Ung thư trực tràng là một trong những bệnh lý ác tính phổ biến và đang có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây. Bệnh thường tiến triển âm thầm, khó phát hiện ở giai đoạn đầu và có thể đe dọa tính mạng nếu không được chẩn đoán sớm. Việc nhận diện các yếu tố nguy cơ gây K trực tràng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và kiểm soát bệnh. Vậy đâu là những nguyên nhân tiềm ẩn khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh? Hãy cùng tìm hiểu để chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

1. Ung thư trực tràng là gì?

Ung thư trực tràng là một loại ung thư thuộc đường tiêu hóa, xảy ra tại phần cuối của ruột già – nơi nối giữa đại tràng và hậu môn. Đây là đoạn cuối cùng của ống tiêu hóa, nơi lưu trữ phân trước khi được đào thải ra ngoài. Khi các tế bào tại trực tràng bị đột biến và tăng sinh bất thường, không còn chịu sự kiểm soát của cơ thể, chúng có thể hình thành khối u ác tính

Tỷ lệ mắc K trực tràng có xu hướng tăng dần theo độ tuổi, đặc biệt phổ biến ở những người từ 60 tuổi trở lên. Độ tuổi trung bình khi được chẩn đoán thường là khoảng 68 và nam giới chiếm tỷ lệ cao hơn nữ giới.

Tuy nhiên, đây là căn bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa và phát hiện sớm bằng cách giữ gìn lối sống lành mạnh và thường xuyên khám sức khỏe. Những biện pháp hữu ích bao gồm: hạn chế tiêu thụ thịt đỏ và thịt chế biến sẵn, tăng cường chất xơ từ rau quả tươi, thường xuyên vận động thể chất, ngưng hút thuốc lá và giảm lượng rượu bia tiêu thụ. Việc sàng lọc định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện tiên lượng bệnh.

Tỷ lệ mắc ung thư trực tràng có xu hướng tăng dần theo độ tuổi, đặc biệt phổ biến ở những người từ 60 tuổi trở lên

2. Nguyên nhân tiềm ẩn và các yếu tố làm gia tăng nguy cơ ung thư trực tràng

Hiện nay, y học vẫn chưa xác định rõ nguyên nhân chính xác gây K trực tràng. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh, trong đó có liên quan đến di truyền, tiền sử bệnh lý, chế độ ăn uống và lối sống.

2.1. Di truyền và hội chứng liên quan đến ung thư trưc tràng

Một số trường hợp K trực tràng phát sinh do đột biến gene di truyền. Hai hội chứng di truyền thường gặp là:

– Hội chứng Lynch (HNPCC): Gây K trực tràng mà không kèm theo polyp.

– Hội chứng đa polyp gia đình (FAP): Người bệnh phát triển hàng trăm đến hàng nghìn polyp trong trực tràng, làm tăng nguy cơ ung thư nếu không can thiệp kịp thời.

– Ngoài ra, các hội chứng hiếm gặp khác như Peutz-Jeghers (PJS) và đa polyp liên quan gen MUTYH (MAP) cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

2.2. Tổn thương tiền ung thư trực tràng

– Viêm trực tràng chảy máu.

– Bệnh Crohn.

– Hiện diện tổn thương dạng polyp ở trực tràng.

2.3. Chế độ ăn uống

– Ăn nhiều thịt đỏ như thịt bò, heo, cừu và các sản phẩm chế biến sẵn (xúc xích, thịt hộp) làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

– Phương pháp chế biến thực phẩm ở nhiệt độ cao như chiên, nướng có thể tạo ra các hợp chất sinh ung thư.

– Khẩu phần ăn thiếu rau xanh, chất xơ và vitamin cũng góp phần làm tăng rủi ro.

2.4. Tuổi tác

Nguy cơ mắc K trực tràng gia tăng theo độ tuổi, đặc biệt ở nhóm từ 50 tuổi trở lên. Tuy nhiên, người trẻ cũng không hoàn toàn miễn dịch với căn bệnh này, dù tỷ lệ mắc thấp hơn.

2.5. Giới tính

Thống kê cho thấy nam giới có xu hướng mắc K trực tràng cao hơn so với nữ giới.

