Giật mình khi ngủ có phải dấu hiệu của bệnh lý không?

Chào bạn, tình trạng giật mình khi ngủ – còn gọi là hypnic jerk hoặc myoclonic jerk – là hiện tượng khá phổ biến và thường không nguy hiểm. Đây là những cơn co cơ đột ngột xảy ra khi bạn vừa chìm vào giấc ngủ, đôi khi kèm cảm giác như “rơi tự do” hoặc “bị điện giật”. Tuy nhiên, nếu tần suất tăng lên, đi kèm lo âu, mệt mỏi kéo dài hoặc ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, thì đó có thể là dấu hiệu cần được đánh giá kỹ hơn.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu nguyên nhân, khi nào nên lo lắng và cách cải thiện tình trạng này.

Nguyên nhân phổ biến gây giật mình khi ngủ

– Rối loạn chuyển tiếp giữa thức và ngủ: Khi não bộ chuyển từ trạng thái tỉnh sang ngủ, một số tín hiệu thần kinh có thể “bắn” sai, gây co cơ đột ngột – đây là cơ chế sinh lý bình thường.
– Căng thẳng hoặc lo âu kéo dài: Hệ thần kinh giao cảm bị kích thích quá mức khiến cơ thể khó thư giãn khi ngủ.
– Thiếu ngủ hoặc rối loạn giấc ngủ: Ngủ không đủ, ngủ không sâu làm tăng nguy cơ giật mình.
– Sử dụng chất kích thích: Caffeine, nicotine, rượu bia gần giờ đi ngủ có thể làm rối loạn nhịp sinh học và gây co giật cơ.
– Thiếu hụt khoáng chất: Thiếu magie, canxi hoặc kali ảnh hưởng đến dẫn truyền thần kinh – cơ, dễ gây co thắt bất thường.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân trẻ tuổi làm việc áp lực cao, uống cà phê tối muộn, rồi than phiền “suốt đêm giật mình như bị ma dọa” – thực ra là hệ thần kinh quá tải.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám

Mặc dù đa số trường hợp là lành tính, bạn nên lưu ý nếu xuất hiện các biểu hiện sau:
– Giật mình xảy ra nhiều lần mỗi đêm, khiến bạn sợ đi ngủ.
– Kèm theo tim đập nhanh, vã mồ hôi, khó thở hoặc cảm giác hoảng loạn khi tỉnh dậy.
– Có rối loạn vận động ban ngày: run tay, co giật cơ khi thức, mất thăng bằng.
– Mất ngủ kéo dài, suy nhược, giảm tập trung – có thể liên quan đến rối loạn lo âu hoặc hội chứng chân không yên (RLS).
– Tiền sử động kinh, chấn thương sọ não hoặc bệnh lý thần kinh trung ương.

Những dấu hiệu này gợi ý tình trạng vượt khỏi phản xạ sinh lý đơn thuần và cần được chuyên gia thần kinh hoặc giấc ngủ đánh giá.

Cách giảm giật mình khi ngủ và cải thiện giấc ngủ

– Thiết lập thói quen ngủ đều đặn: Đi ngủ và thức dậy cùng giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần.
– Tránh chất kích thích sau 14h: Hạn chế cà phê, trà đặc, nước tăng lực, thuốc lá.
– Tạo môi trường ngủ thư giãn: Tắt thiết bị điện tử 1 tiếng trước khi ngủ, giữ phòng tối, yên tĩnh và mát mẻ.
– Thư giãn trước khi ngủ: Tập thở sâu, thiền, yoga nhẹ hoặc ngâm chân nước ấm giúp hệ thần kinh phó giao cảm hoạt động tốt hơn.
– Bổ sung đủ magie và canxi: Qua thực phẩm như rau lá xanh đậm, hạt bí, chuối, sữa… hoặc theo chỉ định nếu xét nghiệm cho thấy thiếu hụt.
– Không ép bản thân “phải ngủ”: Nếu nằm trên giường 20 phút mà chưa ngủ được, hãy dậy làm việc nhẹ rồi quay lại giường.

Khi nào cần dùng thuốc hoặc can thiệp y tế?

Thông thường, không cần dùng thuốc nếu giật mình chỉ xảy ra thỉnh thoảng và không ảnh hưởng đến sinh hoạt. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài trên 2–3 tuần, kèm mất ngủ nghiêm trọng hoặc lo âu lan tỏa, bạn nên đi khám chuyên khoa thần kinh hoặc giấc ngủ. Bác sĩ có thể đề nghị:
– Đánh giá tâm lý (lo âu, trầm cảm),
– Xét nghiệm điện giải, chức năng tuyến giáp,
– Hoặc ghi điện não/đa ký giấc ngủ (polysomnography) nếu nghi ngờ rối loạn vận động liên quan đến giấc ngủ.

Giật mình khi ngủ phần lớn là phản xạ sinh lý vô hại, nhưng nếu lặp lại thường xuyên và gây mệt mỏi, đó là lời “cảnh báo nhẹ” từ cơ thể rằng bạn đang quá căng thẳng, thiếu ngủ hoặc mất cân bằng nội môi. Thay vì lo lắng, hãy điều chỉnh lối sống trước – trong nhiều trường hợp, chỉ cần ngủ đủ 7–8 tiếng, giảm caffeine và tập thở đều đặn, triệu chứng sẽ tự hết trong 1–2 tuần.

Nếu bạn vẫn thấy bất an, đừng ngại tìm đến chuyên gia – giấc ngủ ngon là nền tảng của sức khỏe thần kinh và thể chất.