Tiểu đường thai kỳ là một trong những bệnh khá phổ biến trong quá trình mang thai của phụ nữ, được phát hiện khoảng từ tuần thứ 24. Trên thực tế bệnh này có những ảnh hưởng gì và tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không? Bài viết sau đây với sự tư vấn của bác sĩ Nguyễn Văn Hà – trưởng khoa Phụ sản – bệnh viện ĐKQT Thu Cúc sẽ giúp bạn giải đáp những thắc mắc này.
Menu xem nhanh:
Đối tượng thường mắc tiểu đường thai kỳ?
Tiểu đường thai kỳ (đái tháo đường thai kỳ) là tình trạng rối loạn dung nạp glucose ở bất kỳ mức độ nào, giai đoạn đầu của thai kỳ thường không có biểu hiện rõ ràng nhưng nếu có sự giảm sút trong đáp ứng của insulin với sự thay đổi nồng độ glucose máu thì rất dễ dẫn đến tiểu đường thai kỳ nửa sau của thời kỳ mang thai. Thông thường, tiểu đường thai kỳ sẽ bắt đầu xuất hiện từ tháng thứ ba. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là do những thay đổi sinh lý trong cơ thể của người mẹ. Sự bài tiết các hooc-môn do nhau thai tiết ra như Estrogen, lactogen, progesteron, prolactin gây kháng insulin, từ đó dẫn đến đường huyết tăng. Đường huyết cao sẽ có nguy cơ gây các dị tật cho bé.
tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không , tiềm ẩn nhiều biến chứng cho mẹ và thai nhi nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách.
Cứ 10 mẹ bầu thì sẽ có 1 mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ, và thường gặp nhiều hơn ở những người thừa cân, béo phì. Ngoài ra có rất nhiều yếu tố dẫn đến biến chứng phổ biến này trong mang thai.
- Trên 25 tuổi. Tuổi càng cao tỉ lệ mắc càng cao
- Gia đình có người từng mắc bệnh đái tháo đường
- Tỉ lệ người mắc đái tháo đường ở Đông Nam Á cao gấp 5 lần các nước ở khu vực khác.
- Tiền sử đẻ con to >4000gr
- Tiền sử sản khoa bất thường như sảy thai liên tục, con dị tật, đa ối, sinh non…
- Hội chứng buồng trứng đa nang
Tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không?
Tiểu đường thai kỳ chỉ xuất hiện một thời gian ngắn. Sau khi sinh em bé, tình trạng này sẽ hết. Tuy nhiên thai phụ không nên nghĩ đây là hiện tượng đơn giản mà lơ là sức khỏe. Bởi tình trạng này có thể tự hết nhưng nếu không được điều trị phù hợp, bệnh tiểu đường thai kỳ sẽ gây ra những biến chứng bất lợi, thậm chí gây sinh non, tử vong. Cả mẹ và bé đều có nguy cơ bị tiểu đường type 2 sau này.
Đối với mẹ
Tiểu đường thai kỳ được coi là nguy hiểm vì làm gia tăng tỷ lệ sảy thai, thai lưu, sinh non, cao huyết áp trong thai kỳ, đa ối, nhiễm trùng tiết niệu, mổ lấy thai. Các tai biến thường gặp cụ thể là:
Cao huyết áp
Trong quá trình mang thai, thai phụ mắc đái tháo đường thường dễ bị tăng huyết áp hơn các thai phụ bình thường khác. Điều này gây đến nhiều biến chứng cho cả mẹ và thai nhi như: tiền sản giật, sản giật, tai biến mạch máu não, suy gan, suy thận, sinh non và tăng tỉ lệ chết chu sinh. Do đó trong quá trình khám thai định kỳ, việc các bác sĩ đo huyết áp, theo dõi cân nặng, tìm protein niệu thường xuyên cho các thai phụ đái tháo đường là rất cần thiết.
Sinh non
Các nguyên nhân dẫn đến sinh non là do lượng kiểm soát glucose huyết muộn, nhiễm trùng tiết niệu, đa ối, tiền sản giật, tăng huyết áp. Dịch ối nhiều cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ sinh non ở thai phụ.
Sảy thai và thai lưu
Đối với thai phụ mắc đái tháo đường thai kỳ thì nguy cơ sảy thai tự nhiên cao hơn nên việc kiểm tra glucose huyết cần thường xuyên, kịp thời theo dõi.
Nhiễm khuẩn niệu
Nhiễm khuẩn niệu có thể không rõ ràng về triệu chứng lâm sàng nhưng nếu kiểm soát không tốt glucose huyết tương, chúng có thể mất cân bằng và ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe sản phụ. Nếu không được điều trị sẽ dễ dàng dẫn tới viêm đài bể thận cấp, từ đó gây ra rất nhiều các tai biến khác.
