Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là một trong những bệnh lý phổ biến ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa. Đây là tình trạng mà axit từ dạ dày chảy ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng khó chịu. Một trong những triệu chứng ít được chú ý nhưng không kém phần quan trọng là cảm giác nuốt vướng, rát họng. Vậy nuốt vướng rát họng có phải là triệu chứng của trào ngược dạ dày không? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa triệu chứng này và bệnh trào ngược dạ dày, cùng với các yếu tố khác có thể gây ra cảm giác tương tự.
Menu xem nhanh:
1. Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là bệnh gì?
Trào ngược dạ dày-thực quản là tình trạng mà axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Thực quản là ống nối từ miệng xuống dạ dày, có nhiệm vụ vận chuyển thức ăn. Thông thường, khi chúng ta ăn uống, cơ vòng thực quản dưới (LES) mở ra để thức ăn và nước uống đi vào dạ dày, sau đó đóng lại để ngăn chặn axit và thức ăn trào ngược lên. Tuy nhiên, khi cơ vòng này không hoạt động đúng cách, axit dạ dày có thể chảy ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng của GERD.
Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau.
2. Các triệu chứng thường gặp của trào ngược dạ dày
Trào ngược dạ dày có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, trong đó phổ biến nhất bao gồm:
– Ợ nóng: Cảm giác nóng rát ở ngực, thường xảy ra sau khi ăn và có thể lan lên cổ họng.
– Ợ chua: Cảm giác axit chua trào lên miệng.
– Đau ngực: Đôi khi đau ngực có thể bị nhầm lẫn với đau tim.
– Khó nuốt: Cảm giác khó nuốt hoặc cảm thấy thức ăn bị mắc kẹt trong thực quản.
– Ho kéo dài: Ho không rõ nguyên nhân, đặc biệt là vào ban đêm.
– Khàn giọng: Giọng nói trở nên khàn do kích thích của axit lên dây thanh quản.
3. Nuốt vướng rát họng có phải triệu chứng của trào ngược dạ dày hay không?
Nuốt vướng và rát họng có thể là triệu chứng của trào ngược dạ dày, đặc biệt là khi đi kèm với các triệu chứng khác của GERD. Axit từ dạ dày khi trào ngược lên thực quản có thể gây viêm, làm kích thích và tổn thương lớp niêm mạc thực quản và cổ họng, dẫn đến cảm giác nuốt vướng, rát họng.
– Nuốt vướng do trào ngược
Cảm giác nuốt vướng thường xuất hiện khi có sự viêm nhiễm hoặc tổn thương niêm mạc thực quản. Khi axit dạ dày trào ngược lên, nó có thể gây viêm thực quản, làm cho việc nuốt trở nên khó khăn và gây cảm giác vướng víu. Đôi khi, người bệnh có thể cảm thấy như có khối u hoặc vật gì đó mắc kẹt trong cổ họng.
– Rát họng do trào ngược
Rát họng là một triệu chứng phổ biến khi niêm mạc thực quản và cổ họng bị kích thích bởi axit dạ dày. Axit này có thể gây tổn thương niêm mạc, làm cho cổ họng bị viêm, đỏ và đau. Người bệnh thường cảm thấy đau rát, khô họng và có thể khàn giọng.
4. Các nguyên nhân khác gây nuốt vướng, rát họng
Mặc dù nuốt vướng và rát họng có thể là triệu chứng của trào ngược dạ dày, nhưng chúng cũng có thể do nhiều nguyên nhân khác gây ra. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến khác gây nuốt vướng và rát họng:
4.1. Viêm họng gây nuốt vướng rát họng
Viêm họng do virus hoặc vi khuẩn có thể gây ra cảm giác nuốt vướng và rát họng. Khi họng bị viêm, niêm mạc sẽ trở nên sưng, đỏ và đau, làm cho việc nuốt trở nên khó khăn và đau rát.
4.2. Dị ứng
Dị ứng với phấn hoa, bụi, nấm mốc hoặc các chất gây dị ứng khác có thể gây viêm niêm mạc mũi họng, dẫn đến cảm giác nuốt vướng và rát họng.
4.3. Tác động của thời tiết
Thời tiết lạnh và khô có thể làm cho niêm mạc họng bị khô, gây rát và khó chịu khi nuốt.
4.4. Sử dụng quá mức giọng nói
Nói nhiều, la hét hoặc hát liên tục có thể làm tổn thương dây thanh quản và niêm mạc họng, dẫn đến cảm giác rát họng và khó nuốt.
4.5. Bệnh lý khác gây nuốt vướng rát họng
Một số bệnh lý khác như viêm amidan, viêm thanh quản, hay ung thư họng cũng có thể gây ra triệu chứng nuốt vướng và rát họng.
Nuốt vướng rát họng có thể là triệu chứng của bệnh trào ngược nhưng cũng có thể do nhiều nguyên nhân khác.
