Nguyên nhân dẫn đến đau đại tràng là vấn đề nhiều người muốn tìm hiểu bởi đây là tình trạng khá phổ biến. Đau đại tràng liên quan đến hệ tiêu hóa, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của hàng triệu người trên toàn thế giới, đặc biệt tại các nước đang phát triển. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây đau đại tràng đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa, điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Đau đại tràng có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý khác nhau liên quan đến đại tràng như viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích (IBS), polyp đại tràng, hoặc thậm chí là ung thư đại tràng. Các nguyên nhân gây ra đau đại tràng rất đa dạng, từ các vấn đề bệnh lý cho đến chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt, hoặc có thể do yếu tố tâm lý và di truyền. Dưới đây là các nguyên nhân gây ra tình trạng đau ở đại tràng.

1. Nguyên nhân dẫn đến đau đại tràng từ chế độ ăn bất hợp lý

Chế độ ăn uống là yếu tố đầu tiên và phổ biến nhất gây ra tình trạng đau đại tràng. Thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay nóng, thực phẩm lên men, hoặc sử dụng nhiều chất kích thích như rượu, bia, cà phê, thuốc lá đều gây ảnh hưởng tiêu cực đến niêm mạc đại tràng. Ngoài ra, ăn không đúng giờ, bỏ bữa, hoặc ăn quá nhiều một lúc cũng khiến hệ tiêu hóa làm việc quá tải, gây rối loạn co bóp của đại tràng.
Việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn, ít chất xơ cũng là nguyên nhân khiến phân tích tụ trong ruột già lâu hơn, gây táo bón và gia tăng áp lực lên thành đại tràng, dẫn đến đau và viêm nhiễm. Trái lại, bổ sung nhiều chất xơ đột ngột cũng có thể gây đầy hơi, khó tiêu và đau bụng nếu cơ thể chưa kịp thích nghi.

Đau đại tràng là tình trạng khá phổ biến hiện nay.

2. Do rối loạn chức năng đại tràng – Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn chức năng đại tràng mãn tính nhưng không gây tổn thương cấu trúc. Người mắc IBS thường có triệu chứng đau quặn bụng, tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ, đầy hơi, khó chịu sau khi ăn. Nguyên nhân chính xác của IBS chưa được xác định rõ, nhưng các nhà khoa học cho rằng có thể do sự phối hợp bất thường giữa hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh ruột.
IBS thường được kích hoạt bởi stress, rối loạn cảm xúc, hoặc thay đổi thói quen sinh hoạt. Thức ăn và sự mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột cũng là những yếu tố thúc đẩy các cơn đau ở bệnh nhân mắc hội chứng này. Dù không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng IBS ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống tinh thần và khả năng làm việc của người bệnh.

3. Viêm đại tràng và nhiễm khuẩn đường ruột

Viêm đại tràng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như nhiễm khuẩn, nhiễm ký sinh trùng, hoặc viêm không đặc hiệu (ví dụ như viêm loét đại tràng hay bệnh Crohn). Khi đại tràng bị viêm, niêm mạc ruột bị tổn thương, dẫn đến tình trạng đau quặn, tiêu chảy có thể kèm theo máu, và mệt mỏi kéo dài.
Một số vi khuẩn gây bệnh có thể lây qua đường ăn uống không hợp vệ sinh, làm tổn thương nghiêm trọng lớp niêm mạc đại tràng. Những bệnh lý viêm mãn tính như viêm loét đại tràng thường có nguyên nhân liên quan đến miễn dịch, nơi hệ miễn dịch tấn công nhầm vào mô lành của ruột già.

Thăm khám chuyên khoa tiêu hóa để xác định chính xác nguyên nhân dẫn đến đau đại tràng.

4. Nguyên nhân dẫn đến đau đại tràng do stress, lo âu và các yếu tố tâm lý

Yếu tố tâm lý cũng đóng vai trò lớn trong việc gây ra và làm trầm trọng thêm các cơn đau đại tràng. Hệ tiêu hóa và hệ thần kinh có mối liên hệ chặt chẽ thông qua trục não – ruột. Khi con người bị căng thẳng, lo âu hoặc trầm cảm kéo dài, hoạt động co bóp và tiết dịch của đại tràng sẽ bị rối loạn.
Người bị stress có xu hướng bị tiêu chảy hoặc táo bón, kèm theo cảm giác đau bụng âm ỉ hoặc từng cơn. Thực tế cho thấy nhiều bệnh nhân đau đại tràng mãn tính có biểu hiện rối loạn lo âu, giấc ngủ kém và tâm lý không ổn định, từ đó tạo thành vòng luẩn quẩn bệnh lý.

5. Thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh

Cuộc sống hiện đại với áp lực công việc cao, ít vận động, ăn uống thất thường, thức khuya và lạm dụng thuốc cũng góp phần gây đau đại tràng. Việc ngồi quá lâu, không vận động sau khi ăn khiến quá trình tiêu hóa và nhu động ruột bị trì trệ, dẫn đến đầy hơi, táo bón và đau bụng.
Ngoài ra, việc lạm dụng thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) cũng làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, gây tổn thương niêm mạc đại tràng và tăng nguy cơ viêm loét. Lạm dụng thuốc nhuận tràng hoặc các biện pháp xổ nhanh cũng khiến đại tràng mất đi khả năng tự co bóp tự nhiên, gây đau dai dẳng và táo bón kéo dài.

Nội soi dạ dày công nghệ cao giúp phát hiện sớm dấu hiệu tổn thương ở ống tiêu hóa.

6. Yếu tố di truyền và bệnh lý nền

Một số bệnh lý di truyền như bệnh Crohn, viêm loét đại tràng hoặc polyp đại tràng có thể làm tăng nguy cơ đau đại tràng. Trong các gia đình có tiền sử mắc bệnh viêm ruột, con cái có nguy cơ cao hơn so với dân số chung. Những người mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh tuyến giáp, hoặc các rối loạn tự miễn cũng dễ gặp các vấn đề về đại tràng.
Bên cạnh đó, ung thư đại tràng cũng là nguyên nhân nghiêm trọng gây ra các cơn đau ở vùng bụng dưới, thường kèm theo sụt cân, chảy máu đường tiêu hóa và thay đổi thói quen đi tiêu. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời là yếu tố then chốt để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm từ nguyên nhân này.
Như vậy, đau đại tràng là biểu hiện của nhiều nguyên nhân khác nhau, từ chế độ ăn uống không hợp lý, stress, rối loạn chức năng cho đến các bệnh lý nguy hiểm như viêm đại tràng hay ung thư. Việc xác định đúng nguyên nhân là bước đầu tiên và quan trọng trong điều trị hiệu quả tình trạng này. Để phòng tránh đau đại tràng, mỗi người cần duy trì lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống hợp lý, kiểm soát căng thẳng và thăm khám định kỳ khi có dấu hiệu bất thường. Sức khỏe hệ tiêu hóa nói chung và đại tràng nói riêng là yếu tố nền tảng giúp duy trì cuộc sống khỏe mạnh, năng động và chất lượng.