Khi sơ cứu đột quỵ cần lưu ý những điều nên và không nên làm, để hạn chế tối đa tác động xấu gây ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh.
Menu xem nhanh:
1. Thông tin cần biết về đột quỵ
Đột quỵ não là tình trạng tắc nghẽn các mạch máu não hoặc xuất huyết bên trong não dẫn đến hoại tử các mô não. Đây là nguyên nhân gây đau đầu, rối loạn vận động, giảm nhận thức, ảo giác, hôn mê có nguy cơ gây tử vong cao.
Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là môt tình trạng tổn thương não cấp tính. Có hai dạng đột quỵ gồm: đột quỵ thiếu máu não và đột quỵ xuất huyết não. Tuy nhiên, trên lâm sàng, đột quỵ thiếu máu não là dạng đột quỵ ít phổ biến hơn. Cứ 3 bệnh nhân đột quỵ sẽ có 2 người thuộc dạng đột quỵ thiếu máu não.
Đột quỵ thiếu máu não xảy ra khi có cục máu đông hoặc mảng bám tại mạch máu não hoặc từ nơi khác theo dòng máu lưu thông lên não làm tắc mạch máu. Tế bào não thiếu oxy và dinh dưỡng dễ bị hoại tử, nếu để lâu tế bào sẽ hoại tử.
Trong khi đó, đột quỵ xuất huyết não xảy ra khi một mạch máu bị tắc. Mức độ trầm trọng của đột quỵ tuỳ thuộc vào diện tích vùng não bị ảnh hưởng và thời điểm tế bào não không được tưới máu đầy đủ.
Đột quỵ là nguyên nhân gây đau đầu, rối loạn vận động và suy giảm nhận thức.
2. Không nên làm gì khi sơ cứu đột quỵ?
2.1. Không nên nặn máu đầu ngón tay khi sơ cứu đột quỵ
Từng có thông tin lan truyền về việc chích kim hút máu ở đầu ngón tay, bàn chân của người đột quỵ, sau đó lấy máu khô, đợi một vài phút sau người bệnh sẽ tỉnh táo lại. Khi sơ cứu đột quỵ một số người còn cho rằng chích vào hai bên dái tai giúp cứu sống bệnh nhân.
Có không ít người có dấu hiệu cảnh báo đột quỵ, người nhà áp dụng những cách trên khiến cấp cứu chậm trễ, dẫn đến tử vong. Chích lể máu đầu ngón tay, chân cứu hay châm kim vào dái tai để cứu người đột quỵ là những cách sơ cứu không được khoa học kiểm chứng.
Cách xử trí này cũng tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm như: bỏ qua thời gian “vàng” cấp cứu đột quỵ, nhiễm trùng tại vị trí chích máu, không cầm máu nếu bị rối loạn đông máu… Khi có người đột quỵ, người thân tuyệt đối không chích kim hút máu đầu ngón tay, bàn chân; xoa bóp, giác hơi, châm cứu…
2.2. Tự điều trị là sai lầm khi sơ cứu đột quỵ
Một sai lầm khác thường gặp khi xử lý đột quỵ của nhiều người là để người bị đột quỵ nằm nghỉ ngơi, cho uống nước cam, nước chanh… để nhanh phục hồi. Nguyên nhân có thể do người nhà không biết xử lý đột quỵ đúng cách, không phát hiện thấy những dấu hiệu đột quỵ hoặc nhầm với những dấu hiệu của bệnh thông thường.
Người có các dấu hiệu của đột quỵ như liệt mặt, méo mồm, nói ngọng, chậm nói, yếu liệt chân tay… cần được xử trí đúng cách và đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt.
2.3. Bỏ lỡ “giờ vàng” cấp cứu
Không phát hiện sớm và đúng tình trạng đột quỵ, cũng như sơ cứu sai cách sẽ bỏ lỡ “giờ vàng” để cấp cứu người bệnh đột quỵ.
