Giãn đài bể thận ở người lớn là một trong những biểu hiện của sự rối loạn nghiêm trọng trong hệ tiết niệu, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Một trong những nguyên nhân thường gặp dẫn đến tình trạng này chính là sỏi niệu quản, bệnh lý không còn xa lạ với nhiều người nhưng lại dễ bị bỏ qua hoặc điều trị sai cách. Vậy cơ chế hình thành của hiện tượng giãn đài bể thận do sỏi niệu quản là gì, và người bệnh cần làm gì để kiểm soát, điều trị tình trạng này hiệu quả? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu sâu hơn để chủ động bảo vệ sức khỏe.

1. Hiểu đúng về tình trạng giãn đài bể thận ở người lớn do sỏi niệu quản

1.1 Cơ chế gây ra giãn đài bể thận ở người lớn từ sỏi niệu quản

Trong cơ thể người, thận đóng vai trò như một bộ máy lọc máu tự nhiên, đồng thời đào thải các chất cặn bã ra ngoài thông qua đường tiết niệu. Khi sỏi niệu quản xuất hiện, chúng có thể hình thành từ các tinh thể khoáng chất không được hoà tan hết trong nước tiểu, sau đó lắng đọng và phát triển thành sỏi thận và rơi xuống niệu quản, ống dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang.

Sỏi niệu quản có thể gây cản trở lưu thông nước tiểu, tạo nên áp lực ngược dòng trở lại thận. Khi nước tiểu không được thoát ra ngoài đúng cách, áp lực bên trong thận sẽ gia tăng, gây nên sự giãn nở bất thường ở khu vực đài thận và bể thận. Lâu ngày, tình trạng này hình thành nên hiện tượng giãn đài bể thận – một biểu hiện của ứ đọng nước tiểu trong hệ tiết niệu, gây ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng của thận.

Việc tắc nghẽn kéo dài do sỏi không chỉ làm thận giãn lớn mà còn có nguy cơ gây tổn thương nhu mô thận, làm giảm hiệu suất lọc máu và thậm chí có thể dẫn đến suy thận nếu không xử lý kịp thời. Một số trường hợp bệnh nhân còn bị nhiễm trùng đường tiết niệu do nước tiểu ứ đọng, từ đó làm phức tạp thêm tình trạng bệnh lý hiện tại.

Sỏi niệu quản có thể làm gia tăng nguy cơ ứ đọng nước tiểu gây giãn đài bể thận

1.2 Vì sao người lớn dễ bị giãn đài bể thận do sỏi niệu quản?

Có nhiều yếu tố nguy cơ khiến người lớn dễ bị hình thành sỏi niệu quản và dẫn đến giãn đài bể thận ở người lớn. Trước hết, chế độ ăn uống không khoa học, ít uống nước, ăn nhiều thực phẩm chứa oxalat, natri hoặc đạm động vật có thể khiến nồng độ khoáng chất trong nước tiểu tăng cao, thúc đẩy hình thành sỏi. Ngoài ra, người lớn thường có thói quen nhịn tiểu, lười vận động hoặc sử dụng một số loại thuốc làm thay đổi thành phần nước tiểu cũng là điều kiện thuận lợi để sỏi phát triển.

Bên cạnh đó, những người có bệnh lý nền như phì đại tuyến tiền liệt, nhiễm trùng đường tiết niệu tái đi tái lại hoặc có tiền sử phẫu thuật đường niệu cũng có nguy cơ cao bị sỏi niệu quản và từ đó phát triển thành giãn đài bể thận.

2. Biểu hiện lâm sàng và chẩn đoán giãn đài bể thận ở người trưởng thành

2.1 Nhận biết sớm các dấu hiệu giãn đài bể thận ở người lớn do sỏi niệu quản

Tình trạng giãn đài bể thận ở người lớn thường không có biểu hiện rõ ràng ở giai đoạn đầu, đặc biệt nếu mức độ giãn còn nhẹ. Tuy nhiên, khi sỏi niệu quản đã gây tắc nghẽn nghiêm trọng và thận bắt đầu bị ảnh hưởng, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như đau lưng âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng hông lưng, lan xuống bụng dưới, đôi khi kèm theo tiểu buốt, tiểu rắt hoặc tiểu ra máu.

Một số trường hợp còn ghi nhận cảm giác buồn nôn, sốt nhẹ – dấu hiệu cảnh báo có nhiễm trùng kèm theo. Đặc biệt, nếu hiện tượng tắc nghẽn kéo dài và làm ảnh hưởng đến cả hai bên thận, người bệnh có thể thấy mệt mỏi, phù mặt hoặc chân tay do thận mất chức năng lọc chất thải.

