Hệ tiết niệu đóng vai trò quan trọng đối với loại bỏ chất cặn bã ra khỏi cơ thể và cần thăm khám kịp thời để phát hiện sớm những bệnh nguy cơ và xử lý sớm để tránh nhiễm trùng hoặc biến chứng. Khám thận tiết niệu sớm cũng giúp người bệnh ngăn chặn những khó khăn và bất tiện trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.
Menu xem nhanh:
1. Khái niệm khám tiết niệu là gì và có vai trò như thế nào?
Đối với cơ thể con người, thận nằm ở hai bên của cột sống và trong hố thận. Nếu cơ thể chỉ có một quả thận, có đến 3 quả thận hay thận nằm lạc vị trí trong ổ bụng mà không thuộc hố thận thì được coi là trường hợp đặc biệt.
Thận đi dọc theo hai bên cột sống với hai niệu quản dẫn tới bàng quang khi nước tiểu dẫn tới bàng quang qua niệu quản. Đây được xem là hệ cơ quan đóng vai trò quan trọng trong đào thải chất cặn bã ra khỏi cơ thể, tránh tích tụ độc tố và chất có hại.
Khám hệ tiết niệu tức là khám từ hệ thống trên xuống dưới hệ tiết niệu với: 2 thận, 2 ống niệu quản, bàng quang, niệu đạo, tuyến tiền liệt đối với nam giới.
2. Những danh mục khám tiết niệu cơ bản cần biết
2.1 Khám thận tiết niệu cơ bản – khám thận
Đối với cơ quan này, trước tiên bác sĩ quan sát vùng hố thắt lưng xem có bị sưng hay có khối u nổi lên ở bụng không. Tiếp đó bác sĩ sẽ sờ để cảm nhận, thông qua 2 tư thế như sau:
– Tư thế nằm ngửa và hai chân duỗi thẳng:
Bệnh nhân được đặt nằm ngửa, chân duỗi thẳng để kiểm tra thận lần lượt, bệnh nhân hít sâu thở đều thả lỏng cơ thể.
Bác sĩ có thể dùng tay ấn vào phía sau kiểm tra khối u nhỏ hoặc ấn phía trên nếu khối u to và nông. Tay có thể luồn xuống dưới hố thắt lưng và đặt tay còn lại trên bụng để thử cảm giác đau của bệnh nhân khi ép sát vào nhau.
Bệnh nhân khám tiết niệu với chuyên gia tại Thu Cúc TCI
Từ đó, bác sĩ có thể kết luận được:
+ Dấu hiệu chạm thắt lưng: bàn tay để sau hố thắt lưng, sờ ấn lên khối u.
+ Dấu hiệu thận bập bềnh: tay đặt sau hố thắt lưng, tay còn lại sờ và ấn nhẹ khối u sau đó tay dưới ấn mạnh hất lên trong khi tay trên giữ nguyên và ngược lại. Đặc biệt thao tác này nên thực hiện khi bệnh nhân thở ra và nên thực hiện nhanh và mạnh nếu không sẽ không hiệu quả.
– Tư thế nằm nghiêng:
Bệnh nhân được đặt nằm nghiêng và chân duỗi thẳng, Nếu khám thận cần nằm nghiêng trái và đổi bên nếu khám thận phải.
Bác sĩ ngồi phía sau và đặt tay ở hố thận, tay phải sẽ đặt lên bụng và sờ thận khi người bệnh hít sâu. Có thể kê gối vào mạn sườn để hỗ trợ thăm khám dễ hơn, đặc biệt với bệnh nhân thận lạc chỗ hoặc có khối u to bất thường.
2.2 Khám thận tiết niệu phổ biến – khám bàng quang
Trường hợp bệnh nhân không có cầu bàng quang thường không thấy được bàng quang và nếu bệnh nhân nhân mắc bệnh lý khiến ứ đọng nước tiểu ở bàng quang thì có thể thấy cầu bàng quang.
