Nuốt nước bọt thấy nghẹn là tình trạng mà không ít người từng gặp phải trong cuộc sống thường ngày. Nếu như nuốt nước bọt là một hành động tự nhiên, đơn giản thì việc đột nhiên thấy nghẹn, vướng ở cổ khi nuốt nước bọt lại có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Tình trạng này có thể chỉ thoáng qua và lành tính, nhưng cũng có thể liên quan đến các bệnh lý vùng cổ họng, thực quản hoặc thần kinh cần được thăm khám và điều trị. Cùng tìm hiểu vấn đề này trong bài viết dưới đây.

1. Nuốt nước bọt thấy nghẹn xảy ra như thế nào?

Bình thường, quá trình nuốt nước bọt diễn ra rất nhanh và mượt mà. Hệ thống cơ vùng miệng, họng và thực quản phối hợp với nhau để đẩy nước bọt xuống dạ dày một cách êm ái. Nhưng khi quá trình này bị gián đoạn, bạn có thể cảm thấy:

Nuốt nước bọt thấy nghẹn, không trôi như bình thường

Cảm giác như có vật gì mắc lại ở cổ họng

Đôi khi kèm theo đau, rát, buồn nôn hoặc tức ngực

Phải nuốt nhiều lần mới cảm thấy nhẹ

Tình trạng này có thể là tạm thời do khô họng, lo âu, nhưng nếu kéo dài nhiều ngày hoặc kèm theo các triệu chứng khác, nó có thể cảnh báo một bệnh lý cần can thiệp y tế.

Rất nhiều người từng gặp cảm giác nuốt nước bọt bị nghẹn mà không rõ lý do.

2. Nguyên nhân gây ra cảm giác nghẹn khi nuốt nước bọt

2.1. Viêm họng, viêm amidan, viêm thanh quản

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất ở cả trẻ em và người lớn. Khi bị viêm, niêm mạc vùng họng bị sưng tấy, phù nề, gây cản trở quá trình nuốt. Có thể có những triệu chứng đi kèm bao gồm:

Đau họng, khô họng, ho, khàn tiếng, sốt nhẹ, đau khi nuốt (đặc biệt là khi nuốt nước bọt). Thông thường, triệu chứng này sẽ giảm dần sau vài ngày điều trị bằng thuốc kháng viêm, súc miệng nước muối và nghỉ ngơi.

2.2 Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)

Trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản là nguyên nhân rất thường gặp gây ra cảm giác vướng nghẹn ở cổ, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc khi nằm. Cơ chế trào ngược như sau: Axit dạ dày trào ngược lên gây viêm loét vùng thực quản và hầu họng. Tình trạng viêm gây phù nề niêm mạc, làm bạn cảm thấy nuốt nước bọt bị nghẹn, nóng rát vùng ngực, ợ chua. Đây là bệnh lý mạn tính, cần điều trị lâu dài bằng thuốc ức chế axit và thay đổi lối sống.

2.3. Tâm lý căng thẳng, rối loạn lo âu

Bạn có thể cảm thấy nuốt nước bọt nghẹn lại dù hoàn toàn không có tổn thương thực thể nào ở họng hay thực quản. Đó là hiện tượng gọi là cục nghẹn cổ họng do tâm lý. Tình trạng này thường gặp ở người hay lo âu, căng thẳng, stress kéo dài. Cảm giác vướng nghẹn kéo dài nhưng không đau, không thực sự ảnh hưởng đến ăn uống. Khi đi khám thường không tìm thấy nguyên nhân thực thể. Giải pháp cho tình trạng này là thư giãn, tập thở, thiền định và điều trị rối loạn lo âu nếu cần.

2.4. Rối loạn vận động thực quản

Một số bệnh lý làm thực quản co thắt bất thường khiến thức ăn hoặc nước bọt khó đi xuống. Đó là các bệnh như: Co thắt tâm vị (achalasia), rối loạn nhu động thực quản, co thắt thực quản lan tỏa.

Triệu chứng của tình trạng rối loạn này bao gồm::

Nuốt nghẹn cả khi nuốt nước bọt lẫn thức ăn

Đôi khi có cảm giác tức ngực, đau ngực

Có thể kèm sụt cân nếu bệnh kéo dài

Chẩn đoán cần nội soi, đo áp lực thực quản hoặc X-quang thực quản có Barium.

2.5. Có u vùng họng, thực quản, tuyến giáp

Các khối u (lành hoặc ác tính) vùng cổ, họng, tuyến giáp, thực quản có thể chèn ép hoặc xâm lấn gây nghẹn khi nuốt. Cụ thể, u tuyến giáp lớn có thể gây chèn ép khí quản và thực quản. Ung thư thực quản sẽ gây hẹp lòng thực quản. Ngoài ra, u vùng họng, u thanh quản gây nuốt đau, nuốt nghẹn kéo dài

Các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm khi có khối u như: Nuốt nghẹn ngày càng tăng dần, nuốt nghẹn cả thức ăn lỏng, khàn tiếng, ho kéo dài, sụt cân không rõ nguyên nhân, hạch cổ. Lúc này, bệnh nhân cần nội soi và làm sinh thiết để xác định bản chất khối u.

