Trào ngược dạ dày không chỉ gây ra cảm giác khó chịu ở dạ dày mà còn làm nóng rát cổ họng – một triệu chứng khiến nhiều người khó chịu và lo lắng. Bài viết này sẽ giải thích chi tiết nguyên nhân vì sao trào ngược dạ dày gây nóng cổ họng, cũng như hướng dẫn bạn những biện pháp hiệu quả để khắc phục tình trạng này.
Menu xem nhanh:
1. Trào ngược dạ dày gây nóng cổ họng: Cơ chế và nguyên nhân
1.1. Hiện tượng trào ngược dạ dày là gì?
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) xảy ra khi acid từ dạ dày trào lên thực quản, vượt qua cơ vòng thực quản dưới (LES). Khi hoạt động của cơ vòng này bị suy yếu hoặc mở ra sai thời điểm, acid và thức ăn từ dạ dày dễ dàng đẩy ngược lên trên, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu.
1.2. Cơ chế gây nóng cổ họng
Acid dạ dày làm tổn thương niêm mạc họng: Khi acid và dịch tiêu hóa trào ngược lên, chúng tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc thực quản và cổ họng. Đây là những khu vực rất nhạy cảm và dễ bị tổn thương bởi acid. Sự kích ứng này gây ra cảm giác nóng rát hoặc đau họng.
Thúc đẩy tiết acid nhiều hơn: Khi acid trào lên thường xuyên, dạ dày càng bị kích thích và tiếp tục sản xuất thêm acid làm triệu chứng nóng cổ họng trở nên nghiêm trọng hơn.
Viêm thực quản hoặc viêm họng mãn tính: Nếu trào ngược không được kiểm soát, tình trạng viêm nhiễm có thể xuất hiện, khiến niêm mạc thực quản và cổ họng càng trở nên nhạy cảm, gây nóng rát kéo dài.
Trào ngược dạ dày có thể gây ra triệu chứng khó chịu như nóng rát cổ họng
2. Các yếu tố khiến trào ngược dạ dày gây nóng cổ họng nghiêm trọng hơn
2.1. Thói quen ăn uống không lành mạnh
– Ăn quá no hoặc ăn trước khi ngủ: Thói quen này làm dạ dày bị quá tải, khiến cơ vòng LES mở ra dễ dàng hơn.
– Tiêu thụ thực phẩm kích thích: Đồ ăn cay, chua, chiên rán hoặc cà phê, rượu bia có thể làm tăng tiết acid và dễ gây trào ngược.
2.2. Stress và căng thẳng
Tình trạng căng thẳng kéo dài ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, làm giảm chức năng của cơ vòng thực quản dưới và kích thích tiết acid nhiều hơn.
2.3. Các bệnh lý liên quan
Những người mắc thoát vị cơ hoành, viêm loét dạ dày, hoặc béo phì thường có nguy cơ cao bị trào ngược, do sự thay đổi về áp lực trong khoang bụng và ảnh hưởng đến hoạt động của cơ vòng thực quản.
2. Triệu chứng nhận biết trào ngược dạ dày nóng cổ
Ngoài cảm giác nóng rát ở cổ họng, trào ngược dạ dày còn đi kèm các triệu chứng như:
– Ợ chua, ợ nóng: Cảm giác chua và nóng rát từ dạ dày lan lên họng.
– Khàn tiếng hoặc viêm họng mãn tính: Acid dạ dày có thể làm tổn thương dây thanh quản, khiến giọng nói bị khàn hoặc gây ra viêm họng dai dẳng.
– Ho khan, khó nuốt: Tình trạng này thường xuất hiện vào ban đêm hoặc sau khi ăn, do acid kích thích cổ họng và thực quản.
– Tiết nhiều nước bọt bất thường: Phản ứng của cơ thể để trung hòa acid trong cổ họng.