Tuy nhiên, không ít bệnh nhân chỉ tình cờ phát hiện ra tình trạng giãn đài bể thận khi đi siêu âm hoặc chụp CT để kiểm tra sức khỏe định kỳ. Chính vì vậy, việc thăm khám định kỳ là rất quan trọng, giúp phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.

Sỏi niệu quản có thể gây đau quặn thắt vùng hông lưng đột ngột

2.2 Phương pháp chẩn đoán chính xác giãn đài bể thận xảy ra ở người lớn

Để xác định chính xác tình trạng giãn đài bể thận ở người lớn, bác sĩ sẽ chỉ định một số kỹ thuật hình ảnh như siêu âm bụng, chụp X-quang hệ tiết niệu, hoặc chụp CT scan có cản quang. Trong đó, siêu âm là phương pháp đơn giản, nhanh chóng và không xâm lấn, giúp phát hiện giãn thận cũng như xác định vị trí sỏi trong niệu quản.

Ngoài ra, các xét nghiệm máu và nước tiểu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá mức độ tổn thương thận, phát hiện dấu hiệu nhiễm trùng hoặc suy giảm chức năng lọc của thận. Dựa vào kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ đánh giá mức độ giãn đài bể thận và lựa chọn phương án điều trị phù hợp.

3. Hướng điều trị và phòng ngừa giãn đài bể thận do sỏi niệu quản ở người lớn

3.1 Nguyên tắc điều trị giãn đài bể thận ở người trưởng thành theo nguyên nhân

Muốn điều trị hiệu quả tình trạng giãn đài bể thận xảy ra ở người trưởng thành, yếu tố then chốt là phải giải quyết nguyên nhân gây tắc nghẽn – tức là loại bỏ sỏi niệu quản. Tùy vào kích thước và vị trí sỏi, bác sĩ có thể áp dụng các phương pháp như điều trị nội khoa với thuốc giãn cơ trơn niệu quản, thuốc giảm đau, hoặc can thiệp ngoại khoa nếu sỏi lớn và không thể tự đào thải.

Trong trường hợp sỏi nhỏ (dưới 5mm), người bệnh có thể được chỉ định uống nhiều nước, kết hợp thuốc để tăng khả năng tống sỏi ra ngoài qua đường tiểu. Tuy nhiên, nếu sỏi lớn hoặc gây tắc nghẽn nghiêm trọng, phương án tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng xung kích, nội soi tán sỏi niệu quản ngược dòng hoặc tán sỏi qua đường hầm nhỏ bằng laser sẽ được xem xét.

Điều quan trọng là phải xử lý triệt để sỏi niệu quản càng sớm càng tốt để giảm áp lực lên thận, từ đó cải thiện tình trạng giãn đài bể thận. Nếu để lâu ngày, thận có thể bị tổn thương không hồi phục, dẫn đến nguy cơ suy thận mạn tính.

Người bệnh mắc sỏi niệu quản nên điều trị triệt để theo hướng dẫn của bác sĩ để hạn chế tình trạng giãn đài bể thận và thực hiện thăm khám, theo dõi định kỳ để phòng tránh nguy cơ tái phát

3.2 Biện pháp phòng ngừa giãn đài bể thận do sỏi ở người lớn

Để ngăn ngừa giãn đài bể thận xảy ra ở người lớn tái phát hoặc tiến triển nặng hơn, người bệnh cần chú ý đến việc điều chỉnh chế độ sinh hoạt và ăn uống. Uống đủ nước mỗi ngày (ít nhất 2 lít nước với người bình thường) là yếu tố then chốt giúp ngăn chặn sự hình thành sỏi. Đồng thời, cần hạn chế ăn mặn, giảm thực phẩm chứa nhiều oxalat như rau bina, sô cô la, trà đặc và các loại đạm động vật nếu đã từng có sỏi.

Việc vận động thường xuyên, duy trì trọng lượng hợp lý cũng giúp cải thiện chức năng của hệ tiết niệu. Ngoài ra, người bệnh nên tái khám định kỳ để theo dõi chức năng thận, phát hiện sớm bất thường và xử lý kịp thời nếu sỏi tái hình thành hoặc tình trạng giãn đài bể thận tiến triển xấu hơn.

Giãn đài bể thận ở người lớn do sỏi niệu quản là một biến chứng không thể xem nhẹ trong các bệnh lý tiết niệu. Nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách, tình trạng ứ nước thận có thể gây tổn thương vĩnh viễn đến chức năng thận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể. Điều quan trọng là người bệnh cần nắm rõ cơ chế gây bệnh, nhận biết sớm các triệu chứng cảnh báo và chủ động điều trị theo chỉ dẫn của chuyên gia y tế. Bên cạnh đó, duy trì lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ là chìa khóa giúp ngăn chặn sỏi tái phát và bảo vệ thận khỏe mạnh lâu dài.