Hội chứng nhiễm trùng hô hấp trên là nhóm bệnh lý thường gặp, đặc biệt vào thời điểm giao mùa hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngột. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ nhiễm trùng hô hấp trên có thể lây trong bao lâu, lây như thế nào. Bài viết sau sẽ giúp bạn nhận diện nguy cơ lây lan của bệnh, đồng thời cung cấp các giải pháp đơn giản, dễ áp dụng để chủ động phòng tránh.
Menu xem nhanh:
1. Hiểu kỹ hơn về nhiễm trùng hô hấp trên
Hội chứng nhiễm trùng hô hấp trên là thuật ngữ dùng để chỉ nhóm các bệnh lý viêm nhiễm xảy ra ở phần trên của hệ hô hấp như mũi, xoang, họng, amidan và thanh quản. Những cơ quan này đóng vai trò quan trọng trong việc dẫn khí, lọc bụi bẩn, làm ẩm và làm ấm không khí trước khi chuyển xuống phổi. Tuy nhiên, vì là những “cửa ngõ” đầu tiên tiếp xúc với môi trường bên ngoài, chúng rất dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, nấm, trong đó virus chiếm phần lớn nguyên nhân gây bệnh.
Khi các cơ quan này bị viêm hoặc nhiễm trùng, người bệnh có thể gặp phải hàng loạt triệu chứng như nghẹt mũi, chảy nước mũi, đau họng, ho khan hoặc có đờm, sốt nhẹ đến vừa… Những triệu chứng này tuy không quá nghiêm trọng ở người khỏe mạnh, nhưng có thể kéo dài, gây mệt mỏi và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Đặc biệt, nếu không được chăm sóc đúng cách, bệnh có thể lan xuống đường hô hấp dưới, gây ra viêm phế quản hoặc viêm phổi.
Triệu chứng nhiễm trùng hô hấp trên phổ biến ở cả người lớn lẫn trẻ nhỏ
2. Thời điểm và đặc điểm lây lan của bệnh
2.1. Giao mùa khiến hội chứng nhiễm trùng hô hấp trên nghiêm trọng hơn
Viêm hô hấp trên có thể xuất hiện quanh năm, nhưng thường bùng phát mạnh mẽ nhất vào thời điểm giao mùa. Đặc biệt là giữa mùa thu và mùa đông hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngột. Sự chênh lệch nhiệt độ, độ ẩm không khí và sức đề kháng suy giảm trong giai đoạn này là điều kiện thuận lợi để các loại virus, vi khuẩn gây bệnh phát triển.
Ở người lớn, hội chứng này có thể tái phát từ 2-4 lần mỗi năm. Tuy nhiên, ở trẻ em chưa có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, con số này có thể lên đến 8-10 lần, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày.
Thông thường, nếu được phát hiện và chăm sóc kịp thời, bệnh sẽ tự khỏi trong vòng 7-10 ngày mà không cần đến can thiệp y tế phức tạp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, ở người già, trẻ nhỏ hoặc người có bệnh nền như hen suyễn, tiểu đường, tim mạch…, bệnh có thể chuyển biến nặng, kéo dài hoặc gây biến chứng xuống đường hô hấp dưới như viêm phế quản, viêm phổi.
2.2. Đặc điểm lây lan và con đường truyền nhiễm
Hội chứng viêm hô hấp trên chủ yếu do virus gây ra và có khả năng lây lan cao từ người sang người, đặc biệt là trong những ngày đầu khởi phát bệnh.
Người bệnh có khả năng lây truyền mạnh nhất trong khoảng 2-3 ngày đầu tiên kể từ khi xuất hiện các triệu chứng như ho, sốt, nghẹt mũi, đau họng. Trong điều kiện thông thường, có thể tiếp tục lây lan mầm bệnh trong khoảng 7-14 ngày, ngay cả khi triệu chứng đã bắt đầu thuyên giảm. Với những người có hệ miễn dịch suy yếu hoặc mắc bệnh mãn tính, thời gian lây nhiễm có thể kéo dài hơn nữa.
Virus gây nhiễm trùng hô hấp trên lây lan chủ yếu qua hai con đường phổ biến là giọt bắn và tiếp xúc gián tiếp.
– Giọt bắn: Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, virus sẽ phát tán vào không khí và dễ xâm nhập qua mũi, miệng, mắt của người xung quanh.
– Tiếp xúc gián tiếp: Virus có thể tồn tại vài giờ đến vài ngày trên các bề mặt như tay nắm cửa, điện thoại, bàn làm việc… Khi chạm vào rồi đưa tay lên mặt, nguy cơ nhiễm bệnh tăng cao.
