Điều quan trọng trong sơ cứu đột quỵ là giảm thiểu nguy cơ tử vong và hạn chế các di chứng cho người bệnh. Để thực hiện sơ cứu đúng cách trong khi chờ đội ngũ y tế đến, người thân và những người xung quanh cần học và nắm vững các bước chữa đột quỵ cơ bản, nhằm ứng phó kịp thời trong các tình huống khẩn cấp.
Menu xem nhanh:
1. Đột quỵ và mức độ nguy hiểm không thể chủ quan
Đột quỵ xảy ra nếu máu vận chuyển đến não bị gián đoạn hay não bị xuất huyết. Đột quỵ được chia thành đột quỵ bởi thiếu máu cục bộ và đột quỵ xuất huyết não, trong đó: đột quỵ thiếu máu cục bộ là khi động mạch đến não tắc nghẽn do máu đông, đột quỵ do xuất huyết não xảy ra khi mạch máo ở não bị vỡ hoặc đột nhiên chảy máu.
Đột quỵ xảy ra khi động mạch não tắc nghẽn hoặc mạch máu não bị vỡ
Đột quỵ do thiếu máu cục bộ cũng có thể xuất hiện nếu như có tích tụ mảng bám ở động mạch và cục máu đông hình thành ở động mạch não được gọi là đột quỵ huyết khối. Nếu cục máu đông hình thành ở một nơi khác trong cơ thể và di chuyển đến não là đột quỵ thuyên tắc động mạch.
Thiếu máu cục bộ thoáng qua chính là một cơn đột quỵ nhẹ diễn ra nhanh chóng. Triệu chứng của bệnh thường là đau đầu, mệt mỏi, choáng váng… và thường biến mất sau khoảng 24 giờ và kéo dài nhanh. Tình trạng này xảy ra khi có sự tắc nghẽn tạm thời và là dấu hiệu của đột quỵ nặng có thể xảy đến.
1.1 Vì sao đột quỵ cần chữa ngay, không chần chừ?
Đột quỵ nguy hiểm nhất có thể dẫn tới tử vong nhanh chóng và nếu may mắn sống sót cũng có thể đối diện với những biến chứng nặng nề. Tùy theo thời gian phát hiện bệnh, việc sơ cấp cứu mà bệnh nhân sẽ có những thương tổn khác nhau.
Thời gian cấp cứu càng lâu đồng nghĩa với bệnh nhân càng bị tổn thương thần kinh nhiều và những di chứng để lại càng nghiêm trọng và khó phục hồi. Một số trường hợp bệnh nhân có thể hồi tổn sau khoảng 30 ngày tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp tổn thương cả đời không thể phục hồi.
Những di chứng sau đột quỵ có thể gặp phải là: liệt nửa người, sa sút trí tuệ, sống thực vật, thị giác yếu, méo miệng, mắc trở ngại về tâm lý và xảm xúc, cử động tay chân kém, ngôn ngữ kém khó giao tiếp…
Điều này cũng khiến nhiều người bệnh mất khả năng lao động và sống phụ thuộc vào người thân dù được chữa đột quỵ.
1.2 Những dấu hiệu bệnh đột quỵ
Đột quỵ có thể xảy ra đột ngột ở bất kì thời gian và và địa điểm nào và với bất kì ai. Những triệu chứng bệnh có thể khởi phát nhanh chóng khiến người bệnh gặp phải những biểu hiện đột ngột như:
– Liệt đối xứng, liệt nửa người, liệt dây thần kinh trung ương số VII
– Khó giữ thăng bằng
– Những triệu chứng tiền đình như: chóng mặt, rung giật, nhãn cầu, đau đầu dữ dội…
Đau đầu, chóng mặt dữ dội là biểu hiện đột quỵ nguy hiểm
– Những tư thế về nhận thức khó khăn như: không mô tả lại được hành động hay lời nói rõ chữ, nói ngọng
– Rối loạn ý thức, rối loạn thực vật và rối loạn cơ vòng…
Mỗi bệnh nhân sẽ có biểu hiện đột quỵ khác nhau và không phải ai cũng sẽ gặp phải tất cả những triệu chứng kể trên. Tuy nhiên đây là dấu hiệu đột quỵ thường thấy để bạn có thể nhận diện bệnh.
