Bệnh ung thư vòm họng là một căn bệnh có diễn biến âm thầm, biểu hiện lâm sàng dễ bị nhầm lẫn với viêm đường hô hấp thông thường nên thường bị bỏ qua trong giai đoạn sớm. Khi được phát hiện thì đa phần đã ở giai đoạn tiến triển, làm giảm hiệu quả điều trị và tăng nguy cơ tử vong. Tuy nhiên, nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách, bệnh nhân ung thư vòm họng hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh và duy trì chất lượng cuộc sống tốt. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu đầy đủ về căn bệnh này, từ dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân, phương pháp chẩn đoán đến hướng điều trị hiệu quả nhất hiện nay.

1. Ung thư vòm họng là gì?

Ung thư vòm họng là dạng ung thư ác tính xuất phát từ các tế bào biểu mô tại khu vực vòm họng – phần trên cùng của họng, nằm sau khoang mũi và trên khoang miệng. Đây là vùng kín, không thể nhìn thấy trực tiếp khi soi gương, nên việc phát hiện những bất thường là rất khó nếu không có thăm khám chuyên khoa.

1.1 Cơ chế hình thành bệnh lý ác tính ung thư vòm họng

Bệnh hình thành khi các tế bào biểu mô ở vòm họng phát triển bất thường, không theo kiểm soát, dẫn đến đột biến và hình thành khối u ác tính. Các tế bào ung thư có khả năng xâm lấn mô xung quanh và di căn xa, thường là hạch cổ, gan, phổi hoặc xương nếu không được kiểm soát sớm.

Ung thư vòm họng là một dạng ung thư ác tính hình thành tại khu vực vòm họng

1.2 Đối tượng dễ mắc bệnh

Ung thư vòm họng thường gặp ở nam giới, đặc biệt là trong độ tuổi từ 30–60. Tuy nhiên, bệnh đang có xu hướng trẻ hóa, ghi nhận cả ở những người dưới 30 tuổi. Một số yếu tố như hút thuốc, uống rượu, nhiễm virus Epstein-Barr (EBV), sống trong môi trường ô nhiễm, ăn mặn nhiều… được coi là yếu tố nguy cơ gây bệnh cao.

2. Dấu hiệu cảnh báo sớm mắc bệnh K vòm họng

Bệnh ung thư vòm họng ở giai đoạn đầu, giai đoạn sớm thường không có triệu chứng rõ ràng. Khi có biểu hiện thì nhiều người lại dễ nhầm với bệnh lý tai mũi họng thông thường như viêm mũi, viêm họng, viêm tai giữa… khiến việc phát hiện bệnh sớm trở nên khó khăn.

2.1 Vì sao ung thư vòm họng thường bị phát hiện muộn?

Phần lớn bệnh nhân chỉ đi khám khi đã xuất hiện các triệu chứng nặng như nghẹt mũi một bên kéo dài, chảy máu mũi, nổi hạch cổ, ù tai, giảm thính lực một bên hoặc đau đầu dữ dội kéo dài. Do đó, bệnh thường được phát hiện khi đã bước vào giai đoạn 3 hoặc 4 – lúc mà việc điều trị trở nên phức tạp và tiên lượng sống kém đi đáng kể.

2.2 Thời điểm nào cần đi khám chuyên khoa?

Người bệnh nên đi khám sớm nếu thấy xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu bất thường như: tắc nghẽn mũi một bên không khỏi dù đã dùng thuốc, khàn tiếng kéo dài trên 3 tuần, nổi hạch cổ không đau, giảm thính lực một bên tai, nuốt vướng hoặc đau đầu dai dẳng không rõ nguyên nhân. Các dấu hiệu này tuy nhẹ nhưng lại là chỉ điểm nguy hiểm cần được kiểm tra kỹ lưỡng bởi bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng.

Khi có các dấu hiệu như nổi hạch cổ, giảm thính lực… kéo dài người bệnh nên đi thăm khám kiểm tra sớm

3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây bệnh K vòm họng

3.1 Vai trò của virus Epstein-Barr (EBV)

Một trong những nguyên nhân hàng đầu được xác định là nhiễm virus EBV – loại virus có khả năng gây biến đổi tế bào biểu mô ở vùng vòm họng. Sự hiện diện của EBV DNA trong máu bệnh nhân ung thư vòm họng thường cao, thậm chí còn được sử dụng như một chỉ dấu sinh học để tầm soát bệnh ở giai đoạn sớm.

