Ho khan, ho về đêm, ho sau ăn mà mãi không khỏi? Rất có thể bạn đang gặp trào ngược dạ dày ho nhiều – một biểu hiện không điển hình nhưng khá phổ biến của bệnh lý tiêu hóa. Nếu cứ lầm tưởng là bệnh hô hấp, việc điều trị sẽ trở nên sai hướng!

1. Vì sao trào ngược dạ dày lại gây ho nhiều?

1.1. Mối liên hệ giữa hệ tiêu hóa và đường hô hấp

Nhiều người nghĩ rằng ho chỉ liên quan đến phổi hoặc cảm lạnh, nhưng thực tế, dạ dày và thực quản có liên hệ mật thiết với vùng hầu họng. Khi acid dạ dày trào ngược lên thực quản, chúng có thể lan đến cổ họng, gây kích ứng và tạo phản xạ ho.

Ở người bị trào ngược dạ dày ho nhiều, triệu chứng này thường xảy ra dai dẳng, đặc biệt về đêm hoặc sau khi ăn no. Acid kích thích niêm mạc vùng hầu họng khiến cơ thể phát tín hiệu phản ứng lại, sinh ra ho như một cơ chế tự vệ.

1.2. Trào ngược âm thầm: thủ phạm khiến ho kéo dài không rõ nguyên nhân

Không giống như trào ngược điển hình với cảm giác nóng rát thượng vị, ợ chua rõ rệt, nhiều trường hợp ho do trào ngược diễn ra âm thầm, không có dấu hiệu tiêu hóa nổi bật. Bệnh nhân có thể chỉ bị ho khan, ho từng cơn vào ban đêm hoặc buổi sáng sớm, điều này dễ khiến người bệnh nhầm lẫn với viêm họng, dị ứng thời tiết hoặc viêm phế quản.

Nhiều người nghĩ rằng ho chỉ liên quan đến phổi hoặc cảm lạnh, nhưng thực tế, dạ dày và thực quản có liên hệ mật thiết với vùng hầu họng

2. Nhận biết các dấu hiệu đặc trưng khi bị trào ngược dạ dày ho nhiều

2.1. Các biểu hiện dễ bị bỏ qua

Triệu chứng điển hình gồm:

– Ho khan kéo dài, không có đờm hoặc ít đờm

– Ho tăng lên khi nằm ngủ, đặc biệt sau bữa tối

– Cảm giác vướng nghẹn cổ họng hoặc có đờm vướng

– Đắng miệng hoặc ợ hơi sau ăn

– Ngứa rát cổ, giọng nói khàn nhẹ vào buổi sáng

Nhiều người đã đi khám tai mũi họng nhiều lần, điều trị kháng sinh liên tục nhưng ho vẫn không dứt. Đây là lúc cần nghĩ đến nguyên nhân từ dạ dày.

2.2. Trào ngược dạ dày ho nhiều khác gì với ho do viêm họng?

Ho do viêm họng thường đi kèm đau rát cổ, sốt, sổ mũi, hắt hơi, còn ho do trào ngược thường không kèm sốt. Cơn ho kéo dài nhiều tuần không đáp ứng với thuốc điều trị hô hấp thông thường cũng là dấu hiệu nghi ngờ.

3. Những đối tượng dễ gặp phải trào ngược dạ dày kèm ho

3.1. Người trưởng thành sống thiếu khoa học

Người ăn uống thất thường, hay dùng cà phê, rượu bia, ăn tối muộn hoặc nằm ngay sau ăn dễ bị trào ngược. Dân văn phòng ít vận động, căng thẳng kéo dài cũng là nhóm có nguy cơ cao.

3.2. Người cao tuổi

Cơ vòng thực quản yếu dần theo tuổi tác khiến acid dễ trào ngược, gây viêm và ho mạn tính.

3.3. Trẻ nhỏ, đặc biệt trẻ sơ sinh

Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, trào ngược sinh lý dễ xảy ra. Nếu kéo dài có thể gây ho, ảnh hưởng đến hô hấp và giấc ngủ.

3.4. Phụ nữ mang thai

Thay đổi nội tiết và áp lực từ thai nhi làm tăng nguy cơ trào ngược, thường kèm theo ho khan, nghẹn họng.

3.5. Người có bệnh lý tiêu hóa, hô hấp

Người bị viêm loét dạ dày, nhiễm HP, hen suyễn, viêm xoang… dễ bị trào ngược làm nặng thêm triệu chứng ho kéo dài.

Người ăn uống thất thường, hay dùng cà phê, rượu bia, ăn tối muộn hoặc nằm ngay sau ăn dễ bị trào ngược.

4. Biến chứng nếu trào ngược dạ dày ho nhiều không được điều trị đúng cách

4.1. Tổn thương thanh quản và đường hô hấp

Acid trào ngược thường xuyên gây viêm mạn tính vùng họng, thanh quản, dẫn đến khàn giọng, viêm thanh quản, viêm họng hạt. Về lâu dài, điều này có thể ảnh hưởng giọng nói và chất lượng sống.

4.2. Viêm phổi hít – biến chứng nghiêm trọng

Ở người cao tuổi hoặc trẻ nhỏ, acid trào ngược có thể bị hít vào phổi gây viêm phổi hít. Đây là biến chứng nặng, dễ tái phát, điều trị khó và có thể nguy hiểm đến tính mạng nếu không phát hiện sớm.

