Nuốt vướng ở cổ là cảm giác mà nhiều người từng gặp phải trong cuộc sống hàng ngày. Đôi khi, triệu chứng này chỉ xuất hiện thoáng qua, không đáng lo ngại. Tuy nhiên, nếu cảm giác vướng cổ họng kéo dài hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường khác, đó có thể là biểu hiện của những bệnh lý tiềm ẩn nghiêm trọng. Hiểu rõ nguyên nhân và cách điều trị sẽ giúp bạn tránh được những biến chứng không mong muốn và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Menu xem nhanh:
1. Nuốt vướng ở cổ là gì?
“Nuốt vướng ở cổ” là cảm giác khó chịu hoặc tắc nghẽn khi nuốt, như thể có vật gì đó mắc lại trong cổ họng, dù thực tế không có gì tồn tại ở đó. Người bệnh có thể cảm thấy như có một cục u trong họng, đặc biệt khi nuốt nước bọt, ăn uống hoặc thậm chí lúc nghỉ ngơi. Tình trạng này có thể kèm theo đau họng, khàn tiếng, ho khan hoặc nghẹn.
Cảm giác nuốt vướng ở cổ khá phổ biến.
2. Nguyên nhân gây nuốt vướng ở cổ
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến cảm giác nuốt vướng ở cổ, từ các bệnh lý nhẹ cho đến các tình trạng nghiêm trọng hơn. Dưới đây là những nhóm nguyên nhân phổ biến:
2.1. Bệnh lý thực quản
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Dịch axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản và họng gây viêm, dẫn đến cảm giác vướng nghẹn, nóng rát và đau khi nuốt.
Co thắt thực quản: Là tình trạng cơ vòng thực quản hoạt động không bình thường, làm thực quản bị chít hẹp, khiến người bệnh khó nuốt và đau khi nuốt.
Khối u thực quản: Đây là nguyên nhân đáng lo ngại nhất. Nếu cảm giác nuốt vướng ngày càng rõ và đi kèm giảm cân, chán ăn, thì cần đi khám sớm để loại trừ khả năng ung thư thực quản.
2.2. Nguyên nhân về tai mũi họng
Một số bệnh lý về tai mũi họng có thể gây ra cảm giác nuốt vướng ở cổ, bao gồm các bệnh như:
Viêm họng, viêm amidan: Đây là những nguyên nhân phổ biến nhất. Khi cổ họng bị viêm, sưng đỏ, niêm mạc bị kích ứng sẽ gây cảm giác đau và vướng khi nuốt.
Viêm thanh quản: Gây khàn tiếng, cảm giác khó chịu khi nuốt, đôi khi kèm ho khan.
Khối u lành hoặc ác tính vùng họng – thanh quản: Đây là nguyên nhân nghiêm trọng, có thể là u lành tính (polyp dây thanh) hoặc ung thư thanh quản. Các khối u này làm hẹp đường dẫn khí và gây nuốt vướng rõ rệt.
Viêm xoang mạn tính: Dịch mủ chảy xuống họng lâu ngày gây kích thích niêm mạc họng, khiến người bệnh cảm thấy vướng và thường xuyên phải khạc đờm.
2.3. Rối loạn tâm lý
Stress, lo âu kéo dài cũng có thể gây nuốt vướng bởi khi thần kinh căng thẳng, cơ vùng cổ dễ bị co cứng, gây cảm giác như có vật gì chặn ở họng. Đây là biểu hiện của hội chứng “globus hystericus”, không gây nguy hiểm nhưng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, một số người trầm cảm có biểu hiện khó thở, cảm giác nghẹn ở cổ họng dù không có tổn thương thực thể nào.
2.4. Các nguyên nhân khác
Ngoài các bệnh lý kể trên, còn một vài nguyên nhân khác gây vướng ở cổ khi nuốt. Có thể kể đến tình trạng tuyến giáp phì đại (bướu giáp), đặc biệt nếu là bướu sau hoặc bướu nhân, sẽ gây chèn ép vào thực quản hoặc khí quản, tạo cảm giác nuốt vướng.
Dị vật xâm nhập đường họng cũng gây nuốt vướng. Đặc biệt, người già, trẻ nhỏ hoặc người có thói quen ăn nhanh dễ nuốt phải xương cá, mảnh thức ăn cứng, gây đau và vướng họng. Một nguyên nhân nữa là tác dụng phụ của thuốc. Một số loại thuốc có thể gây khô miệng, ảnh hưởng đến quá trình nuốt, hoặc làm viêm thực quản (như thuốc kháng viêm không steroid, bisphosphonates).
Các bệnh lý về thực quản là một trong các nhóm nguyên nhân gây nuốt vướng.
3. Triệu chứng đi kèm cần lưu ý
Khi có cảm giác nuốt vướng ở cổ, nhiều trường hợp còn có kèm theo những triệu chứng khác . Điều này cho biết mức độ nghiêm trọng của bệnh. Một trong số các vấn đề đi kèm khó nuốt cần lưu ý để đánh giá mức độ bệnh là tình trạng khó nuốt kéo dài trên 2 tuần. Hoặc người bệnh nuốt đau, nuốt nghẹn, thỉnh thoảng sặc thức ăn hoặc nước uống.