Ảnh hưởng về lâu dài
Về lâu dài, nguy cơ trở thành đái tháo đường type 2 sau này (30% – 50% bị đái tháo đường type 2 trong vòng 5-10 năm). Tăng nguy cơ bị bệnh trong những lần có thai sau (tỷ lệ 30% – 69%). Ngoài ra họ cũng dễ bị béo phì, tăng cân mất kiểm soát nếu sau sinh không có một chế độ ăn kiêng và luyện tập hợp lý.
Đối với thai nhi
Tiểu đường thai kỳ gây nguy hiểm không chỉ cho mẹ mà còn ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của thai nhi trong 3 giai đoạn tháng đầu và tháng cuối thai kỳ.
Thai nhi bị ảnh hưởng trực tiếp khi mẹ mắc tiểu đường thai kỳ
Giai đoạn 3 tháng đầu
Tác động lên quá trình phát triển của phôi, thai gây nên tình trạng sảy thai tự nhiên, thai lưu và dị tật bẩm sinh (tỷ lệ 8% – 13%), những thay đổi này thường xảy ra vào tuần thứ 6 đến tuần thứ 7 của thai kỳ. Các dị tật thường gặp của thai kỳ là tổn thương hệ thần kinh, tim, các mạch máu lớn, hệ xương, tiết niệu.
Giai đoạn 3 tháng cuối thai kỳ
Giai đoạn này có hiện tượng tăng tiết insulin của thai nhi, làm thai nhi tăng trưởng quá mức
Tăng trưởng quá mức và thai to
Hiện tượng thai tăng trưởng quá mức là hậu quả của việc tăng vận chuyển glucose từ mẹ vào thai nhi. Lượng glucose này đã kích thích tụy của thai nhi bài tiết insulin từ đó kích thích thai nhi phát triển kích thước.
Hạ glucose huyết tương và các bệnh lý chuyển hóa ở trẻ sơ sinh
Tỷ lệ này chiếm khoảng từ 15% – 25% ở trẻ sơ sinh của các thai phụ có đái tháo đường. Lý do bắt nguồn từ việc gan thai nhi không đáp ứng được với glucagon gây giảm việc làm mới glucose từ gan.
Bệnh lý đường hô hấp
Trước đây bệnh lý này chiếm tỷ lệ 30% ở trẻ sơ sinh của các thai kỳ có đái tháo đường. Hiện nay với sự phát triển của y khoa, tỷ lệ này chỉ còn khoảng 10% nhờ vào các phương tiện đánh giá độ trưởng thành phôi của thai nhi.
Tử vong ngay sau sinh
Đường huyết tăng ảnh hưởng đến sự phát triển của bé, nghiêm trọng nhất là thai to dẫn đến tỷ lệ thai tử vong khi sinh.
Tăng hồng cầu
Đây là tình trạng thường gặp ở trẻ sơ sinh khi mẹ bị tiểu đường thai kỳ.
Vàng da sơ sinh
Tỷ lệ này chiếm đến 25% ở các thai phụ có đái tháo đường thai kỳ. Lý do là tăng hủy hemoglobin dẫn đến tăng bilirubin huyết tương gây vàng da ở trẻ sơ sinh.
Các yếu tố ảnh hưởng lâu dài
Do ảnh hưởng trực tiếp từ mẹ, khi lớn, trẻ sớm bị mắc bệnh đái tháo đường type 2, rối loạn tâm thần – vận động. Ngoài ra chúng cũng có nguy cơ mắc lại bệnh gấp 8 lần trẻ thường khi đến 19 – 27 tuổi.
Làm thế nào để phát hiện tiểu đường thai kỳ?
Các dấu hiệu của tiểu đường thai kỳ không quá rõ rệt nên bà bầu thường dễ nhầm lẫn với các chứng bệnh khác. Thông thường bà bầu sẽ có các dấu hiệu như mệt mỏi, đi tiểu nhiều, tăng huyết áp,..Do vậy để phát hiện tốt nhất tiểu đường thai kỳ, bà bầu nên thực hiện xét nghiệm tiểu đường thai kỳ hay còn gọi là biện pháp dung nạp glucose đường uống. Đây là phương pháp sử dụng khi chẩn đoán tiền đái tháo đường và bệnh đái tháo đường, đặc biệt là có thể giúp phát hiện tiểu đường thai kỳ. Thông thường biện pháp này được thực hiện giữa tuần thai 24 và 28.
