Bệnh còn có tên gọi khác là đột quỵ (hay đột quỵ não). Chỉ cần nhắc đến tai biến mạch máu não nhiều người cũng đã khiếp sợ bởi những biến chứng nguy hiểm mà bệnh gây ra. Nguyên nhân gây tai biến mạch máu não có thể đến từ các bệnh lý như tiểu đường, cao huyết áp, tim mạch, mỡ máu,… hoặc do thói quen ăn, uống có hại.
Menu xem nhanh:
1. Tai biến mạch máu não: khái niệm và nguyên nhân
Nhiều người không biết đột quỵ chính là tai biến mạch máu não. Đây là tình trạng thiếu máu đột ngột đến một phần não, tối đa 5 phút nếu các tế bào não không được cung cấp đủ oxy sẽ chết (trong điều kiện bình thường khả năng chịu đựng sự thiếu hụt oxy của não tối đa là 5 phút).
Sự gián đoạn quá trình cung cấp máu và oxy lên não có thể xảy ra do: tắc mạch do xơ vữa động mạch, cục máu đông, huyết áp thấp gây suy yếu dòng máu lên não, vỡ mạch máu não.
– Nguyên nhân gây xơ vữa động mạch mang máu nuôi dưỡng các tế bào não, hình thành cục máu đông, suy yếu dòng máu lên não có thể do mắc các bệnh lý như: tiểu đường, cao huyết áp, tim mạch, mỡ máu, huyết áp thấp,… Trong đó, xơ vữa động mạch mang máu đến nuôi dưỡng não chiếm tỷ lệ lớn trong số các nguyên nhân trên.
– Nguyên nhân gây vỡ mạch máu não có thể do: tai nạn hoặc chấn thương đầu, phình động mạch não (do dị dạng mạch máu não làm vỡ túi phình mạch não),…
Bên cạnh nguyên nhân do bệnh lý thì chế độ ăn uống, với những thói quen có hại như: hút thuốc lá, uống nhiều bia rượu, lười vận động, chế độ ăn nhiều chất béo,… cũng là những yếu tố nguy cơ dẫn đến đột quỵ (tai biến mạch máu não).
Có hai dạng đột quỵ (tai biến mạch máu não) là nhồi máu não (đột quỵ do tắc mạch/thiếu máu não) và xuất huyết não (đột quỵ do vỡ mạch).
Tai biến mạch máu não chính là đột quỵ.
2. Điểm danh 5 di chứng tai biến mạch máu não thường gặp
Ngoài biến chứng tử vong do tai biến mạch máu não (chiếm gần 50% các trường hợp đột quỵ não), thì số người bệnh sống sót còn lại phải chịu nhiều di chứng nặng nề. Sau đây là 5 di chứng tai biến mạch máu não thường gặp nhất, mọi người nên cảnh giác:
2.1 Liệt vận động – di chứng thường gặp nhất sau tai biến mạch máu não
Đây là di chứng thường gặp nhất, có khoảng 90% người sau tai biến mạch máu não bị liệt (liệt nửa người, liệt tay chân, liệt mặt, liệt các dây thần kinh sọ não, tê bì cảm giác nửa người).
Di chứng này gây khó khăn cho người bệnh về sinh hoạt, cũng như đi lại hàng ngày, làm suy giảm chất lượng cuộc sống và gây ảnh hưởng đến công việc.
Việc nằm lâu một chỗ cũng kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm khác đi kèm như: nhiễm trùng, cứng khớp, loét các điểm tì đè, viêm phổi, huyết khối tĩnh mạch sâu, viêm đường tiết niệu,… thậm chí gây tử vong.
Gần 90% người sống sót sau tai biến mạch máu não gặp phải di chứng đột quỵ.
2.2 Rối loạn ngôn ngữ sau tai biến mạch máu não
Vùng não chi phối chức năng ngôn ngữ bị tổn thương dễ khiến người bệnh gặp phải các rối loạn như: nói ngọng, nói lắp, nói không có nghĩa, âm điệu bị biến đổi, gặp khó khăn khi diễn đạt, thậm chí không thể nói được.
