Ung thư máu là một trong những căn bệnh ung thư nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến việc sản sinh và hoạt động của các tế bào máu trong cơ thể người. Tuy nhiên, nhờ sự phát triển của y học hiện đại, người bệnh hiện nay có nhiều cơ hội sống khỏe nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Vậy cách điều trị bệnh ung thư máu là gì? Hãy cùng tìm hiểu những thông tin quan trọng dưới đây để chủ động bảo vệ sức khỏe.

1. Ung thư máu là bệnh gì?

Ung thư máu là nhóm bệnh lý ác tính có nguồn gốc từ các tế bào tạo máu trong tủy xương hoặc từ hệ thống miễn dịch của cơ thể. Những tế bào bất thường này sinh sản không kiểm soát, làm rối loạn chức năng sản sinh và hoạt động của các dòng tế bào máu bình thường. Tình trạng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng miễn dịch, đông máu và vận chuyển oxy trong cơ thể.

Một số dạng ung thư máu phổ biến gồm:

– Bệnh bạch cầu (leukemia): Xảy ra khi có sự tăng sinh bất thường của các tế bào bạch cầu.

– U lympho (lymphoma): Là ung thư của hệ bạch huyết – phần quan trọng trong hệ miễn dịch.

– Đa u tủy xương (multiple myeloma): Bắt nguồn từ tế bào plasma, một loại tế bào bạch cầu có vai trò tạo kháng thể.

– Hội chứng tăng sinh tủy và loạn sản tủy: Là nhóm bệnh lý rối loạn sinh máu trong tủy xương, có thể tiến triển thành bệnh ác tính.

Ung thư máu là nhóm bệnh lý ác tính có nguồn gốc từ các tế bào tạo máu trong tủy xương hoặc từ hệ thống miễn dịch của cơ thể

2. Diễn tiến và mức độ nguy hiểm

Tùy thuộc vào loại bệnh và mức độ tiến triển, ung thư máu có thể biểu hiện dưới dạng cấp tính (diễn biến nhanh, nguy kịch, cần điều trị khẩn cấp) hoặc mạn tính (tiến triển chậm, có thể theo dõi sát trước khi điều trị). Một số thể mạn tính như bạch cầu dòng tủy mạn (CML), u lympho không Hodgkin dạng chậm tiến… có thể ổn định trong nhiều năm, nhưng cũng có nguy cơ chuyển sang dạng cấp tính nguy hiểm hơn nếu không kiểm soát tốt.

3. Theo dõi sau điều trị

Ngay cả khi đã đạt được đáp ứng điều trị tốt (lui bệnh hoàn toàn hoặc một phần), bệnh nhân vẫn cần được theo dõi định kỳ để phát hiện nguy cơ tái phát, cũng như kiểm soát các tác dụng phụ dài hạn của điều trị như suy giảm miễn dịch, mệt mỏi mạn tính, rối loạn chức năng cơ quan… Một số bệnh, như đa u tủy xương, đòi hỏi điều trị duy trì liên tục ngay cả sau giai đoạn ổn định, nhằm kiểm soát bệnh lâu dài và ngăn ngừa tái phát.

4. Các yếu tố nguy cơ

Mặc dù chưa xác định được nguyên nhân cụ thể gây ra ung thư máu, nhưng giới chuyên môn đã chỉ ra một số yếu tố có thể làm gia tăng khả năng mắc bệnh:

– Yếu tố di truyền: Những người có người thân từng mắc ung thư máu hoặc mang đột biến gen liên quan đến bệnh lý về tủy xương, miễn dịch hoặc ung thư có nguy cơ cao hơn so với người bình thường.

– Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Các hóa chất công nghiệp như benzen – thường có trong xăng dầu, thuốc trừ sâu, chất tẩy rửa… có thể gián tiếp gây tổn thương DNA của tế bào máu. Việc tiếp xúc lâu dài với các chất này có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh.

– Tia xạ và bức xạ ion hóa: Tiếp xúc với liều cao phóng xạ, chẳng hạn như sau tai nạn hạt nhân hoặc điều trị xạ trị trước đó, cũng làm tăng khả năng đột biến gen dẫn đến ung thư máu.

