Xử lý ợ chua là vấn đề nhiều người quan tâm để cải thiện chất lượng cuộc sống hàng ngày. Tình trạng ợ chua không chỉ gây khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo của nhiều bệnh lý tiêu hóa nghiêm trọng. Việc hiểu rõ nguyên nhân và có phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp kiểm soát hiệu quả tình trạng này.
Menu xem nhanh:
1. Nguyên nhân và biểu hiện của chứng ợ chua
1.1 Các nguyên nhân gây ợ chua phổ biến
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng ợ chua. Khi cơ thắt thực quản dưới bị suy yếu, acid dạ dày có thể trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác nóng rát khó chịu.
GERD là một trong những nguyên nhân gây ợ chua phổ biến
Ngoài ra, một số bệnh lý có thể gây ợ chua như:
– Viêm dạ dày mạn tính
– Loét dạ dày, tá tràng
– Nhiễm vi khuẩn H.pylori
– Thoát vị hoành
– Rối loạn co thắt thực quản
– Chậm làm rỗng dạ dày
– Các bệnh về đường mật
Thói quen ăn uống không lành mạnh như ăn quá no, nằm ngay sau khi ăn, thường xuyên sử dụng đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ cũng là những tác nhân quan trọng.
Stress và lối sống thiếu khoa học như hút thuốc lá, uống rượu bia, thức khuya cũng có thể làm tăng tiết acid dạ dày, dẫn đến ợ chua. Một số người có thể bị ợ chua do tác dụng phụ của thuốc, đặc biệt là các loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs).
1.2 Nhận biết các triệu chứng khi bị ợ chua
Để xử lý ợ chua hiệu quả, việc đầu tiên là nhận biết chính xác các triệu chứng. Người bệnh thường cảm thấy nóng rát vùng ngực, đặc biệt là sau khi ăn hoặc khi nằm. Cảm giác chua trong miệng, khó nuốt, ho khan kéo dài, và đau họng cũng là những dấu hiệu thường gặp.
2. Phương pháp chẩn đoán và điều trị ợ chua
2.1 Các phương pháp chẩn đoán tìm đúng nguyên nhân gây ợ chua
Khi gặp các triệu chứng ợ chua kéo dài, việc thăm khám bác sĩ là cần thiết để được chẩn đoán chính xác. Bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm như nội soi dạ dày, đo pH thực quản 24 giờ, đo áp lực thực quản để xác định mức độ và nguyên nhân gây bệnh.
Nội soi dạ dày thực quản
Giúp quan sát trực tiếp tình trạng niêm mạc thực quản, dạ dày và phát hiện các tổn thương như viêm, loét. Ngoài ra trong quá trình nội soi còn có thể lấy được mẫu mô đánh giá được khuẩn HP có trong dạ dày hay không.
Đo pH thực quản 24 giờ
Đây là phương pháp chẩn đoán “tiêu chuẩn vàng” để đánh giá mức độ trào ngược dạ dày – thực quản. Kỹ thuật này sử dụng một đầu dò pH đặt ở thực quản trong 24 giờ để ghi nhận:
– Phân biệt được tính chất dịch trào ngược: acid, không acid hay acid yếu
– Thời gian và tần suất các đợt trào ngược
– Mối liên quan giữa triệu chứng với các đợt trào ngược
– Khẳng định chẩn đoán trong trường hợp triệu chứng không điển hình
– Loại trừ các trường hợp có triệu chứng giống ợ chua nhưng không phải do trào ngược acid như: rối loạn co thắt thực quản, đau thắt ngực, hay các bệnh lý tim mạch.
Đo pH thực quản 24h xác định chính xác nguyên nhân GERD gây ợ chua
Đo áp lực thực quản (hay đo nhu động thực quản)
Đây là kỹ thuật giúp đánh giá chức năng vận động của thực quản thông qua đo áp lực của cơ thắt thực quản trên và dưới bằng các cảm biến dọc theo catheter siêu mỏng được đặt từ mũi vào trong thực quản, giúp.
