Trào ngược dạ dày là một tình trạng mà axit từ dạ dày di chuyển lên thực quản, gây ra các triệu chứng khó chịu như ợ nóng, đau ngực và thậm chí là tổn thương thực quản. Đây là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến ảnh hưởng không ngừng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Bài viết này sẽ đi sâu vào nguyên nhân của trào ngược dạ dày, các phương pháp chẩn đoán phát hiện hiện bệnh kịp thời và cách phòng tránh hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Nguyên nhân của trào ngược dạ dày thực quản
1.1 Yếu tố lối sống và chế độ ăn uống
– Chế độ ăn uống: Các thực phẩm như thực phẩm chiên, thức ăn nhiều dầu mỡ, chocolate, cà phê, rượu và đồ uống có ga có thể làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày. Những thực phẩm này làm giảm áp lực cơ vòng dưới thực quản (LES – Lower Esophageal Sphincter), làm cho axit dễ dàng trào ngược lên thực quản.
– Hút thuốc lá: Nicotin trong thuốc lá làm giãn cơ vòng dưới thực quản, làm tăng nguy cơ trào ngược.
– Béo phì: Tăng cân và mỡ bụng có thể làm tăng áp lực trong khoang bụng, đẩy axit từ dạ dày lên thực quản.
Chế độ ăn uống, thói quen ăn uống kém lành mạnh cũng có thể gây ra tình trạng trào ngược
1.2 Nguyên nhân của trào ngược dạ dày xuất phát từ các vấn đề về dạ dày và thực quản
– Thoát vị hoành: Đây là một tình trạng mà phần trên của dạ dày di chuyển lên qua cơ hoành vào ngực. Điều này làm suy yếu cơ vòng dưới thực quản và làm tăng nguy cơ trào ngược.
– Thoát vị thực quản: Cơ vòng dưới thực quản yếu hoặc không hoạt động đúng cách cũng là một nguyên nhân chính của trào ngược dạ dày.
1.3 Nguyên nhân của trào ngược dạ dày có thể xuất phát từ yếu tố di truyền
Có bằng chứng cho thấy yếu tố di truyền cũng đóng vai trò trong việc phát triển trào ngược dạ dày. Nếu gia đình có người mắc bệnh này, nguy cơ bạn mắc phải cũng sẽ cao hơn.
2. Phương pháp chẩn đoán chính xác trào ngược dạ dày – thực quản
Kỹ thuật đo pH trở kháng 24 giờ là một phương pháp chẩn đoán chuyên biệt GERD
2.1 Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng/ đường tiêu hóa trên
Nội soi là một phương pháp phổ biến để chẩn đoán trào ngược dạ dày. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống mềm có gắn camera nhỏ để kiểm tra thực quản, dạ dày và phần đầu của ruột non. Phương pháp này giúp phát hiện tổn thương hoặc viêm nhiễm do trào ngược.
2.2 X-quang thực quản – dạ dày – tá tràng
X-quang giúp phát hiện các vấn đề về cấu trúc thực quản, dạ dày và tá tràng. Bệnh nhân sẽ uống một dung dịch chứa barium, giúp hiển thị rõ ràng các cơ quan này trên phim X-quang.
2.3 Đo HRM áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao
Đây là một phương pháp thăm dò chức năng chuyên sâu đánh giá các rối loạn vận động tại thực quản và đoạn nối thực quản và dạ dày hiệu quả, đặc biệt là các bệnh lý liên quan đến rối loạn nuốt, chẳng hạn như LES hoạt động kém hiệu quả – Một trong những nguyên nhân gây trào ngược dạ dày thực quản.
Ngoài ra, phương pháp này cũng sẽ giúp bác sĩ khẳng định các triệu chứng tương tự trào ngược (nuốt đau, nuốt khó, đau rát ngực không do tim…) có phải do trào ngược hay đến từ các bệnh lý khác tại thực quản. Điều này có lợi ích rất lớn cho nhiều bệnh nhân đã từng điều trị trào ngược, hoặc dùng thuốc uống mãi nhưng không khỏi hay không cải thiện triệu chứng tích cực.