5. Phương pháp chẩn đoán tình trạng trào ngược dạ dày gây ho

Để xác định chính xác nguyên nhân ho do trào ngược dạ dày hay từ hệ hô hấp, các bác sĩ thường chỉ định kết hợp nhiều phương pháp sau:

5.1. Thăm khám lâm sàng

Bác sĩ khai thác triệu chứng như ho kéo dài, ợ hơi, ợ chua, nóng rát ngực, khàn tiếng, ho tăng khi nằm hoặc sau ăn… Đồng thời kiểm tra tiền sử bệnh tiêu hóa, bệnh lý tai mũi họng hoặc hô hấp.

5.2. Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng

Đây là phương pháp giúp quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản, phát hiện các dấu hiệu viêm loét, xước thực quản do trào ngược. Ngoài ra còn giúp loại trừ các nguyên nhân khác như viêm dạ dày, u, polyp…

5.3. Đo pH thực quản 24 giờ

Kỹ thuật này cho phép theo dõi lượng acid trào ngược suốt 24 giờ, xác định chính xác thời điểm và mức độ trào ngược có gây ra các cơn ho không. Đây là công cụ mạnh mẽ trong chẩn đoán trào ngược không điển hình.

5.4. Đo áp lực thực quản HRM

Phương pháp này đo áp lực và hoạt động co bóp của các cơ trong thực quản, đặc biệt là cơ vòng thực quản dưới. Nếu cơ vòng này yếu hoặc giãn bất thường, đó là điều kiện thuận lợi cho acid trào ngược. HRM rất hữu ích để đánh giá chức năng vận động thực quản một cách chính xác, hỗ trợ chẩn đoán trong những ca trào ngược không điển hình hoặc có biến chứng.

Đo ph 24 giờ cho phép theo dõi lượng acid trào ngược suốt 24 giờ, xác định chính xác thời điểm và mức độ trào ngược có gây ra các cơn ho không

6. Điều trị trào ngược dạ dày ho nhiều như thế nào?

6.1. Kết hợp giữa kiểm soát acid và điều chỉnh thói quen

Việc điều trị cần phối hợp thuốc kháng acid, thuốc điều hòa nhu động dạ dày và thay đổi lối sống. Người bệnh nên ăn uống đúng giờ, chia nhỏ bữa, hạn chế ăn tối muộn và tránh nằm ngay sau ăn.

Tránh các loại thực phẩm kích thích như cà phê, nước có ga, đồ chua cay. Nên ngủ kê cao đầu khoảng 15–20cm để hạn chế trào ngược ban đêm.

6.2. Khi nào cần thăm khám và can thiệp chuyên sâu?

Nếu đã dùng thuốc và thay đổi lối sống nhưng tình trạng ho kéo dài không cải thiện, người bệnh nên được nội soi kiểm tra chuyên sâu, đánh giá nguy cơ biến chứng. Một số trường hợp trào ngược mức độ nặng có thể cần can thiệp ngoại khoa (ví dụ phẫu thuật nếp gấp đáy vị) để kiểm soát triệt để.

7. Những hiểu lầm phổ biến khiến điều trị kém hiệu quả

7.1. Tưởng nhầm bị bệnh phổi hoặc dị ứng

Nhiều bệnh nhân bị ho dai dẳng, đặc biệt vào đêm hoặc sáng sớm, thường đi khám hô hấp trước. Việc chẩn đoán sai hướng dễ dẫn đến điều trị sai, tốn thời gian và chi phí mà không hiệu quả.

7.2. Bỏ qua việc nội soi khi ho kéo dài

Một số người ngại nội soi vì sợ đau hoặc nghĩ rằng ho không liên quan đến dạ dày nên trì hoãn việc chẩn đoán đúng nguyên nhân. Điều này khiến bệnh kéo dài và dễ gặp biến chứng về hô hấp.

8. Cách phòng tránh tình trạng trào ngược dạ dày ho nhiều

8.1. Thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt hàng ngày

Ăn chậm, nhai kỹ, không ăn quá no. Hạn chế thức ăn dầu mỡ, chua cay, nước có ga. Bên cạnh đó, không uống nhiều nước trong bữa ăn. Không nằm ngay sau khi ăn no, nên đợi ít nhất 2 giờ.

Giữ cân nặng hợp lý, tránh căng thẳng và ngủ đủ giấc. Người hay ho về đêm nên kê cao gối và mặc quần áo thoải mái, không bó chặt vùng bụng.

8.2. Khám định kỳ nếu đã từng bị trào ngược

Người từng bị trào ngược kèm ho nên khám định kỳ để theo dõi mức độ bệnh. Việc theo dõi giúp phát hiện sớm những tổn thương thực quản hoặc các biến chứng hô hấp nếu có.

Trào ngược dạ dày ho nhiều là một tình trạng phổ biến nhưng dễ bị hiểu lầm với các bệnh hô hấp thông thường. Nếu không điều trị đúng, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống. Việc phát hiện sớm nguyên nhân, điều trị đúng hướng và duy trì lối sống khoa học là chìa khóa quan trọng để kiểm soát hiệu quả tình trạng này.