2.3 Suy giảm nhận thức
Đây là một trong những di chứng nặng nề do tai biến mạch máu não gây ra. Sau đột quỵ người bệnh dễ đối mặt với nguy cơ sa sút trí tuệ, với các biểu hiện cụ thể như: hay quên, suy giảm trí nhớ, lú lẫn, mất khả năng định hướng về thời gian và không gian, không nhận biết được người thân, không hiểu được người khác nói gì,… Di chứng này khiến người bệnh phải rất lâu mới có thể phục hồi được và không thể làm các công việc yêu cầu trí tuệ minh mẫn hoặc có độ phức tạp như trước đây.
2.4 Rối loạn cảm xúc
Nhiều người sau tai biến mạch máu não bị rối loạn cảm xúc, do sau đột quỵ người bệnh bị suy giảm hoặc mất khả năng tự chăm sóc bản thân và phải nhờ đến sự trợ giúp của người thân. Cùng với những di chứng về suy giảm trí nhớ, rối loạn giấc ngủ, khó khăn trong giao tiếp,… đã khiến người bệnh có cảm giác “vô dụng”, tự ti, mặc cảm dễ dẫn đến trầm cảm, rối loạn cảm xúc, dễ cáu gắt, xúc động,…
2.5 Rối loạn tiêu hóa
Nhiều người sau tai biến mạch máu não tiểu tiện không tự chủ. Nguyên nhân là do bị rối loạn cơ vòng, rối loạn cảm giác và nhận thức, khiến người bệnh không tự chủ được tình trạng tiểu tiện, cần sự trợ giúp từ người thân hoặc người chăm sóc.
Sau tai biến mạch máu não nhiều người bị đại, tiểu tiện không tự chủ.
3. Cải thiện và phục hồi các di chứng sau tai biến
Khi các di chứng tai biến mạch máu não xảy ra, người bệnh cần giữ vững tinh thần, kiên trì cải thiện và phục hồi các di chứng này để nâng cao chất lượng cuộc sống, kéo dài tuổi thọ, giảm nhẹ gánh nặng cho gia đình.
Đối với di chứng liệt vận động, người bệnh cần tập phục hồi chức năng càng sớm càng tốt. Vì điều này giúp cho tuần hoàn không bị ứ trệ, người bệnh không bị ùn tắc đờm rãi, tránh cứng khớp, giảm các nhiễm trùng cơ hội khác, giúp cơ khỏe hơn, mau chóng phục hồi.
Người bệnh sau tai biến bị rối loạn ngôn ngữ dễ bị buồn chán vì không giao tiếp được, dễ tự ti. Hãy giúp người bệnh bằng cách trò chuyện, kể những câu chuyện vui, lời động viên, khích lệ để thôi thúc tinh thần người bệnh, khuyến khích người bệnh nói chuyện, kể chuyện, tâm sự, học phát âm để giúp người bệnh không có cảm giác bị cô lập, tiếp thêm ý chí để người bệnh nhanh chóng lấy lại sức khỏe.
Với di chứng suy giảm nhận thức, người nhà cần kiên nhẫn, hướng dẫn người bệnh tập suy nghĩ, ghi nhớ, khích lệ người bệnh tham gia các trò chơi trí óc, rèn luyện khả năng ghi nhớ,…
Các loại thuốc chống trầm cảm có thể giúp hỗ trợ người bệnh cải thiện được triệu chứng. Nên khích lệ, động viên người bệnh tham gia các câu lạc bộ, kết bạn và chia sẻ với bạn mới có cùng hoàn cảnh với mình.
Người bệnh hoặc người nhà người bệnh, người chăm sóc bệnh nhân cần đảm bảo khâu vệ sinh thật tốt, phòng tránh các nguy cơ, bệnh lý do nhiễm khuẩn đường niệu,… Hãy giữ vệ sinh cơ thể người bệnh sạch sẽ để giúp người bệnh luôn cảm thấy thoải mái tinh thần.
