Viêm tuyến giáp là một trong những vấn đề nội tiết khá phổ biến nhưng thường bị bỏ qua do triệu chứng không rõ ràng ở giai đoạn đầu. Việc bị viêm tuyến giáp nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tổng thể, gây ra nhiều rối loạn chuyển hóa và biến chứng nguy hiểm. Vậy cụ thể viêm tuyến giáp là gì, vì sao xảy ra, biểu hiện ra sao và điều trị thế nào? Hãy cùng tìm hiểu đầy đủ trong bài viết dưới đây.

1. Viêm tuyến giáp là gì và nguyên nhân gây bệnh?

Khi một người bị viêm tuyến giáp, tức là tuyến giáp – cơ quan nhỏ hình bướm nằm ở trước cổ – đang trong tình trạng viêm nhiễm hoặc tổn thương. Viêm có thể xảy ra trên nền tuyến giáp bình thường hoặc có sẵn bệnh lý bướu giáp từ trước. Sự viêm này khiến tuyến giáp rối loạn hoạt động, có thể tiết ra quá nhiều hoặc quá ít hormone, gây mất cân bằng hormone tuyến giáp trong cơ thể.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng bị viêm tuyến giáp khá đa dạng. Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất là do rối loạn tự miễn, điển hình là bệnh Hashimoto, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm chính tế bào tuyến giáp. Bên cạnh đó, viêm tuyến giáp còn có thể do nhiễm virus hoặc vi khuẩn, tác động từ thuốc, phẫu thuật vùng cổ, hoặc ảnh hưởng sau sinh (trong viêm tuyến giáp sau sinh). Ngoài ra, một số yếu tố di truyền hoặc môi trường (như phơi nhiễm phóng xạ) cũng có thể góp phần gây bệnh.

Viêm tuyến giáp là một trong những vấn đề nội tiết khá phổ biến

2. Các giai đoạn tiến triển của viêm tuyến giáp

Khi bị viêm tuyến giáp, người bệnh thường trải qua ba giai đoạn khác nhau, mỗi giai đoạn lại có đặc điểm và triệu chứng đặc trưng riêng biệt. Giai đoạn đầu là nhiễm độc giáp, xảy ra khi tuyến giáp bị tổn thương và tiết ra lượng lớn hormone vào máu. Tiếp theo là giai đoạn suy giáp, khi tuyến giáp không còn đủ khả năng sản xuất hormone, dẫn đến tình trạng thiếu hụt. Sau đó, cơ thể có thể hồi phục về trạng thái bình giáp, khi chức năng tuyến giáp trở lại bình thường hoặc ổn định sau điều trị. Tùy từng thể bệnh, người bệnh có thể hồi phục hoàn toàn hoặc tiến triển thành suy giáp vĩnh viễn.

3. Nhận biết sớm các dấu hiệu khi bị viêm tuyến giáp

3.1. Viêm tuyến giáp cấp tính

Trong thể viêm cấp tính, triệu chứng xuất hiện dễ nhận biết. Người bệnh thường bị sốt cao đột ngột, ớn lạnh, đau nhức vùng cổ. Vị trí tuyến giáp có thể sưng to, đỏ và đau nhức, cơn đau lan lên hàm dưới hoặc sang tai. Người bệnh có thể cảm thấy khó nuốt, nói khó và mệt mỏi toàn thân. Trong một số trường hợp nặng, ổ viêm tiến triển thành áp xe, gây nguy cơ nhiễm trùng lan rộng nếu không được điều trị kịp thời.

3.2. Viêm tuyến giáp bán cấp

Thể bán cấp thường diễn biến qua nhiều giai đoạn, bắt đầu với các triệu chứng giống cảm cúm như sốt nhẹ, đau cơ, mệt mỏi. Sau vài ngày, tuyến giáp bắt đầu đau và sưng, kèm theo các biểu hiện nhiễm độc giáp như tim đập nhanh, hồi hộp, sút cân dù ăn uống bình thường, đổ mồ hôi nhiều, dễ cáu gắt. Vùng đau ở cổ có thể bắt đầu từ một bên rồi lan sang bên còn lại. Sau một vài tuần, các triệu chứng này thuyên giảm, người bệnh bước vào giai đoạn bình giáp rồi tiến đến suy giáp tạm thời hoặc lâu dài. Đặc biệt, một số trường hợp không điều trị sớm có thể tiến triển thành suy giáp mạn tính.

3.3. Viêm tuyến giáp mạn tính

Đây là tình trạng xảy ra trong thời gian dài và phổ biến nhất là do nguyên nhân tự miễn, đặc biệt là bệnh Hashimoto. Người bị viêm tuyến giáp mạn tính thường có bướu giáp to dần ở trước cổ, sờ vào thấy chắc, không đau nhưng có thể gây cảm giác nuốt vướng, nghẹn cổ hoặc khó chịu khi nói. Các biểu hiện toàn thân của suy giáp như táo bón, sợ lạnh, khô da, tóc rụng, mệt mỏi và chậm chạp sẽ dần rõ rệt theo thời gian. Một số thể viêm mạn tính hiếm gặp như viêm tuyến giáp Riedel có thể gây xơ hóa mô tuyến, chèn ép khí quản, thực quản và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng sống.

