Đái tháo đường (hay còn gọi là tiểu đường) là một trong những bệnh lý rối loạn chuyển hóa phổ biến nhất hiện nay, với tốc độ gia tăng đáng lo ngại và xu hướng ngày càng trẻ hóa. Đây là tình trạng mà cơ thể gặp khó khăn trong việc điều hòa lượng đường huyết, dẫn đến mức đường trong máu luôn cao hơn bình thường. Tuy nhiên, do diễn tiến âm thầm nên nhiều người không nhận ra mình mắc bệnh cho đến khi xảy ra biến chứng. Chính vì vậy, nắm được cách nhận biết đái tháo đường đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong điều trị và ngăn ngừa biến chứng.

1. Hiểu đúng về bệnh đái tháo đường và các thể bệnh phổ biến

Trước khi đi sâu vào cách nhận biết đái tháo đường, chúng ta cần phân biệt các loại đái tháo đường thường gặp. Bệnh chủ yếu được chia thành ba dạng gồm: đái tháo đường type 1, đái tháo đường type 2, và đái tháo đường thai kỳ. Mỗi loại lại có nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh và biểu hiện lâm sàng khác nhau.

Đái tháo đường type 1 là bệnh lý tự miễn, trong đó hệ miễn dịch của cơ thể tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin của tuyến tụy. Bệnh thường khởi phát sớm, xuất hiện chủ yếu ở trẻ em và người trẻ tuổi. Trong khi đó, đái tháo đường type 2 chiếm phần lớn số ca mắc, thường gặp ở người trưởng thành, người có lối sống ít vận động, thừa cân, béo phì hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh. Ngoài ra, đái tháo đường thai kỳ là dạng tạm thời xảy ra trong giai đoạn mang thai do sự thay đổi nội tiết tố ảnh hưởng đến khả năng sử dụng insulin.

Việc nhận biết các biểu hiện của từng loại bệnh giúp người bệnh và bác sĩ có hướng chẩn đoán chính xác và kịp thời nhất.

Đái tháo đường (hay còn gọi là tiểu đường) là một trong những bệnh lý rối loạn chuyển hóa phổ biến nhất hiện nay

2. Cách nhận biết bệnh đái tháo đường: Cẩn trọng với các dấu hiệu

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh đái tháo đường đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị và kiểm soát hiệu quả bệnh lý này. Đái tháo đường không phải là một bệnh đơn lẻ mà được chia thành nhiều loại, phổ biến nhất là đái tháo đường type 1, type 2 và đái tháo đường thai kỳ. Mỗi loại lại có đặc trưng nhận biết riêng biệt. Dưới đây là những dấu hiệu điển hình của từng loại.

2.1. Cách nhận biết đái tháo đường type 1

Đái tháo đường type 1 thường khởi phát đột ngột và xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể tự tấn công và phá hủy các tế bào beta sản xuất insulin trong tuyến tụy. Điều này khiến cơ thể không thể tạo ra insulin – hormone thiết yếu giúp đưa glucose từ máu vào tế bào để tạo năng lượng. Khi insulin không đủ, đường sẽ tích tụ trong máu và gây ra hàng loạt triệu chứng bất thường.

Người mắc đái tháo đường type 1 thường cảm thấy đói và mệt mỏi bất thường dù vẫn ăn uống đều đặn. Cảm giác uể oải kéo dài đi kèm với việc sụt cân nhanh chóng là dấu hiệu cảnh báo đáng lưu ý. Ngoài ra, tình trạng đi tiểu nhiều lần trong ngày và cảm giác khát nước liên tục cũng thường xuất hiện do glucose không được hấp thu và bị đào thải qua nước tiểu, kéo theo lượng nước lớn.

Miệng khô, da khô và ngứa là những triệu chứng thường gặp do mất nước mạn tính. Ở một số người, bệnh có thể khởi phát bằng cơn nhiễm toan ceton – một biến chứng cấp tính nặng nề. Đây là lý do vì sao đái tháo đường type 1 thường được chẩn đoán muộn, khi người bệnh đã gặp phải biến chứng nguy hiểm.

2.2. Cách nhận biết đái tháo đường type 2

Bệnh xảy ra do cơ thể kháng lại tác dụng của insulin, khiến glucose không thể được sử dụng hiệu quả. Lúc đầu, tuyến tụy vẫn tiết insulin để bù đắp, nhưng theo thời gian, các tế bào beta trở nên suy yếu và lượng insulin sản xuất bị suy giảm.

