Suy tuyến yên là một loại rối loạn tuyến yên hiếm gặp. Điều này xảy ra khi tuyến yên không sản xuất đủ hoặc không sản xuất bất kỳ hormone cần thiết nào hoặc ít hơn so với mức bình thường.
Menu xem nhanh:
1. Tuyến yên và các hormone chính
Tuyến yên chịu trách nhiệm sản xuất một loạt hormone quan trọng có ảnh hưởng lớn đến nhiều chức năng cơ thể. Dưới đây là một số hormone quan trọng mà tuyến yên tạo ra:
– ACTH (Hormone vỏ thượng thận): Kích thích tuyến thượng thận sản xuất cortisol, hormone quan trọng đối với sự điều chỉnh của sự trao đổi chất và huyết áp.
– TSH (Hormone kích thích tuyến giáp): Điều chỉnh sự trao đổi chất cũng như tăng trưởng, kích thích tuyến giáp sản xuất hormone tuyến giáp.
– FSH và LH (Hormone kích thích nang trứng đồng thời tạo hoàng thể): Điều chỉnh chức năng tình dục ở nam và nữ, ảnh hưởng đến sự phát triển của tinh hoàn cũng như buồng trứng.
– GH (Hormone tăng trưởng): Kích thích sự phát triển bình thường của xương và mô trong cơ thể.
– Prolactin: Kích thích sản xuất sữa và tăng trưởng ngực ở phụ nữ.
– ADH (Hormone chống bài niệu): Kiểm soát quá trình mất nước của thận, duy trì sự cân bằng nước trong cơ thể.
– Oxytocin: Tham gia vào nhiều chức năng, bao gồm kích thích tử cung co lại, kích thích tiết sữa ở phụ nữ và giúp quá trình tinh trùng di chuyển ở nam giới.
Tuyến yên- nhạc trưởng của hệ nội tiết
2. Triệu chứng của suy tuyến yên- loại rối loạn tuyến yên hiếm gặp
2.1. Thiếu hormone tăng trưởng (GH)
– Ở trẻ em: Gây ra vấn đề về tăng trưởng, tầm vóc thấp bé.
– Ở người lớn: Cảm giác mệt mỏi, yếu cơ, thay đổi thành phần chất béo trong cơ thể.
2.2. Thiếu LH và FSH (Gonadotropins)
– Suy tuyến yên- loại rối loạn tuyến yên hiếm gặp gây giảm sản xuất trứng và estrogen ở phụ nữ. Ngoài ra, bệnh có thể gây vô sinh, ham muốn tình dục giảm, nóng bừng, kinh nguyệt không đều.
– Bệnh khiến giảm sản xuất tinh trùng và testosterone, gây rối loạn cương dương, thay đổi tâm trạng.
2.3. Thiếu TSH (Hormone kích thích tuyến giáp)
Bệnh gây suy giáp với các triệu chứng như mệt mỏi, tăng cân, da khô, táo bón, nhạy cảm với lạnh.
2.4. Thiếu ACTH (Hormone vỏ thượng thận)
Bệnh gây mệt mỏi nghiêm trọng, huyết áp thấp, nhiễm trùng thường xuyên, buồn nôn, lú lẫn.
2.5. Thiếu ADH (Hormone chống lợi tiểu)
Bệnh gây ra đái tháo nhạt với triệu chứng như đi tiểu nhiều, khát khao cực độ, mất cân bằng điện giải.
2.6. Thiếu Prolactin
Thiếu Prolactin gây khó khăn trong việc tạo sữa cho con bú. Những triệu chứng này có thể phát triển dần dần và trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Tùy thuộc vào mức độ thiếu hụt hormone cũng như loại hormone nào bị ảnh hưởng, triệu chứng có thể thay đổi. Việc nhận biết và chẩn đoán suy tuyến yên cần sự theo dõi kỹ lưỡng từ bác sĩ chuyên khoa để có kế hoạch điều trị phù hợp.