5. Chẩn đoán nuốt vướng rát họng có phải do trào ngược dạ dày không?
Để xác định chính xác nuốt vướng rát họng có phải do trào ngược dạ dày hay không, cần thực hiện các biện pháp chẩn đoán cụ thể. Bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân thực hiện một số phương pháp cận lâm sàng như:
5.1 Nội soi thực quản – dạ dày
Đây là phương pháp thăm dò phổ biến dùng để kiểm tra tình trạng viêm nhiễm và tổn thương trong thực quản và dạ dày. Phương pháp này sử dụng một ống mềm với đầu gắn camera để quan sát bên trong thực quản và dạ dày, giúp phát hiện các bất thường ở niêm mạc thực quản, dạ dày.
5.2 Đo pH thực quản 24 giờ
Đo pH thực quản 24 giờ là một phương pháp y tế dùng để theo dõi nồng độ axit trong thực quản suốt 24 giờ liên tục. Đây là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) và các vấn đề liên quan đến axit dạ dày.
Phương pháp này được thực hiện bằng việc đưa một ống thông mỏng, có đầu đo pH qua mũi xuống thực quản. Vị trí của đầu đo thường được đặt cách cơ thắt dưới thực quản (LES) khoảng 5 cm. Ống thông được kết nối với một thiết bị ghi nhận bên ngoài cơ thể, thiết bị này sẽ ghi lại các chỉ số pH trong suốt 24 giờ, thời gian xuất hiện triệu chứng trào ngược cả khi bệnh nhân ăn uống hay nghỉ ngơi. Dữ liệu sau đó sẽ được phân tích để đánh giá mức độ và tần suất trào ngược axit.
Đo pH thực quản 24 giờ là phương pháp chẩn đoán chuyên sâu đang được áp dụng tại Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc được chỉ định trong các trường hợp bệnh nhân có biểu hiện nghi ngờ trào ngược dạ dày như nuốt vướng, rát họng, ợ chua, ợ nóng,… giúp xác định nguyên nhân là do trào ngược hay các vấn đề khác. Kỹ thuật được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm và máy đo hiện đại nhập khẩu từ Mỹ, cho kết quả chính xác và nhanh chóng.
5.3 Đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao (HRM)
Đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM) là một kỹ thuật hiện đại để đánh giá chức năng cơ học của thực quản, bao gồm cơ thắt thực quản trên (UES), thân thực quản và cơ thắt thực quản dưới (LES). Kỹ thuật này cung cấp thông tin chi tiết về các cơn co thắt và áp lực trong thực quản, giúp chẩn đoán các rối loạn nhu động thực quản. Nhờ đó, phát hiện các bệnh lý thực quản liên quan đến rối loạn nuốt và phân biệt với trào ngược dạ dày.
Phương pháp này đang được triển khai tại Thu Cúc TCI giúp chẩn đoán xác định và phân biệt các nguyên nhân gây nuốt vướng và rát họng, bao gồm các bệnh lý về thực quản và bệnh trào ngược dạ dày. Máy đo HRM tại TCI được nhập khẩu từ Mỹ với chất lượng hàng đầu cùng đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm là “chìa khóa” cho những đánh giá chính xác và tư vấn điều trị tối ưu.
Đo pH thực quản 24 giờ là giúp chẩn đoán chính xác nuốt vướng và rát họng có phải do bệnh trào ngược dạ dày hay không.
5.4 X-quang thực quản
X-quang thực quản là một kỹ thuật hình ảnh y tế sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh của thực quản. Thường được thực hiện với sự kết hợp của chất cản quang (thường là barium), phương pháp này cho phép quan sát chi tiết cấu trúc và chức năng của thực quản, từ đó giúp chẩn đoán các bệnh lý liên quan.
6. Điều trị nuốt vướng rát họng
Tùy vào nguyên nhân gây rát họng, nuốt vướng, các bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Trường hợp nuốt vướng là do trào ngược dạ dày – thực quản (GERD), một số phương pháp có thể được áp dụng gồm:
– Thay đổi lối sống: Bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, tránh các thức ăn gây kích thích axit dạ dày như đồ chiên, cay, chua, hạn chế rượu bia và thuốc lá, ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày và không nằm ngay sau khi ăn.
– Sử dụng thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc ức chế axit như thuốc ức chế bơm proton (PPI), thuốc kháng axit hoặc thuốc ức chế H2.
– Phẫu thuật: Trong trường hợp nặng, không đáp ứng với điều trị nội khoa, phẫu thuật như fundoplication có thể được xem xét để củng cố cơ vòng thực quản dưới.
Nuốt vướng và rát họng có thể là triệu chứng của trào ngược dạ dày, nhưng cũng có thể do nhiều nguyên nhân khác gây ra. Nếu bạn thường xuyên gặp phải triệu chứng nuốt vướng rát họng, đặc biệt là khi đi kèm với các triệu chứng khác của trào ngược dạ dày như ợ nóng, ợ chua, khó nuốt, đau ngực, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Không nên tự ý sử dụng thuốc hoặc bỏ qua triệu chứng, vì điều này có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng hơn.