Nguyên tắc FAST được biết đến là cách để nhận biết dấu hiệu đột quỵ đó là:
– Face (khuôn mặt): mặt có bị lệch, méo hay sụp mí một bên không?
– Arm (tay): có thể giơ cả hai cánh tay lên không?
– S (nói chuyện): có tình trạng nói ngọng hay nói khó hiểu không?
– T (thời gian): nếu những dấu hiệu trên xảy ra, cần gọi cấp cứu ngay lập tức để đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất.
Nếu những triệu chứng của bệnh diễn ra nhanh chóng trong vài giờ, đây có thể là dấu hiệu y tế khẩn cấp của cơn đột quỵ nhỏ và thiếu máu cục bộ thoáng qua, có thể dẫn tới đột quỵ nặng.
2. Hướng dẫn các bước sơ cứu cho người bệnh đột quỵ sớm
Đột quỵ thường xảy ra đột ngột và nhanh chóng dẫn tới người bệnh mất thăng bằng hoặc bị ngã, lúc này người thân cần lưu ý:
– Gọi cơ sở y tế cấp cứu khẩn cấp gần nơi sống nhất:
Bệnh nhân nếu còn tỉnh táo cần nhờ người khác gọi cấp cứu và bình tĩnh chờ đợi.
Người thân nếu thấy bệnh nhân đột quỵ cần đưa bệnh nhân đến nơi an toàn và tháo nới quần áo thoáng mát, để bệnh nhân nằm nghiêng một bên, hơi nâng đầu và phòng ngừa bệnh nhân nôn.
– Sơ cấp cứu đột quỵ khi chờ cấp cứu:
Đây là bước quan trọng trong khi chờ nhân viên y tế đến, người thân cần:
+ Kiểm tra xem người bệnh còn thở không, hô hấp nhân tạo nếu không thấy nhịp thở. Nếu bệnh nhân ngừng tim thì cần xoa bóp tim ngoài lồng ngực.
+ Lấy sạch dãi trong khoang miệng người bệnh, nới lỏng quần áo và phụ kiện để người bệnh thở dễ hơn.
+ Tháo răng giả (nếu có), đắp ấm cho người bệnh
+ Chú ý quan sát những thay đổi bất thường của người bệnh, đặc biệt là ở mặt hoặc ở tay chân…
+ Trấn an tinh thần người bệnh và nếu có biểu hiện tinh thần bất ổn thì cần hỗ trợ người bệnh ổn định
– Cung cấp thông tin cho cán bộ y tế về tình trạng của người bệnh, đặc biệt nếu có tình trạng té ngã hay dập đầu…
Cần ghi nhớ và cung cấp thông tin về tình trạng đột quỵ cho nhân viên y tế
3. Những lưu ý quan trọng trong quá trình chữa đột quỵ cho người bệnh
Trong quá trình sơ cứu đột quỵ, người thân lưu ý:
– Không để bệnh nhân nằm ngửa, tránh bệnh nhân nôn ói làm tắc nghẽn đường thở hoặc suy hô hấp
– Không cho bệnh nhân dùng thuốc hay ăn uống, không chích kim đầu ngón tay hay ngón chân của người bệnh, không cạo gió cho người bệnh
– Không để bệnh nhân nằm quá lâu chờ hồi tỉnh mà phải gọi cấp cứu sớm ngay.
Hi vọng những thông tin về chữa đột quỵ trên đây có thể giúp bạn và người thân có được kiến thức trong sơ cấp cứu người đột quỵ nếu không may gặp phải tình trạng này đột ngột.