Tùy từng thể bệnh, người bệnh có thể hồi phục hoàn toàn hoặc tiến triển thành suy giáp vĩnh viễn.

4. Khi nào cần đi khám nếu nghi ngờ bị viêm tuyến giáp?

Nếu bạn nhận thấy những thay đổi bất thường vùng cổ như cổ to ra không rõ nguyên nhân, cảm giác nuốt vướng, khó thở, mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân, rối loạn nhịp tim, sụt cân hoặc tăng cân bất thường…, rất có thể bạn đang bị viêm tuyến giáp. Việc thăm khám chuyên khoa nội tiết càng sớm càng tốt sẽ giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân và đưa ra hướng điều trị phù hợp.

5. Chẩn đoán tình trạng bị viêm tuyến giáp như thế nào?

Để chẩn đoán chính xác bệnh viêm tuyến giáp, bác sĩ sẽ thực hiện thăm khám lâm sàng kết hợp khai thác triệu chứng bệnh, tiền sử gia đình, tiền sử sử dụng thuốc hoặc can thiệp vùng cổ. Các xét nghiệm cận lâm sàng thường được chỉ định bao gồm xét nghiệm chức năng tuyến giáp (TSH, T3, T4), xét nghiệm kháng thể kháng tuyến giáp (TPO-Ab, TRAb), xét nghiệm tốc độ máu lắng (ESR) và siêu âm tuyến giáp.

Kết quả xét nghiệm sẽ giúp bác sĩ xác định rõ ràng người bệnh bị viêm tuyến giáp do nguyên nhân gì, đang ở giai đoạn nào, có biến chứng hay chưa để đưa ra hướng xử trí phù hợp nhất. Đặc biệt, siêu âm tuyến giáp có thể cho thấy rõ hình ảnh bướu, tăng sinh mô tuyến hoặc các vùng viêm lan tỏa hay khu trú.

6. Điều trị viêm tuyến giáp: Tùy thể bệnh và giai đoạn

Việc điều trị cho người bị viêm tuyến giáp không áp dụng chung một phương pháp mà cần căn cứ vào nguyên nhân và từng giai đoạn cụ thể. Với thể viêm cấp, mục tiêu là kiểm soát nhiễm trùng bằng thuốc kháng sinh. Trường hợp có áp xe sẽ cần can thiệp phẫu thuật dẫn lưu.

Trong các thể viêm bán cấp hoặc viêm tuyến giáp Hashimoto, người bệnh có thể cần dùng thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen hoặc aspirin, kết hợp steroid nếu triệu chứng nghiêm trọng. Giai đoạn nhiễm độc giáp có thể cần dùng thuốc chẹn beta để kiểm soát nhịp tim và giảm lo lắng. Nếu bệnh tiến triển sang suy giáp, bác sĩ sẽ chỉ định dùng hormone tuyến giáp tổng hợp (levothyroxine) để bổ sung lượng hormone thiếu hụt.

Trong một số trường hợp bị viêm tuyến giáp kèm bướu giáp lớn, gây chèn ép vùng cổ kéo dài hoặc nghi ngờ ung thư, phẫu thuật cắt một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp có thể được xem xét.

Việc điều trị cho người bị viêm tuyến giáp cần căn cứ vào nguyên nhân và từng giai đoạn cụ thể

7. Bị viêm tuyến giáp có nguy hiểm không?

Nhiều người có tâm lý chủ quan khi bị viêm tuyến giáp vì cho rằng đây là bệnh nhẹ. Tuy nhiên, nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời, bệnh có thể để lại nhiều biến chứng nguy hiểm. Người bệnh có nguy cơ cao bị suy giáp vĩnh viễn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trí nhớ, tim mạch, chuyển hóa và khả năng sinh sản. Một số trường hợp hiếm gặp còn có thể bị biến chứng nhiễm trùng lan rộng, chèn ép đường thở hoặc cơn bão giáp đe dọa tính mạng.

Để tránh bị viêm tuyến giáp hoặc phòng tái phát, người dân nên chú ý chăm sóc sức khỏe vùng cổ, giữ ấm khi trời lạnh, tránh lạm dụng thuốc có ảnh hưởng đến tuyến giáp. Đối với phụ nữ sau sinh hoặc có tiền sử bệnh tuyến giáp, cần theo dõi định kỳ hormone tuyến giáp, xét nghiệm kháng thể tuyến giáp nếu có biểu hiện bất thường.

Tóm lại, tình trạng bị viêm tuyến giáp không nên xem nhẹ, dù ở thể nhẹ hay nặng. Việc nhận biết sớm triệu chứng, khám và điều trị đúng thời điểm sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng, phục hồi chức năng tuyến giáp và đảm bảo chất lượng sống cho người bệnh.