Ợ hơi trào ngược là dấu hiệu cảnh báo hệ tiêu hóa đang gặp vấn đề, đặc biệt liên quan đến chức năng của dạ dày và cơ vòng thực quản. Việc nhận biết sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Bài viết sau đây sẽ cung cấp cho bạn thông tin đầy đủ về tình trạng này.
Menu xem nhanh:
1. Ợ hơi trào ngược là gì? Dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang gặp vấn đề tiêu hóa
Ợ hơi là một cơ chế tự nhiên nhằm giải phóng khí thừa trong dạ dày. Tuy nhiên, khi tình trạng này đi kèm cảm giác nóng rát vùng ngực, chua miệng hoặc buồn nôn, rất có thể bạn đang gặp phải tình trạng ợ hơi trào ngược – biểu hiện đặc trưng của bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Đây không đơn thuần là một rối loạn nhẹ mà có thể tiến triển thành mạn tính và gây ra nhiều biến chứng nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách.
Người bệnh thường nhầm lẫn giữa ợ hơi sinh lý (do nuốt không khí) với ợ hơi bệnh lý do trào ngược. Việc phân biệt chính xác là chìa khóa quan trọng để tránh bỏ sót bệnh và xử trí sai hướng.
Ợ hơi trào ngược là dấu hiệu cảnh báo hệ tiêu hóa đang gặp vấn đề, đặc biệt liên quan đến chức năng của dạ dày và cơ vòng thực quản.
2. Nguyên nhân nào dẫn đến ợ hơi kèm trào ngược?
2.1. Suy yếu cơ vòng thực quản dưới
Cơ vòng thực quản dưới (LES) là “van” kiểm soát dòng chảy giữa dạ dày và thực quản. Khi cơ vòng này suy yếu hoặc đóng không kín, dịch axit từ dạ dày có thể trào ngược lên thực quản, kéo theo hơi và gây cảm giác ợ hơi kèm nóng rát.
2.2. Áp lực ổ bụng tăng cao
Tình trạng tăng áp lực trong ổ bụng do béo phì, mang thai hoặc thói quen mặc quần áo quá chật sau khi ăn có thể khiến dạ dày bị chèn ép và dễ đẩy axit cùng hơi lên thực quản.
2.3. Thói quen ăn uống không khoa học
Ăn quá nhanh, ăn khuya, ăn no sát giờ ngủ, tiêu thụ thường xuyên thực phẩm chiên rán, thức uống có ga, cà phê hoặc rượu bia khiến dạ dày sản sinh nhiều axit hơn mức cần thiết và tăng nguy cơ trào ngược.
2.4. Do ảnh hưởng của một số loại thuốc
Một số thuốc như thuốc giãn cơ trơn, thuốc huyết áp nhóm chẹn kênh canxi, thuốc chống trầm cảm… có thể làm giảm trương lực cơ vòng thực quản, từ đó gây ra ợ hơi trào ngược kéo dài.
3. Những triệu chứng thường gặp khi bị ợ hơi trào ngược
3.1. Ợ hơi liên tục, kèm vị chua hoặc đắng
Người bệnh thường có cảm giác ợ liên tục, đặc biệt là sau khi ăn hoặc khi nằm nghỉ. Hơi ợ có mùi hôi nhẹ, kèm vị chua hoặc đắng do dịch dạ dày trào lên miệng.
3.2. Nóng rát sau xương ức
Đây là triệu chứng đặc trưng của trào ngược axit, xuất hiện dưới dạng cảm giác nóng rát hoặc đau nhói từ vùng thượng vị lan lên cổ họng, đôi khi kèm cảm giác nghẹn ở ngực.
3.3. Ho kéo dài, khàn giọng
Khi axit tiếp xúc với thanh quản hoặc phổi, có thể gây ho kéo dài, khàn tiếng, đặc biệt vào buổi sáng. Một số người có thể cảm thấy vướng họng, khó nuốt.
3.4. Buồn nôn, chán ăn
Ợ hơi kèm theo cảm giác buồn nôn, đầy bụng, chán ăn là dấu hiệu cho thấy axit đang kích thích niêm mạc dạ dày và thực quản, ảnh hưởng đến tiêu hóa và hấp thu.
Người bệnh thường có cảm giác ợ liên tục, đặc biệt là sau khi ăn hoặc khi nằm nghỉ. Hơi ợ có mùi hôi nhẹ, kèm vị chua hoặc đắng do dịch dạ dày trào lên miệng.
4. Ợ hơi trào ngược có thực sự nguy hiểm?
4.1. Viêm thực quản
Tình trạng axit tiếp xúc liên tục với niêm mạc thực quản sẽ gây tổn thương, viêm loét, từ đó dẫn đến đau tức ngực, nuốt đau, giảm chất lượng cuộc sống.