Rối loạn tuyến yên hiếm gặp như suy tuyến yên gây thiếu Prolactin
3. Nguyên nhân gây suy tuyến yên – tình trạng rối loạn tuyến yên hiếm gặp
Suy tuyến yên là một tình trạng phức tạp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các yếu tố di truyền đến tổn thương vật lý hoặc bệnh nhiễm trùng. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến suy tuyến yên:
3.1. Khối u tuyến yên
Các khối u tuyến yên có thể gây tổn thương và chèn ép mô tuyến yên, làm giảm hoạt động sản xuất hormone. Điều này có thể xảy ra với các khối u phát triển trong tuyến yên. Triệu chứng của khối u tuyến yên có thể thay đổi tùy thuộc vào kích thước, vị trí của khối u.
3.2. Tổn thương vật lý và phẫu thuật
Chấn thương đầu, phẫu thuật não, xạ trị vùng đầu hoặc cổ có thể làm tổn thương tuyến yên và ảnh hưởng đến sản xuất hormone.
3.3. Thuốc và chất kích thích
Sử dụng ma túy, corticosteroid liều cao, hoặc một số loại thuốc ung thư có thể gây suy tuyến yên bằng cách làm giảm hoạt động của tuyến yên.
– Ma túy bao gồm các chất như opium hay heroin có thể ảnh hưởng đến tuyến yên, gây suy tuyến yên. Việc sử dụng các chất kích thích như amphetamines và methamphetamines có thể gây suy tuyến yên do ảnh hưởng đến cân bằng hormone trong cơ thể.
– Corticosteroid thường được sử dụng trong điều trị nhiều tình trạng y tế như viêm nhiễm, dị ứng, các vấn đề về khí đường. Tuy nhiên việc sử dụng liều lượng cao và kéo dài có thể làm suy giảm hoạt động của tuyến yên.
– Một số loại thuốc ung thư được gọi là chất ức chế kiểm soát có thể có ảnh hưởng đến suy tuyến yên. Các chất này thường được thiết kế để ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư, nhưng đồng thời cũng có thể gây suy tuyến yên.
3.4. Bệnh miễn dịch
Hệ thống miễn dịch tấn công tuyến yên, làm tổn thương mô và làm giảm khả năng sản xuất hormone. Việc này có thể dẫn đến suy tuyến yên, khiến cho tuyến không thể sản xuất đủ hormone để duy trì chức năng cơ bản của cơ thể.
3.5. Bệnh thâm nhiễm và bệnh di truyền
Sarcoidosis là một bệnh thâm nhiễm tự miễn dịch có thể tác động đến nhiều bộ phận của cơ thể. Trong trường hợp này, tuyến yên cũng có thể bị ảnh hưởng bởi quá trình viêm nhiễm từ sarcoidosis.
Viêm nhiễm có thể dẫn đến tổn thương mô tuyến yên và làm giảm khả năng sản xuất hormone, gây suy tuyến yên.
3.6. Mất máu trong quá trình sinh nở
Trong quá trình sinh nở, việc mất máu lớn có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan và tuyến yên không nằm ngoài tầm tác động của quá trình này. Mất máu nhiều có thể làm giảm cung cấp máu đến tuyến yên, gây tổn thương cũng như ảnh hưởng đến khả năng sản xuất hormone.
3.7. Đột biến gen
Đột biến gen là sự thay đổi trong cấu trúc của gen, là đơn vị di truyền cơ bản. Gen chịu trách nhiệm điều chỉnh sản xuất protein và các chất cần thiết cho hoạt động của cơ thể. Đột biến gen có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sản xuất hormone trong tuyến yên. Sự biến đổi trong gen có thể làm suy giảm hoặc ngăn chặn quá trình sản xuất các hormone quan trọng.
Mức độ ảnh hưởng của đột biến gen có thể thay đổi từ người này sang người khác. Có người có thể mang gen đột biến mà không phát triển suy tuyến yên, trong khi người khác có thể trở thành nạn nhân của tình trạng này.
Rối loạn tuyến yên hiếm gặp gây đột biến gen
3.8. Bệnh của vùng dưới đồi
Các bệnh trong vùng dưới đồi có thể tác động đến tuyến yên, làm suy giảm chức năng của tuyến yên và gây suy tuyến yên.
Để chẩn đoán và điều trị suy tuyến yên- loại rối loạn tuyến yên hiếm gặp một cách hiệu quả, cần thăm khám các bác sĩ có chuyên môn và kinh nghiệm cao.