Ngoài cảm giác nóng rát ở cổ họng, trào ngược dạ dày còn đi kèm các triệu chứng như ho khan, đau ngực
3. Một số phương pháp chẩn đoán trào ngược dạ dày
3.1. Đo pH thực quản 24h
Đây được xem là phương pháp “tiêu chuẩn vàng” để chẩn đoán trào ngược dạ dày. Phương pháp này đo mức độ acid trong thực quản trong suốt 24 giờ, giúp xác định tần suất và thời gian acid trào lên thực quản.
Bác sĩ sẽ đặt một ống thông nhỏ qua mũi vào thực quản để đo độ pH trong khoảng thời gian 24 giờ. Trong quá trình đo, người bệnh vẫn sinh hoạt và ăn uống bình thường để đảm bảo ghi nhận chính xác tình trạng trào ngược. Phương pháp này giúp xác định được chính xác tần suất và thời gian mà acid trào ngược lên thực quản. Đo pH thực quản 24h đặc biệt quan trọng với những người chỉ gặp triệu chứng như nóng cổ họng hoặc ho mãn tính, mà không có triệu chứng ợ nóng điển hình. Ngoài việc chẩn đoán, phương pháp này còn được sử dụng để đánh giá hiệu quả của các biện pháp điều trị trước đó.
Phương pháp này đo mức độ acid trong thực quản trong suốt 24 giờ, giúp xác định tần suất và thời gian acid trào lên thực quản
3.2. Nội soi dạ dày – thực quản
Phương pháp này giúp bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày và thực quản để phát hiện các tổn thương do acid gây ra. Nội soi giúp chẩn đoán chính xác mức độ viêm thực quản hoặc phát hiện các biến chứng như viêm loét hay Barrett thực quản (biến chứng tiền ung thư).
3.3. Đo áp lực thực quản (HRM)
Đây là phương pháp giúp đo lực co bóp của thực quản và đánh giá hoạt động của cơ vòng thực quản dưới (LES).
Phương pháp này giúp bác sĩ phát hiện được tình trạng suy yếu của cơ vòng LES – nguyên nhân chính khiến acid dễ trào lên thực quản. Đặc biệt hữu ích trong việc phân biệt giữa trào ngược dạ dày và các bệnh lý khác gây khó nuốt.
3. Làm sao để khắc phục tình trạng trào ngược dạ dày nóng cổ?
3.1. Khắc phục trào ngược dạ dày gây nóng cổ họng bằng thay đổi lối sống
Để giảm triệu chứng nóng rát cổ họng do trào ngược, người bệnh cần thay đổi lối sống và thói quen ăn uống. Trước tiên, nên chia nhỏ bữa ăn và tránh ăn quá no, đặc biệt là vào buổi tối, nhằm giảm áp lực lên dạ dày. Nâng cao đầu giường khi ngủ cũng giúp ngăn acid trào lên thực quản trong lúc nằm. Ngoài ra, giảm cân nếu thừa cân sẽ cải thiện đáng kể tình trạng trào ngược.
Người bệnh nên tránh thực phẩm kích thích như đồ cay, chua, cà phê, rượu bia và ưu tiên ăn nhiều rau xanh, trái cây ít acid, hoặc bổ sung sữa chua để hỗ trợ hệ tiêu hóa.
3.2. Khắc phục trào ngược dạ dày gây nóng cổ họng bằng điều trị y tế
Về điều trị bằng thuốc, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giúp trung hòa dịch vị, giảm tiết acid lâu dài và bệnh nhân cần chủ động tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Bên cạnh đó, kiểm soát căng thẳng cũng là yếu tố quan trọng trong việc cải thiện triệu chứng. Các phương pháp như thiền, yoga, cùng với việc ngủ đủ giấc sẽ giúp cơ thể thư giãn, từ đó giảm bớt tình trạng trào ngược. Kết hợp những biện pháp này với thói quen sinh hoạt khoa học sẽ mang lại hiệu quả lâu dài trong việc kiểm soát bệnh.
Trào ngược dạ dày gây nóng cổ họng không chỉ là biểu hiện khó chịu mà còn có thể tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Việc thay đổi lối sống, ăn uống lành mạnh và sử dụng thuốc hợp lý cũng là những biện pháp cần thiết để kiểm soát bệnh lâu dài.