4.2. Hẹp thực quản
Sẹo hình thành do viêm loét lâu ngày có thể làm hẹp lòng thực quản, khiến người bệnh nuốt vướng, dễ nghẹn, mất cảm giác ngon miệng và có nguy cơ suy dinh dưỡng.
4.3. Biến đổi niêm mạc thực quản
Một biến chứng nghiêm trọng là Barrett thực quản – khi tế bào thực quản biến đổi cấu trúc do tiếp xúc lâu ngày với axit. Có thể nói đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến ung thư thực quản.
5. Làm thế nào để chẩn đoán chính xác ợ hơi trào ngược?
5.1. Khai thác triệu chứng lâm sàng
Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về thời điểm xuất hiện triệu chứng, tần suất ợ hơi, yếu tố làm nặng như ăn no, nằm sau ăn hoặc stress, từ đó đưa ra nhận định ban đầu.
5.2. Nội soi thực quản – dạ dày
Nội soi giúp quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản, phát hiện các tổn thương do trào ngược như viêm, trợt, loét hoặc biến đổi Barrett.
5.3. Đo pH thực quản 24 giờ
Phương pháp này đo lượng axit trào ngược vào thực quản trong suốt 24 giờ, giúp khẳng định chẩn đoán trào ngược axit – nguyên nhân chính gây ợ hơi trào ngược.
5.4. Đo áp lực thực quản HRM
Xét nghiệm này đánh giá hoạt động của cơ vòng thực quản dưới, kiểm tra xem van có đóng mở hiệu quả hay không – yếu tố quyết định khả năng chống trào ngược.
Đo ph 24 giờ giúp đo lượng axit trào ngược vào thực quản trong suốt 24 giờ, nhằm khẳng định chẩn đoán trào ngược axit – nguyên nhân chính gây ợ hơi trào ngược.
6. Hướng điều trị ợ hơi trào ngược hiệu quả
6.1. Điều chỉnh lối sống hàng ngày
Người bệnh cần chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn quá no, không nằm sau ăn ít nhất 2 giờ, tránh thực phẩm kích thích như nước ngọt có ga, đồ cay, rượu bia, cà phê… Hạn chế mặc đồ bó sát, kê cao gối khi ngủ và duy trì cân nặng hợp lý.
6.2. Sử dụng thuốc theo chỉ định
Một số loại thuốc phổ biến trong điều trị bao gồm:
– Thuốc ức chế bơm proton (PPI) giúp giảm tiết axit mạnh và lâu dài.
– Thuốc trung hòa axit, giảm triệu chứng tạm thời.
– Thuốc tăng cường trương lực cơ vòng thực quản giúp ngăn trào ngược.
Không nên tự ý dùng thuốc lâu dài vì có thể gây tác dụng phụ như thiếu hụt vitamin B12, magiê hoặc ảnh hưởng đến gan – thận.
6.3. Phẫu thuật khi cần thiết
Nếu điều trị nội khoa không hiệu quả, phẫu thuật thắt đáy vị Nissen có thể được cân nhắc nhằm phục hồi chức năng của cơ vòng thực quản, hạn chế triệt để tình trạng ợ hơi trào ngược.
7. Cách phòng ngừa ợ hơi trào ngược tái phát
7.1. Xây dựng thói quen ăn uống hợp lý
Ăn chậm, nhai kỹ giúp giảm lượng khí nuốt vào. Hạn chế ăn khuya, không bỏ bữa sáng và ưu tiên các thực phẩm dễ tiêu như cháo, súp, rau luộc, thịt nạc.
7.2. Quản lý căng thẳng
Stress làm tăng sản xuất axit dạ dày và làm trầm trọng hơn tình trạng trào ngược. Thiền, yoga, ngủ đủ giấc, vận động nhẹ nhàng sẽ giúp tinh thần ổn định và hỗ trợ điều trị.
7.3. Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Thăm khám chuyên khoa tiêu hóa giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường của thực quản – dạ dày. Việc theo dõi định kỳ là cách tốt nhất để ngăn biến chứng nguy hiểm.
Ợ hơi trào ngược là dấu hiệu cảnh báo rối loạn tiêu hóa và cần được quan tâm đúng mức. Điều trị hiệu quả không chỉ dựa vào thuốc mà còn phụ thuộc vào chế độ sinh hoạt khoa học và sự kiên trì của người bệnh. Nếu bạn đang gặp tình trạng ợ hơi kéo dài kèm cảm giác nóng rát, đầy bụng, hãy chủ động đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và tư vấn cụ thể.