– Thói quen sống không lành mạnh: Hút thuốc lá và sử dụng rượu bia trong thời gian dài sẽ có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch và ảnh hưởng đến hoạt động của tủy xương, góp phần làm tăng nguy cơ phát triển ung thư máu.

Tiếp xúc với liều cao phóng xạ, chẳng hạn như sau tai nạn hạt nhân hoặc điều trị xạ trị trước đó, cũng làm tăng khả năng đột biến gen dẫn đến ung thư máu

5. Cách điều trị bệnh ung thư máu mà người bệnh nên nắm rõ

Việc điều trị ung thư máu không áp dụng một công thức chung cho tất cả, mà sẽ được xây dựng riêng biệt dựa trên nhiều yếu tố như: loại bệnh ung thư máu cụ thể (bạch cầu, u lympho, đa u tủy…), giai đoạn bệnh, thể trạng người bệnh, tuổi tác, và cả mục tiêu điều trị (chữa khỏi, kiểm soát lâu dài, giảm triệu chứng…). Dưới đây là những phương pháp điều trị ung thư máu phổ biến nhất hiện nay:

5.1. Ghép tế bào gốc tạo máu – cách điều trị bệnh ung thư máu

Đây là kỹ thuật điều trị đóng vai trò trung tâm trong nhiều trường hợp ung thư máu. Phương pháp này nhằm thay thế tủy xương bệnh lý bằng nguồn tế bào gốc khỏe mạnh, giúp khôi phục quá trình sản xuất máu bình thường. Nguồn tế bào gốc lấy từ:

– Tủy xương của người cho.

– Máu ngoại vi sau khi kích thích tăng sinh tế bào gốc.

– Máu dây rốn được lưu trữ sau sinh.

Ghép tế bào gốc có thể là ghép tự thân (dùng tế bào gốc của chính người bệnh) hoặc ghép dị thân (dùng tế bào gốc của người hiến phù hợp), thường được chỉ định sau khi người bệnh đã trải qua hóa trị liều cao hoặc xạ trị toàn thân.

5.2. Hóa trị – cách điều trị bệnh ung thư máu

Hóa trị là một trong những biện pháp chủ lực trong điều trị ung thư máu, đặc biệt là các thể cấp tính. Phương pháp này sử dụng thuốc hóa học để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc làm chậm sự phát triển của chúng. Thông thường, bác sĩ sẽ sử dụng kết hợp nhiều loại thuốc hóa trị theo từng phác đồ cụ thể nhằm tăng hiệu quả và giảm nguy cơ kháng thuốc. Hóa trị có thể:

– Là bước điều trị chính ngay từ đầu.

– Sẽ được dùng trước khi người bệnh ghép tế bào gốc.

– Kết hợp với các liệu pháp miễn dịch hoặc điều trị đích.

5.3. Xạ trị

Xạ trị là phương pháp sử dụng năng lượng từ tia bức xạ để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc thu nhỏ kích thước khối u trước khi tiến hành cấy ghép tế bào gốc. Xạ trị thường không phải là điều trị toàn thân mà nhắm vào khu vực cụ thể, chẳng hạn như:

– Tủy xương có khối u lớn.

– Hạch bạch huyết sưng to.

– Cột sống nếu có nguy cơ chèn ép tủy.

– Ngoài tiêu diệt tế bào ác tính, xạ trị cũng có tác dụng hỗ trợ giảm đau và cải thiện chất lượng sống trong một số giai đoạn bệnh.

Xạ trị là phương pháp sử dụng năng lượng từ tia bức xạ để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc thu nhỏ kích thước khối u trước khi tiến hành cấy ghép tế bào gốc

Hiểu rõ về các cách điều trị bệnh ung thư máu sẽ giúp người bệnh và gia đình có định hướng đúng đắn trong quá trình chữa trị. Dù là hóa trị, xạ trị, cấy ghép tế bào gốc hay điều trị nhắm trúng đích, mỗi phương pháp đều có vai trò riêng và cần được áp dụng phù hợp theo tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân. Quan trọng hơn cả, việc phát hiện sớm và tuân thủ phác đồ điều trị từ bác sĩ chuyên khoa là chìa khóa để nâng cao tỷ lệ sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh ung thư máu.