Đo HRM được làm chủ toàn diện và thực hiện chuyên nghiệp tại Thu Cúc TCI, một trong số ít bệnh viện hiện đang sở hữu máy móc và kỹ thuật chẩn đoán tiên tiến này. Các bác sĩ giỏi chuyên môn, nắm vững kiến thức, kỹ thuật thực hiện đo bằng cách đưa một ống mềm mỏng siêu nhỏ vào mũi xuống thực quản dạ dày. Sau đó bệnh nhân được yêu cầu thực hiện nuốt theo chỉ dẫn của bác sĩ, các kết quả nuốt sẽ được hiện trên một biểu đồ màu sắc từ đó bác sĩ có thể xác định được chức năng vận động thực quản chuyên sâu dựa trên biểu đồ này.
2.4 Đo pH thực quản 24 giờ
Đây là một phương pháp tân tiến được đánh giá là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản. Phương pháp này đo lường lượng axit trong thực quản trong vòng 24 giờ, thời gian mà axit tiếp xúc với thực quản, thời điểm, số lần dịch trào ngược lên thực quản, xác định mức độ nghiêm trọng của trào ngược.
Để có kết quả chẩn đoán một ống siêu nhỏ mỏng tích hợp các cảm biến được đặt qua mũi vào thực quản và được kết nối với một thiết bị theo dõi ghi nhận ở bên ngoài. Người bệnh đeo thiết bị này 24 giờ và vẫn sinh hoạt ăn uống bình thường để máy có thể đo liên tục. Kết thúc 24 giờ sẽ được bác sĩ rút ống và mang kết quả đi phân tích chi tiết.
Đo pH trở kháng thực quản 24 giờ cũng đang được ứng dụng tại Thu Cúc TCI, một trong số ít bệnh viện tiên phong đưa kỹ thuật này vào trong khám chữa bệnh. Kết hợp cùng nội soi công nghệ cao mang đến vai trò vô cùng quan trọng trong việc đưa ra kết quả chẩn đoán GERD chính xác, chi tiết, gia tăng hiệu quả điều trị tối đa.
Có thể thấy kết hợp kỹ thuật đo HRM và pH24h sẽ là bộ đôi chẩn đoán thăm dò chức năng hiệu quả hàng đầu trong chẩn đoán GERD, đồng thời phân biệt GERD và các bệnh lý có triệu chứng dễ gây lầm tưởng là GERD. Từ đó giúp bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị chuyên biệt, kiểm soát được trào ngược hoặc các bệnh lý gây triệu chứng giống trào ngược trúng đích, đúng hướng.
3. Cách phòng tránh trào ngược dạ dày xảy ra
Nắm được các nguyên nhân của trào ngược dạ dày phía trên, người bệnh nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng tránh, bảo vệ sức khỏe như:
– Nếu bạn thừa cân, giảm cân có thể giúp giảm áp lực trong khoang bụng và giảm nguy cơ trào ngược.
– Hạn chế các thực phẩm chiên, nhiều dầu mỡ, chocolate, cà phê, rượu và đồ uống có ga.
– Ăn chậm và chia nhỏ bữa ăn giúp giảm lượng thực phẩm tiêu thụ mỗi lần, giảm áp lực lên dạ dày.
– Đợi ít nhất 2-3 giờ sau khi ăn trước khi nằm để giảm nguy cơ trào ngược.
– Nâng cao đầu giường từ 15-20 cm để ngăn axit trào ngược lên thực quản khi nằm.
– Bỏ thuốc lá không chỉ giúp giảm nguy cơ trào ngược dạ dày mà còn có lợi cho sức khỏe tổng quát.
– Hạn chế rượu bia do rượu bia làm giảm áp lực cơ vòng dưới thực quản và kích thích dạ dày sản xuất nhiều axit hơn.
Nên chú ý không nằm hoặc ngủ hay sau khi ăn
Trào ngược dạ dày là một bệnh lý phổ biến có thể gây ra nhiều khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, với sự hiểu biết về nguyên nhân của trào ngược dạ dày, phương pháp chẩn đoán và các biện pháp phòng tránh, chúng ta có thể kiểm soát và giảm thiểu các triệu chứng của bệnh.