Dấu hiệu đi kèm cũng có thể là khàn tiếng dai dẳng, đau họng không cải thiện dù đã dùng thuốc. Một tình trạng đáng lo ngại khác là ho ra máu, sút cân không rõ nguyên nhân.
Có trường hợp người bệnh nổi hạch ở cổ, đau tai (đôi khi là dấu hiệu gián tiếp của ung thư vòm họng). Hoặc có cảm giác nghẹn khi nằm hoặc sau ăn.
Nếu xuất hiện một hoặc nhiều trong số các triệu chứng trên, người bệnh cần đi khám ngay để được chẩn đoán chính xác.
4. Các phương pháp chẩn đoán nguyên nhân gây nuốt vướng ở cổ
Việc xác định nguyên nhân chính xác đòi hỏi bác sĩ phải thăm khám kỹ lưỡng, kết hợp với các kỹ thuật cận lâm sàng cần thiết như:
Đo áp lực thực quản (High-Resolution Manometry hay viết tắt là HRM): là kỹ thuật đo áp lực và vận động của thực quản và cơ vòng thực quản. Đây được xem là tiêu chuẩn vàng trong đánh giá các rối loạn chức năng nuốt và thực quản, bao gồm cả nguyên nhân gây nuốt vướng ở cổ. Phương pháp này sử dụng một ống thông nhỏ, mềm, có nhiều cảm biến áp lực đặt dọc theo chiều dài của ống, giúp ghi lại một bản đồ chính xác về chuyển động và sự phối hợp cơ học của các cơ trong quá trình nuốt.
Nội soi thực quản – dạ dày: Để phát hiện có hay không tình trạng trào ngược, viêm loét, khối u.
Chụp X-quang hoặc CT vùng cổ: Đánh giá tuyến giáp, thực quản và các mô mềm vùng cổ.
Nội soi tai mũi họng: Để kiểm tra niêm mạc họng, thanh quản và phát hiện khối u hoặc viêm nhiễm.
Siêu âm tuyến giáp hoặc sinh thiết (nếu cần).
Khám tâm lý, trắc nghiệm lo âu – trầm cảm nếu nghi ngờ nguyên nhân tâm lý.
5. Cách điều trị tình trạng nuốt vướng ở cổ
Để điều trị tình trạng nuốt vướng ở cổ cần dựa vào nguyên nhân cụ thể. Trong đó, các phương pháp điều trị bao gồm nội khoa (phổ biến và áp dụng trong nhiều trường hợp), ngoài khoa (áp dụng cho các trường hợp phức tạp mà nội khoa không hiệu quả).
5.1. Điều trị nội khoa
Nếu do viêm họng, viêm amidan: Dùng kháng sinh (nếu do vi khuẩn), thuốc chống viêm, giảm đau, súc họng bằng nước muối sinh lý.
Trào ngược dạ dày – thực quản: Dùng thuốc ức chế tiết acid, thuốc trung hòa acid, thay đổi lối sống như tránh ăn chua cay, hạn chế ăn đêm, nâng cao đầu khi ngủ.
Stress, lo âu: Sử dụng liệu pháp tâm lý, thiền định, và nếu cần thiết có thể dùng thuốc chống lo âu hoặc trầm cảm theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
5.2. Điều trị ngoại khoa
Áp dụng cho các khối u lành hoặc ác tính. Tùy vào loại khối u, vị trí và giai đoạn, bác sĩ sẽ cân nhắc phẫu thuật, xạ trị hoặc hóa trị. Bên cạnh đó, điều trị ngoại khoa còn áp dụng với bướu tuyến giáp to gây chèn ép: Có thể cần mổ cắt bỏ phần tuyến giáp hoặc toàn phần.
5.3. Các biện pháp hỗ trợ điều trị
Người bệnh cần lưu ý uống đủ nước, tránh các chất kích thích như rượu, cà phê, thuốc lá. Đồng thời, người bệnh nên sử dụng nước muối sinh lý để súc miệng hàng ngày. Khi ăn không nên ăn quá nhanh và cần nhai kỹ thức ăn. Luôn chú ý giữ vệ sinh răng miệng và vùng họng. Cần duy trì tập thể dục đều đặn để giảm căng thẳng.
Đo áp lực trong lòng thực quản độ phân giải cao tại bệnh viện ĐKQT Thu Cúc giúp chẩn đoán chứng khó nuốt.
6. Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn nên đi khám khi:
Tình trạng nuốt vướng kéo dài hơn 1 tuần mà không rõ nguyên nhân.
Có dấu hiệu đau tăng dần, nuốt đau, khàn tiếng, ho ra máu.
Cảm giác vướng không thuyên giảm dù đã áp dụng các biện pháp tại nhà.
Có tiền sử trào ngược dạ dày lâu năm hoặc hút thuốc lá, uống rượu nhiều.
Tóm lại, nuốt vướng ở cổ là một triệu chứng phổ biến, có thể do nguyên nhân lành tính như viêm họng, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo những bệnh lý nghiêm trọng hơn như ung thư vùng đầu cổ, thực quản hay rối loạn tâm lý kéo dài. Để đảm bảo an toàn, người bệnh không nên chủ quan, mà cần thăm khám sớm nếu triệu chứng kéo dài hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường. Chăm sóc cổ họng đúng cách, duy trì lối sống lành mạnh và không tự ý dùng thuốc sẽ giúp phòng ngừa hiệu quả tình trạng này.