Quy trình khám bàng quang như sau:
– Bác sĩ tiến hành quan sát xem bệnh nhân có cầu bàng quang không, nếu có thì vùng hạ vị nổi khối u tròn nhỏ hoặc có thể to đến rốn
– Bác sĩ sờ khối u tròn nhẵn và căng, cố định ở một vị trí
– Tiếp theo bác sĩ có thể gõ vào vùng đục hình tròn ở phía trên
– Tiến hành thông tiểu để khối u xẹp xuống, nếu có sỏi bàng quang thì cần thông bằng ống kim loại
– Thăm âm đạo trực tràng. Khối u tròn nhẵn khác với khối u ở tiểu khung và có thể sờ được nếu thấy sỏi mắc ở bàng quang hay niệu đạo. Đồng thời có thể phát hiện được lỗ rò của bàng quang âm đạo.
Khám bàng quang giúp bác sĩ đánh giá được cụ thể tình trạng bệnh lý của người bệnh
2.3 Khám niệu đạo
Bác sĩ sẽ nâng quy đầu lên và nặn từ phía bên trong, người bình thường sẽ không có gì chảy ra. Nếu ở phụ nữ khi vạch hai môi có thể thấy lỗ niệu đạo phía bên trên âm hộ phía dưới.
Người bệnh có thể xuất hiện tình trạng: viêm niệu đạo, loét miệng sào, chảy mủ…
Cấu tạo cơ thể giữa nam và nữ khác nhau nên ống niệu đạo cũng sẽ có cách thăm khám khác nhau tùy theo giới. Để có thể khám bệnh chuẩn xác, người bệnh nên phồi hợp với bác sĩ để tránh khó chịu hoặc khó nhận diện tình trạng bệnh.
2.4 Khám tiền liệt tuyến
Khám trực tràng có thể kiểm tra được tiền liệt tuyến. Bệnh nhân sẽ cần nằm ngửa, đặt đầu ngón tay lên phía trên và nếu người bệnh nằm sấp, chổng mông thì quay mặt trước của ngon tay xuống dưới 6 giờ và đầu ngón tay chạm đến khối u ở mặt trên trực tràng. Đó là tiền liệt tuyến.
Tiền liệt tuyến thường không sờ được mà chỉ hơi lồi nhẹ với hai thùy và rảnh ở giữa. Tuyến tiền liệt ở quanh cổ của bàng quang ôm lấy niệu đạo và nếu có tình trạng sau thì cần lưu ý:
– Ung thư tuyến tiền liệt: cảm thấy tuyến bị to và cứng và có thể sờ được nhân ung thư lồi lên, có thể to một hoặc cả hai bên thùy.
– Viêm tiền liệt tuyến: sờ được tuyến tiền liệt to mềm và đau, có thể xuất hiện tình trạng có mủ và khi lấy mẫu đem đi cấy hoặc soi có thể thấy vi khuẩn. Bên cạnh đó, tiền liệt tuyến có thể lan đến bàng quang.
2.5 Khám toàn thân
Khám hệ tiết niệu cần khám toàn thân để: xác định tình trạng phù, khám tim mạch, huyết áp, xét nghiệm máu, soi đáy mắt…
Xét nghiệm máu cũng là một bước không thể thiếu trong quy trình khám thận tiết niệu
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thu Cúc hiện xây dựng và cung cấp nhiều gói khám tiết niệu từ cơ bản đến nâng cao giúp phát hiện sớm các bệnh lý tiết niệu nguy cơ và giúp bệnh nhân điều trị sớm tránh biến chứng.
Bệnh nhân thăm khám thận tiết niệu tại Thu Cúc TCI để sàng lọc các bệnh tiết niệu, bệnh nhân sẽ được: thăm khám với chuyên gia thận tiết niệu giàu kinh nghiệm, đa dạng danh mục khám phù hợp với tình trạng sức khỏe và hệ thống siêu âm, xét nghiệm hiện đại giúp phát hiện những nguy cơ bệnh nhỏ nhất.