2.6. Các bệnh lý thần kinh

Những người bị tổn thương thần kinh trung ương như: Tai biến mạch máu não, Bệnh Parkinson, Bệnh đa xơ cứng, Xơ teo cơ cột bên đều có thể gặp rối loạn chức năng nuốt do cơ hầu họng và thực quản hoạt động không đồng bộ.

Triệu chứng: Nuốt nghẹn liên tục, Sặc nước bọt, khó nói, méo miệng (nếu liên quan thần kinh mặt)

Trường hợp này cần điều trị phục hồi chức năng nuốt, vật lý trị liệu và theo dõi sát sao.

Có nhiều nguyên nhân gây nuốt nghẹn, trong đó có các bệnh lý về thực quản.

3. Khi nào cần đi khám với bác sĩ?

Tình trạng nuốt nước bọt thấy nghẹn không nên xem nhẹ nếu:

Kéo dài quá 1 tuần

Ngày càng nghẹn nhiều hơn

Gây khó khăn trong ăn uống, nói chuyện

Kèm theo sụt cân, mệt mỏi, sốt

Có biểu hiện bất thường khác: khàn tiếng, nổi hạch, ho ra máu

Việc chẩn đoán sớm sẽ giúp điều trị hiệu quả hơn, tránh các biến chứng nguy hiểm như loét thực quản, suy dinh dưỡng, viêm phổi do sặc.

4. Cách chẩn đoán chứng nuốt nghẹn hiệu quả

Tùy vào triệu chứng cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định:

Đo áp lực thực quản (HRM): chẩn đoán rối loạn co bóp. Đây được xem là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán trào ngược.

Nội soi tai mũi họng: phát hiện viêm nhiễm, u, tổn thương vùng hầu họng

Nội soi thực quản – dạ dày: đánh giá trào ngược, viêm thực quản, khối u

Chụp X-quang thực quản có cản quang

Xét nghiệm máu, siêu âm tuyến giáp, CT, MRI nếu nghi có khối u hoặc bệnh lý thần kinh

5. Điều trị nuốt nước bọt thấy nghẹn

–  Trường hợp viêm họng nhẹ hoặc khô họng: Uống nhiều nước ấm, súc miệng bằng nước muối loãng. Tránh nói nhiều, tránh hút thuốc, uống rượu. Sử dụng thuốc giảm đau, thuốc xịt họng nếu cần.

– Nên thăm khám chuyên khoa nếu nuốt nghẹn không hết sớm.

– Nếu do bệnh trào ngược dạ dày: Dùng thuốc ức chế tiết axit theo chỉ định, ăn uống lành mạnh: tránh đồ chua, cay, chiên rán, cà phê. Không nằm ngay sau khi ăn, nâng cao đầu giường khi ngủ

–  Do rối loạn tâm lý – lo âu: Tập hít thở sâu, thiền, yoga. Hạn chế lo âu, áp lực công việc. Có thể dùng thuốc an thần nhẹ nếu được bác sĩ chỉ định

– Do rối loạn vận động thực quản hoặc bệnh hệ thần kinh: Điều trị chuyên khoa tiêu hóa hoặc thần kinh, kết hợp ăn thức ăn mềm, dễ nuốt. Tập nuốt đúng kỹ thuật, hỗ trợ phục hồi chức năng nếu cần.

– Phẫu thuật nếu có khối u, bướu lớn: Điều trị theo nguyên nhân: cắt bỏ u, xạ trị, hóa trị. Cần theo dõi lâu dài để phát hiện sớm tái phát.

Đo áp lực thực quản độ phân giải cao tại TCI.

6. Phòng ngừa chứng nuốt nước bọt bị nghẹn

Uống đủ nước mỗi ngày để giữ ẩm niêm mạc họng

Tránh ăn uống quá nhanh, nói khi đang ăn

Tránh căng thẳng, duy trì giấc ngủ đủ

Điều trị sớm các bệnh lý tai mũi họng và tiêu hóa

Tầm soát định kỳ nếu có nguy cơ mắc bệnh lý thực quản, tuyến giáp

Cảm giác nuốt nước bọt thấy nghẹn có thể là dấu hiệu đơn giản do viêm họng, khô niêm mạc, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nghiêm trọng hơn như trào ngược dạ dày, rối loạn thực quản, thậm chí là ung thư. Do đó, bạn không nên chủ quan nếu tình trạng này kéo dài hoặc đi kèm các triệu chứng bất thường khác.