2.6. Béo phì và thừa cân

Tình trạng thừa cân không chỉ làm tăng nguy cơ mắc ung thư mà còn khiến tiên lượng bệnh xấu đi. Ảnh hưởng này thấy rõ ở cả hai giới, nhưng nam giới có nguy cơ cao hơn.

Béo phì thừa cân là một trong những yếu tố nguy cơ dẫn đến K trực tràng

2.7. Hút thuốc lá

Những người hút thuốc thường xuyên trong thời gian dài đối mặt với nguy cơ cao hơn mắc K trực tràng và có khả năng tử vong do bệnh này cao hơn so với người không hút thuốc.

2.8. Uống rượu bia

Việc tiêu thụ rượu bia quá mức, đặc biệt từ 2 ly trở lên mỗi ngày với nam và từ 1 ly với nữ (tính theo chuẩn 14g cồn mỗi đơn vị) sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

2.9. Thiếu vận động

Lối sống ít vận động thể chất là yếu tố nguy cơ đáng kể. Việc duy trì hoạt động thể lực đều đặn giúp làm giảm nguy cơ phát triển K trực tràng.

2.10. Tiền sử cá nhân từng bị ung thư trực tràng

– Đã từng bị K trực tràng.

– Có polyp tuyến lớn lớn hơn 1cm hoặc có dấu hiệu bất thường dưới kính hiển vi.

– Tiền sử cá nhân ghi nhận ung thư buồng trứng.

– Bị viêm ruột mạn tính như viêm loét trực tràng hoặc bệnh Crohn.

2.11. Có yếu tố gia đình liên quan đến ung thư trực tràng

Người có người thân trực hệ (cha mẹ, anh chị em ruột) từng bị K trực tràng sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Nguy cơ càng gia tăng nếu người thân mắc bệnh ở độ tuổi trẻ (<50 tuổi) hoặc nếu trong gia đình có nhiều người mắc bệnh. Tiền sử người thân có polyp tuyến cũng là một yếu tố cần lưu ý.

3. Nhận biết dấu hiệu của ung thư trực tràng như thế nào?

Không ít người chỉ phát hiện mắc K trực tràng khi tình cờ kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi bệnh đã tiến triển nặng. Thực tế, một số triệu chứng cảnh báo có thể đã xuất hiện từ trước nhưng thường bị bỏ qua do biểu hiện mơ hồ, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường.

Một số dấu hiệu cảnh báo K trực tràng có thể bao gồm:

– Biến đổi trong thói quen bài tiết phân: Có thể dẫn đến táo bón ở người bệnh, tiêu chảy kéo dài hoặc xen kẽ cả hai, phân có hình dạng bất thường như dẹt, mỏng, hoặc có lẫn máu.

– Xuất huyết tiêu hóa: Máu có thể xuất hiện trong phân với màu đỏ tươi hoặc sẫm, tùy vào vị trí chảy máu.

– Đau bụng hoặc cảm giác khó chịu vùng chậu, bụng dưới: Cơn đau có thể âm ỉ, kéo dài và không rõ nguyên nhân.

– Sụt cân không rõ nguyên nhân: Giảm cân đột ngột mà không do thay đổi chế độ ăn hay luyện tập cần được lưu ý.

– Cảm giác mệt mỏi kéo dài: Thường do thiếu máu do chảy máu âm thầm trong đường tiêu hóa.

Tuy nhiên, những biểu hiện trên cũng có thể xuất hiện trong các bệnh lành tính như trĩ, viêm ruột… Điều quan trọng là khi xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào kéo dài hoặc bất thường, cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và kiểm tra. Việc phát hiện sớm giúp nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện tiên lượng sống.

Bệnh nhân có thể gặp tình trạng táo bón, tiêu chảy kéo dài hoặc xen kẽ cả hai, phân có hình dạng bất thường như dẹt, mỏng, hoặc có lẫn máu

Ung thư trực tràng hoàn toàn có thể được phòng ngừa nếu bạn hiểu rõ và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như chế độ ăn uống, lối sống thiếu vận động, tiền sử bệnh lý hoặc di truyền. Đừng chủ quan trước những dấu hiệu bất thường và hãy chủ động thăm khám định kỳ để tầm soát sớm. Một lối sống lành mạnh, dinh dưỡng hợp lý và chăm sóc sức khỏe thường xuyên chính là chìa khóa giúp bạn ngăn ngừa K trực tràng hiệu quả ngay từ hôm nay.