Nghiệm pháp dung nạp glucose giúp mẹ bầu dễ dàng phát hiện tiểu đường thai kỳ
Hiệp hội các nhóm nghiên cứu đái tháo đường và thai kỳ (IADPSG) và WHO đã đưa ra khuyến cáo nên sử dụng phương pháp: Nghiệm pháp dung nạp glucose 75 gam – 2 giờ.
Các bước tiến hành thực hiện xét nghiệm
Lần 1: Vào lần khám đầu tiên vào 3 tháng đầu thai kỳ. Tiến hành xét nghiệm glucose huyết tương lúc đói hoặc glucose huyết tương bất kỳ. Nếu chỉ số glucose lúc đói bất thường lớn hơn hoặc bằng 126 mg% hoặc glucose huyết tương bất kỳ là lớn hơn bằng 200 mg% thì được chẩn đoán là đái tháo đường, thai phụ sẽ được giới thiệu sang chuyên khoa nội tiết.
Lần khám sau:
Vào tầm tuần thai 24 – 28, thai phụ sẽ được tư vấn về tầm soát đái tháo đường thai kỳ và bảng hướng dẫn ăn uống hợp lý, thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose 75 gam – 2 giờ vào lần khám thai định kỳ tiếp theo.
Cách thực hiện nghiệm pháp đường huyết
- Lấy 2ml máu tĩnh mạch, định lượng glucose trong huyết tương lúc đói trước khi nghiệm pháp.
- Uống ly nước đường đã được cơ sở y tế chuẩn bị sẵn, uống trong 5 phút.
- Lấy tiếp 2ml máu tĩnh mạch vào 2 thời điểm 1 giờ và 2 giờ sau uống nước glucose.
Một số điều cần lưu ý:
- 3 ngày trước khi tiến hành nghiệm pháp chẩn đoán, không ăn chế độ ăn có quá nhiều glucid, cũng không cần quá kiêng khem so với thường ngày để tránh ảnh hưởng đến kết quả nghiệm pháp.
- Nhịn đói 8 – 12 tiếng trước khi nghiệm pháp
- Trong thời gian làm nghiệm pháp, thai phụ không ăn uống thêm.
Những thói quen sinh hoạt giúp thai phụ hạn chế diễn biến nguy hiểm của tiểu đường thai kỳ?
Chắc hẳn qua những thông tin trên, phần nào mọi người đã có câu trả lời cho câu hỏi “Tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không?”. Vậy sau đây là những lời khuyên dành cho các thai phụ:tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không
Đảm bảo chế độ ăn lành mạnh theo chỉ dẫn của bác sĩ, chuyên gia
Trong thời gian mang bầu, người mẹ cần tuân thủ chế độ dinh dưỡng đặc biệt, hạn chế tối đa đường dung nạp vào cơ thể. Một số thực phẩm cần tránh ví dụ như: bánh kẹo ngọt, nước ngọt, nước ép trái cây có thêm đường; thức ăn chứa tinh bột, chất béo bão hòa như chất béo từ động vật, mẹ bầu nên ăn cá đặc biệt là cá hồi rất tốt cho thai nhi; tránh thực phẩm chứa carbonhydrate trong thức ăn nhanh, đồ uống có cồn, đồ chiên dầu mỡ,..Mẹ bầu nên đi thăm khám ở các cơ sở uy tín để được tư vấn cụ thể về khẩu phần cũng như thực phẩm nên ăn. Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc luôn có chuyên gia tư vấn, lên thực đơn, hỗ trợ vấn đề dinh dưỡng cho mẹ bầu.
Luôn luôn vận động
Đi bộ hàng ngày, vận động nhẹ nhàng, bơi lội, tập yoga, xông hơi cũng là cách để mẹ bầu rèn luyện và giữ gìn sức khỏe.
Giữ cân nặng ở mức hợp lý
Để quá trình phát triển của thai nhi khỏe mạnh và phòng tránh căn bệnh tiểu đường thai kỳ, thai phụ cần tích cực và có ý chí trong việc giữ gìn vóc dáng, sức khỏe.
Duy trì thói quen lành mạnh để tránh bị tiểu đường thai kỳ
Hiện tại, Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc đang triển khai những gói thai sản trọn gói rất thuận lợi và an toàn cho thai phụ và thai nhi. Với đội ngũ y bác sĩ dày dặn chuyên môn, cơ sở vật chất y tế hiện đại, thai phụ và người nhà hoàn toàn có thể yên tâm tin tưởng. Ngoài ra trong các gói thai sản trọn gói, thai phụ được khám thai không giới hạn, được thực hiện các xét nghiệm quan trọng, bao gồm tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không. Tất cả những dịch vụ trong toàn bộ thời kỳ mang thai của thai phụ sẽ được Thu Cúc chăm sóc đầy đủ và tận tâm nhất.