– Đánh giá khả năng co bóp và đẩy thức ăn của thân thực quản
– Phát hiện các rối loạn vận động thực quản như: co thắt tâm vị, thực quản đào, hay rối loạn nhu động không đặc hiệu
– Xác định nguyên nhân gây ợ chua do suy giảm chức năng cơ thắt thực quản dưới
– Hỗ trợ chỉ định phẫu thuật trong các trường hợp nặng
2.2 Cách điều trị, xử lý tình trạng ợ chua hiệu quả
Việc điều trị ợ chua cần được thực hiện theo phác đồ phù hợp với từng người với từng nguyên nhân khác nhau. Ở một số người có thể chỉ cần cố gắng thay đổi lối sống, chế độ ăn uống. Nhưng đối với nguyên nhân ợ chua là do bệnh lý thì cần điều trị bằng một phác đồ chuyên biệt.
Người bệnh có thể được chỉ định sử dụng kết hợp các loại thuốc như thuốc trung hòa axit, thuốc bảo vệ niêm mạc, thuốc ức chế bơm proton (PPI), thuốc tăng cường nhu động đường tiêu hóa, thuốc đối kháng thụ thể H2.
Trong trường hợp do nhiễm H.pylori, cần điều trị theo phác đồ tiêu diệt vi khuẩn bằng kháng sinh kết hợp.
Bên cạnh đó, quá trình điều trị bác sĩ sẽ đánh giá đáp ứng điều trị sau 4-8 tuần và điều chỉnh phác đồ nếu cần thiết. Người bệnh nên tái khám và theo dõi định kỳ theo chỉ dẫn của bác sĩ để phát hiện và xử lý các biến chứng sớm nếu có.
3. Lối sống và chế độ ăn uống để kiểm soát ợ chua
Kết hợp với quá trình điều trị y khoa, để xử lý ợ chua hiệu quả lâu dài, việc thay đổi lối sống và chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng.
3.1 Những nguyên tắc nên thực hiện trong lối sống để xử lý ợ chua
Nên chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn quá no và không nên nằm ngay sau khi ăn ít nhất 2-3 giờ. Giảm thiểu các thực phẩm kích thích như café, rượu bia, đồ chua cay, và thức ăn nhiều dầu mỡ.
Duy trì cân nặng hợp lý cũng góp phần quan trọng trong việc kiểm soát ợ chua. Người bị thừa cân béo phì có nguy cơ cao bị trào ngược dạ dày thực quản, do đó việc giảm cân sẽ giúp cải thiện tình trạng này.
Tập thể dục đều đặn, nhưng tránh các bài tập gây áp lực lên vùng bụng ngay sau khi ăn. Nên đi bộ nhẹ nhàng sau bữa ăn để hỗ trợ tiêu hóa. Khi ngủ, nên kê cao đầu giường khoảng 15-20 cm để giảm nguy cơ trào ngược acid.
3.2 Những thực phẩm nên tránh khi bị ợ chua
Để việc xử lý ợ chua đạt hiệu quả, cần tránh xa các thực phẩm có thể kích thích tiết acid dạ dày như chocolate, cà phê, trà đặc, nước có gas, các loại thực phẩm chua cay, và thức ăn chiên rán. Ngoài ra, các sản phẩm từ sữa béo, thịt mỡ, và các loại gia vị nặng cũng nên hạn chế.
3.2 Thực phẩm và đồ uống có lợi cho người bị ợ chua
Thay vào đó, nên ưu tiên các thực phẩm dễ tiêu hóa như chuối, dưa lưới, các loại rau xanh, gừng, và các loại ngũ cốc nguyên hạt. Uống đủ nước, đặc biệt là nước lọc giữa các bữa ăn sẽ giúp pha loãng acid dạ dày và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
Người bị ợ chua nên sử dụng chế độ ăn lành mạnh, hạn chế thức ăn nhanh, chiên rán…
Việc xử lý ợ chua không chỉ đơn thuần là điều trị triệu chứng mà cần có cách tiếp cận toàn diện, kết hợp giữa điều trị y tế và thay đổi lối sống. Nếu tình trạng ợ chua kéo dài hoặc các triệu chứng trở nên nghiêm trọng, cần đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng không mong muốn có thể xảy ra.