Cần cấp cứu vào khoảng 3 – 4,5 giờ sau khi khởi phát bệnh. Trong thời gian cấp cứu, bác sĩ sẽ dùng thuốc tiêu sợi huyết nhằm cứu sống người bệnh, nâng cao khả năng hồi phục, giảm thiểu di chứng để lại sau này. Tuỳ theo thể trạng của mỗi người bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định và sử dụng những phương pháp khác nhau cấp cứu cho người đột quỵ thích hợp.
Gọi cấp cứu ngay khi phát hiện có người bị đột quỵ.
3. Nên làm gì khi sơ cứu đột quỵ?
3.1. Nhanh chóng gọi cấp cứu
Gọi ngay hotline y tế hoặc hotline cấp cứu của một bệnh viện gần nhất để nhờ đội ngũ y tế trợ giúp đưa người bệnh vào bệnh viện cấp cứu. Hoặc bạn cùng những người xung quanh sẽ có thể giúp đỡ đưa người bệnh vào bệnh viện.
3.2. Ghi lại thời gian phát hiện đột quỵ
Sau khi liên lạc với cấp cứu, hãy ghi rõ thời gian mà người bệnh có biểu hiện đột quỵ cùng các triệu chứng của người bệnh để liên lạc với cấp cứu ngay khi vào bệnh viện. Như vậy bác sĩ có thể dễ dàng xác định thời gian đột quỵ của bệnh nhân và lựa chọn phương án cấp cứu người đột quỵ phù hợp nhất.
3.2. Hô hấp nhân tạo (nếu cần)
Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, phần lớn người bị đột quỵ không cần hô hấp nhân tạo. Tuy nhiên, nếu không có nhịp thở của người bệnh đột quỵ thì cần hô hấp nhân tạo trước khi người bệnh được chuyển đến bệnh viện.
3.3. Điều chỉnh tư thế người bệnh
Trong khi chờ đợi người bệnh được cấp cứu đột quỵ, nên để người bệnh nằm nghiêng 30-45 độ, mặc quần áo rộng rãi và thoáng gió. Có thể quấn khăn sạch vào khuỷu tay để hút đờm, dãi trong cổ họng người bệnh nếu bệnh nhân có triệu chứng thở khò khè, tăng đờm dãi. Nên dùng đũa quấn vải sạch chặn ngang miệng nếu thấy người bệnh xuất hiện tình trạng co giật, để tránh người bệnh cắn vào lưỡi.
4. Cách phòng ngừa đột quỵ các chuyên gia khuyến cáo
4.1. Tập thể dục nhiều hơn
Cần duy trì luyện tập thể dục với cường độ ít nhất 5 ngày mỗi tuần với bài tập thích hợp, như là đi bộ, bơi bộ, đạp xe, bơi. .. Điều quan trọng là cần tạo thói quen tập luyện thường xuyên với mục tiêu cải thiện tim mạch, tuần hoàn máu và phòng ngừa đột quỵ.
4.2. Bỏ hút thuốc lá, tránh xa đồ uống có cồn
Tránh xa khói thuốc, dù hút trực tiếp hay hút thụ động đều có thể giảm thiểu nguy cơ đột quỵ hiệu quả. Bên cạnh đó, không nên lạm dụng rượu bia và những thức uống có cồn khác bởi sẽ làm tăng nguy cơ đột quỵ gồm có đột quỵ thiếu máu và xuất huyết.
4.3. Tầm soát nguy cơ đột quỵ
Việc tầm soát đột quỵ sẽ giúp theo dõi sát sao những triệu chứng, yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến đột quỵ. Đồng thời phát hiện những vấn đề sức khỏe bất thường, những bệnh lý mạn tính làm tăng nguy cơ đột quỵ. Như vậy có thể hạn chế thấp nhất tình trạng đột quỵ có thể xảy ra.
Tầm soát sớm nguy cơ đột quỵ để phòng ngừa hiệu quả.
Để được tư vấn và đăng ký thăm khám tầm soát đột quỵ tại Hệ thống Y tế Thu Cúc TCI, bạn vui lòng liên hệ 0936 388 288 hoặc 1900 5588 92.