Ở giai đoạn đầu, đái tháo đường type 2 có thể không có triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, nếu chú ý kỹ, người bệnh sẽ phát hiện một số dấu hiệu bất thường như thường xuyên bị nhiễm trùng nấm men – đặc biệt ở các vùng da ẩm như kẽ ngón tay, vùng sinh dục hoặc dưới ngực. Nguyên nhân là do nấm men phát triển mạnh trong môi trường đường huyết cao.

Một dấu hiệu quan trọng khác là vết thương chậm lành. Đường huyết cao gây ảnh hưởng đến lưu thông máu và tổn thương các dây thần kinh ngoại vi, làm quá trình hồi phục của da trở nên kéo dài. Ngoài ra, cảm giác mệt mỏi, thị lực giảm, ngứa ran ở tay chân hoặc tê bì cũng có thể xuất hiện ở giai đoạn muộn hơn của bệnh.

Bệnh xảy ra do cơ thể kháng lại tác dụng của insulin, khiến glucose không thể được sử dụng hiệu quả

2.3. Cách nhận biết đái tháo đường thai kỳ

Đái tháo đường thai kỳ thường chỉ xảy ra trong thời kỳ mang thai và liên quan đến sự thay đổi nội tiết tố làm ảnh hưởng đến khả năng sử dụng insulin của cơ thể. Khác với hai loại trên, đái tháo đường thai kỳ thường không biểu hiện rõ rệt và đa phần được phát hiện thông qua xét nghiệm định kỳ trong quá trình thai nghén.

Một vài biểu hiện có thể xảy ra nhưng dễ bị nhầm lẫn với triệu chứng thai nghén thông thường, như cảm giác khát nước nhiều hơn, tiểu tiện thường xuyên hoặc mệt mỏi. Tuy nhiên, đây là những dấu hiệu không đặc hiệu và không đủ để chẩn đoán bệnh.

Do đó, phương pháp hiệu quả nhất để phát hiện đái tháo đường thai kỳ là thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose (OGTT) thường được tiến hành vào tuần thai thứ 24 – 28. Thông qua việc đo đường huyết tại nhiều thời điểm sau khi uống nước đường, bác sĩ sẽ xác định liệu thai phụ có mắc đái tháo đường hay không.

3. Điều trị và phòng tránh tiểu đường bằng cách nào?

3.1. Điều trị

Người bệnh tiểu đường nên thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín có chuyên khoa Nội tiết để được chẩn đoán và hướng dẫn điều trị đúng cách. Hiện nay chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát tốt bệnh. Với tiểu đường type 1, bệnh nhân cần tiêm insulin suốt đời. Với type 2, việc thay đổi lối sống bao gồm chế độ ăn uống lành mạnh, vận động đều đặn và sinh hoạt điều độ đóng vai trò quan trọng. Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ kê thêm thuốc uống hoặc thuốc tiêm để ổn định đường huyết.

3.2. Phòng tránh

Tiểu đường type 1 khó phòng tránh vì liên quan đến yếu tố bẩm sinh. Tuy nhiên, tiểu đường type 2 có thể ngăn ngừa bằng cách ăn uống hợp lý (hạn chế đồ ngọt, thức ăn nhanh), tập thể dục đều đặn và duy trì cân nặng ổn định. Những người có người thân mắc tiểu đường cần theo dõi sức khỏe chặt chẽ và thăm khám sớm khi có dấu hiệu bất thường. Lối sống khoa học và cân bằng giữa làm việc – nghỉ ngơi là chìa khóa để giảm nguy cơ mắc bệnh.

Cần ăn uống hợp lý để phòng tránh tiểu đường

4. Khi nào nên đi kiểm tra đái tháo đường?

Với cách nhận biết đái tháo đường như trên, bất kỳ ai có các triệu chứng kể trên đều nên chủ động đi kiểm tra đường huyết. Những người có yếu tố nguy cơ cao như thừa cân, lười vận động, có người thân trong gia đình mắc bệnh, hoặc phụ nữ từng mắc tiểu đường thai kỳ, nên thực hiện tầm soát định kỳ, ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ rệt. Bên cạnh đó, nếu cảm thấy mệt mỏi kéo dài, giảm cân không rõ nguyên nhân, khô miệng thường xuyên hoặc các vết thương lâu lành, bạn không nên trì hoãn việc thăm khám. Việc làm xét nghiệm máu đơn giản có thể giúp phát hiện bệnh từ sớm và mở ra cơ hội điều trị sớm và hiệu quả.