giãn cơ, vận động nhẹ nhàng và trị liệu bằng sóng siêu âm hoặc nhiệt giúp giảm đau, tăng cường lưu thông máu và cải thiện độ linh hoạt của khớp. Vật lý trị liệu cần được hướng dẫn bởi chuyên gia để đạt hiệu quả tốt nhất.

5.3 Sử dụng thuốc trong điều trị thoái hóa sụn khớp gối

Bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid hoặc thuốc bổ sung glucosamine, chondroitin giúp tái tạo sụn khớp. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần có sự giám sát chặt chẽ để tránh tác dụng phụ.

5.4 Tiêm dịch khớp và liệu pháp PRP

Tiêm acid hyaluronic hoặc huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) vào khớp gối giúp bôi trơn và nuôi dưỡng sụn khớp, từ đó cải thiện triệu chứng thoái hóa. Đây là phương pháp được ứng dụng rộng rãi trong điều trị thoái hóa sụn khớp gối ở giai đoạn trung bình.

5.5 Phẫu thuật thay khớp

Khi khớp gối bị tổn thương nghiêm trọng và không đáp ứng với các phương pháp bảo tồn, phẫu thuật thay khớp toàn phần là giải pháp cuối cùng. Tuy nhiên, phương pháp này chi phí cao và cần phục hồi lâu dài sau mổ, người bệnh nên cân nhắc kỹ trước khi thực hiện.

Có nhiều phương pháp điều trị khớp gối, người bệnh cần thăm khám với bác sĩ để được chỉ định phù hợp.

6. Phòng ngừa thoái hóa khớp gối từ sớm

6.1 Duy trì thói quen vận động hợp lý

Tập luyện thể dục đều đặn giúp tăng cường cơ bắp, bảo vệ khớp gối và duy trì cân bằng khớp. Các bộ môn như đi bộ nhẹ, bơi lội, yoga hoặc đạp xe là lựa chọn tốt để ngăn ngừa thoái hóa sụn khớp.

6.2 Tránh chấn thương và tư thế sai

Việc mang vác vật nặng sai cách, đứng lâu hoặc ngồi xổm thường xuyên sẽ gây áp lực lớn lên khớp gối. Người lao động và vận động viên cần trang bị đầy đủ đồ bảo hộ để giảm nguy cơ chấn thương.

6.3 Khám sức khỏe định kỳ

Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các bất thường ở khớp. Khi có dấu hiệu đau, cứng hoặc sưng khớp kéo dài, nên đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Thoái hóa sụn khớp gối là căn bệnh tiến triển âm thầm nhưng gây hậu quả nặng nề nếu không được can thiệp đúng cách. Sự chủ động trong việc điều chỉnh lối sống, vận động hợp lý và theo dõi sức khỏe định kỳ sẽ giúp người bệnh kiểm soát tốt tình trạng thoái hóa, tránh xa nguy cơ tàn phế. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị là chìa khóa quan trọng để bảo vệ đôi chân và xương khớp khỏe mạnh.