Do đó, việc nắm rõ đặc điểm lây lan của bệnh là yếu tố then chốt giúp mỗi người chủ động hơn trong công tác phòng tránh, hạn chế tối đa khả năng lây lan trong cộng đồng.
Tránh tiếp xúc gần những người xung quanh khi có các triệu chứng lây nhiễm
3. Cách phòng tránh cho bản thân và gia đình
3.1. Hạn chế lây lan nếu đang mắc hội chứng nhiễm trùng hô hấp trên
Khi mắc các triệu chứng bị viêm hô hấp, dù có thể nhẹ, nhưng bạn vẫn có khả năng lây bệnh cho người khác, đặc biệt là trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc người có bệnh nền. Vì vậy, việc thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng:
– Che miệng khi ho hoặc hắt hơi: Luôn che miệng bằng khăn giấy dùng một lần hoặc khuỷu tay khi ho, hắt hơi. Tránh dùng tay vì có thể truyền virus sang các bề mặt hoặc người khác khi chạm vào đồ vật.
– Đeo khẩu trang đúng cách: Sử dụng khẩu trang y tế hoặc khẩu trang vải khi đến nơi công cộng, đi làm, hoặc tiếp xúc với người có nguy cơ cao mắc bệnh để giảm nguy cơ lây truyền virus qua giọt bắn.
– Hạn chế tiếp xúc gần: Trong thời gian chưa khỏi, nên ở nhà và tránh tụ tập nơi đông người. Nếu buộc phải ra ngoài, hãy giữ khoảng cách tối thiểu 1-2m với người khác.
– Không dùng chung đồ cá nhân: Tránh dùng chung cốc uống nước, khăn mặt, bàn chải đánh răng, điện thoại hoặc các vật dụng cá nhân khác để ngăn ngừa lây nhiễm chéo.
– Rửa tay đúng cách và thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trong ít nhất 20 giây, đặc biệt sau khi ho, hắt hơi, sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn và sau khi chạm vào các bề mặt công cộng. Nếu không có xà phòng, hãy dùng dung dịch rửa tay chứa ít nhất 60% cồn.
– Vệ sinh mũi họng hàng ngày: Súc họng bằng nước muối loãng và rửa mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý có thể giúp loại bỏ vi khuẩn, virus và làm dịu vùng niêm mạc bị viêm, hỗ trợ quá trình phục hồi.
Việc thực hiện những hành động đơn giản nhưng hiệu quả này có thể giúp giảm đáng kể nguy cơ lây lan bệnh cho người khác, đặc biệt trong môi trường gia đình, công sở hoặc trường học.
3.2. Phòng bệnh kỹ càng khi thời tiết chuyển mùa
Thời tiết thay đổi thất thường giữa nóng và lạnh là “môi trường lý tưởng” để virus, vi khuẩn sinh sôi và phát tán mạnh. Đặc biệt, độ ẩm không khí tăng hoặc giảm đột ngột, kết hợp với tình trạng ô nhiễm môi trường, tạo điều kiện thuận lợi khiến hệ miễn dịch của con người suy giảm. Vì vậy, việc chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh ngay từ sớm sẽ giúp bạn và gia đình hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm.
– Giữ vệ sinh cá nhân đặc biệt là rửa tay trước khi ăn và sau khi chạm vào bề mặt công cộng.
– Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, tránh bắt tay, dùng chung vật dụng.
– Đeo khẩu trang ở nơi đông người, khi đi xe công cộng, đến bệnh viện hoặc trường học.
– Lau dọn và khử khuẩn định kỳ trong nhà và nơi làm việc để loại bỏ tác nhân gây bệnh.
– Tăng cường sức đề kháng bằng cách ăn nhiều rau xanh, trái cây giàu vitamin C, uống đủ nước, ngủ đủ giấc và tập thể dục đều đặn.
– Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột: bước vào phòng lạnh khi đang ra mồ hôi hoặc ra ngoài trời lạnh mà mặc quá phong phanh.
– Đi khám sớm khi có dấu hiệu kéo dài như ho, sốt, đau họng… để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, phòng ngừa biến chứng.
Chủ động đi khám giúp phát hiện và điều trị kịp thời, tránh biến chứng và hạn chế lây lan trong cộng đồng
Nhiễm trùng hô hấp trên là một trong những bệnh lý phổ biến, rất dễ lây lan đặc biệt trong thời điểm chuyển mùa. Hy vọng việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết sẽ giúp bạn chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa trong việc bảo vệ sức khỏe cho bạn và người thân.