3.2 Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư vòm họng

Ngoài EBV, các yếu tố như hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, sống trong môi trường không khí ô nhiễm (bếp than, bụi công nghiệp), sử dụng thực phẩm lên men, ướp muối (cá khô, mắm…) lâu dài cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư vòm họng. Ngoài ra, yếu tố di truyền hoặc miễn dịch suy giảm cũng đóng vai trò nhất định.

4. Các phương pháp sử dụng trong chẩn đoán bệnh K vòm họng

Việc chẩn đoán chính xác ung thư vòm họng đòi hỏi sự kết hợp nhiều phương pháp lâm sàng và cận lâm sàng, nhằm xác định giai đoạn bệnh và lựa chọn hướng điều trị ung thư vòm họng phù hợp.

4.1 Nội soi có thể phát hiện bệnh ung thư vòm họng sớm không?

Nội soi tai mũi họng là phương pháp đầu tay giúp bác sĩ quan sát rõ vùng vòm họng, phát hiện tổn thương bất thường như sùi, loét hoặc khối u nghi ngờ. Khi thấy dấu hiệu nghi ngờ, bác sĩ sẽ tiến hành sinh thiết để xác định chính xác tính chất của tổn thương.

4.2 Vai trò của các xét nghiệm máu và chẩn đoán hình ảnh

Xét nghiệm EBV DNA trong máu giúp định hướng chẩn đoán trong nhóm nguy cơ cao. Các kỹ thuật hình ảnh như chụp MRI, CT-scan giúp xác định mức độ lan rộng của khối u, sự xâm lấn mô lân cận và đánh giá hạch cổ cũng như khả năng di căn.

5. Phương hướng điều trị bệnh ung thư vòm họng

Tùy theo giai đoạn phát hiện, độ lan rộng và thể trạng của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ điều trị phù hợp, thường là sự phối hợp giữa xạ trị, hóa trị và trong một số ít trường hợp là phẫu thuật.

Điều trị bệnh lý ung thư vòm họng dựa trên nhiều yếu tố để xây dựng phác đồ thích hợp

5.1 Tỷ lệ sống và khả năng phục hồi theo từng giai đoạn

Nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, tỷ lệ sống sau 5 năm có thể lên tới 80–90%. Tuy nhiên, ở giai đoạn muộn (giai đoạn 3–4), tỷ lệ này giảm xuống còn khoảng 30–50%. Vì vậy, phát hiện sớm chính là chìa khóa vàng giúp nâng cao cơ hội sống còn và phục hồi chức năng sau điều trị ung thư vòm họng.

5.2 Các tác dụng phụ cần lưu ý trong điều trị ung thư vòm họng

Xạ trị vùng đầu cổ có thể gây ra tác dụng phụ như khô miệng, loét miệng, mất vị giác, sụt cân, viêm da vùng chiếu tia… Tuy nhiên, các tác dụng này có thể kiểm soát được nếu người bệnh tuân thủ hướng dẫn chăm sóc dinh dưỡng và dùng thuốc hỗ trợ theo chỉ định của bác sĩ.

6. Phòng ngừa ung thư vòm họng: Những điều ai cũng nên biết

6.1 Tầm soát định kỳ và phát hiện sớm

Người có yếu tố nguy cơ cao như tiền sử gia đình mắc ung thư, thường xuyên tiếp xúc với khói bụi, có tiền sử viêm tai mũi họng mạn tính nên thực hiện khám tai mũi họng định kỳ, kết hợp tầm soát EBV DNA máu và nội soi nếu cần thiết để phát hiện sớm.

6.2 Lối sống lành mạnh góp phần giảm nguy cơ

Việc bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, ăn uống khoa học (tránh thực phẩm lên men lâu ngày), tăng cường rau xanh và trái cây tươi, rèn luyện thể chất đều đặn… là những biện pháp đơn giản mà hiệu quả để phòng bệnh.

Ung thư vòm họng là bệnh lý nguy hiểm nhưng có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm. Hiểu đúng về bệnh ung thư vòm họng, nhận biết các dấu hiệu cảnh báo ban đầu và chủ động tầm soát là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và người thân khỏi những hậu quả nghiêm trọng mà căn bệnh này có thể gây ra.