Nôn trớ và trào ngược dạ dày là hai hiện tượng thường gặp nhưng dễ gây nhầm lẫn, nhất là ở những người có vấn đề về hệ tiêu hóa. Phân biệt rõ ràng giữa nôn trớ và trào ngược giúp người bệnh có cách xử lý và điều trị đúng, tránh những biến chứng không mong muốn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ và phân biệt nôn trớ và trào ngược để có hướng điều trị hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Nôn trớ và trào ngược là gì?
1.1 Nôn trớ là gì?
Nôn trớ là hiện tượng thức ăn và dịch trong dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản và ra ngoài qua miệng. Đây là phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm loại bỏ những yếu tố kích thích hoặc do dạ dày bị quá tải. Hiện tượng này có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm:
– Ăn quá nhanh, quá nhiều: Khi ăn uống quá vội vàng hoặc dung nạp một lượng thức ăn lớn trong thời gian ngắn, dạ dày có thể phản ứng bằng cách đẩy ngược thức ăn ra ngoài.
– Kích ứng dạ dày: Các yếu tố như đồ ăn cay nóng, dầu mỡ hoặc các chất kích thích như cà phê, rượu cũng có thể gây kích ứng dạ dày, dẫn đến nôn trớ.
– Bệnh lý tiêu hóa: Các bệnh lý như viêm dạ dày, loét dạ dày hoặc rối loạn tiêu hóa có thể là nguyên nhân gây ra nôn trớ.
Biểu hiện nôn trớ – Thức ăn và dịch trong dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản và ra ngoài qua miệng
1.2 Trào ngược là gì?
Trào ngược dạ dày là tình trạng dịch axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Khác với nôn trớ, trào ngược không luôn tống thức ăn ra ngoài mà thường chỉ gây ra cảm giác nóng rát, khó chịu ở vùng thượng vị. Nguyên nhân dẫn đến trào ngược dạ dày có thể bao gồm:
– Suy yếu cơ vòng thực quản dưới: Cơ vòng này đóng vai trò ngăn dịch dạ dày trào lên, khi cơ vòng yếu hoặc giãn ra, axit dạ dày sẽ dễ dàng tràn ngược lên thực quản.
– Áp lực dạ dày cao: Khi dạ dày bị áp lực do ăn quá no hoặc mặc quần áo quá chật, áp lực này sẽ đẩy dịch vị ngược lên thực quản.
– Các bệnh lý tiêu hóa khác: Các vấn đề về dạ dày như viêm loét dạ dày, viêm thực quản hoặc thoát vị cơ hoành cũng có thể gây ra hiện tượng trào ngược.
2. Cách phân biệt nôn trớ và trào ngược dạ dày
2.1 Phân biệt nôn trớ và trào ngược dựa vào triệu chứng
Một trong những điểm khác biệt lớn giữa nôn trớ và trào ngược là biểu hiện triệu chứng:
– Nôn trớ: Khi nôn trớ, thức ăn và dịch từ dạ dày sẽ thoát ra ngoài qua miệng. Trước khi nôn, người bệnh có thể cảm thấy đau hoặc đầy bụng.
– Trào ngược: Ở người bị trào ngược, axit từ dạ dày chỉ trào lên thực quản mà không luôn ra ngoài, thường kèm theo cảm giác nóng rát từ dạ dày đến vùng ngực và họng.
2.2 Phân biệt nôn trớ và trào ngược dựa vào thời điểm xảy ra
– Nôn trớ: Nôn trớ thường xảy ra ngay sau khi ăn hoặc khi bụng có dấu hiệu đầy hơi, căng tức.
– Trào ngược: Trào ngược dạ dày thường xuất hiện sau khi ăn, nhất là khi nằm hoặc cúi người. Tình trạng này hay xảy ra vào buổi tối, khi dạ dày hoạt động chậm lại.
2.3 Phân biệt dựa trên tần suất và mức độ nghiêm trọng
– Nôn trớ: Đây là hiện tượng thường xuất hiện bất ngờ, có thể do ăn uống không hợp lý hoặc kích thích dạ dày tạm thời. Người bệnh ít gặp nôn trớ nếu hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
– Trào ngược: Trào ngược dạ dày thường xảy ra liên tục, nếu không điều trị, dễ gây viêm loét thực quản, thậm chí có nguy cơ biến chứng thành ung thư thực quản.
2.4 Phân biệt nôn trớ và trào ngược dựa vào cảm giác kèm theo
– Nôn trớ: Trước khi nôn, người bệnh có thể cảm thấy buồn nôn, đau bụng hoặc khó chịu ở vùng dạ dày.
– Trào ngược: Người bị trào ngược thường có cảm giác nóng rát và đắng miệng do axit dạ dày tràn lên thực quản.
Bệnh nhân bị GERD thường có cảm giác nóng rát ngực do axit dạ dày tràn lên thực quản.
3. Các biện pháp xử lý và điều trị nôn trớ và trào ngược
3.1 Đối với nôn trớ
Để giảm thiểu tình trạng nôn trớ, có thể thực hiện một số biện pháp sau:
– Điều chỉnh cách ăn uống: Ăn chậm, nhai kỹ và chia nhỏ bữa ăn sẽ giúp giảm áp lực lên dạ dày.
– Tránh các thực phẩm gây kích ứng: Hạn chế các loại thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ và các chất kích thích như rượu bia, cà phê.
– Sử dụng thảo dược hỗ trợ tiêu hóa: Một số thảo dược như gừng, bạc hà giúp giảm triệu chứng khó chịu và ổn định dạ dày.
3.2 Đối với trào ngược
Đối với người bị trào ngược dạ dày, có thể áp dụng các phương pháp sau:
– Thay đổi thói quen sinh hoạt: Không nằm ngay sau khi ăn, tránh ăn no trước khi đi ngủ và duy trì khoảng cách ít nhất 2 giờ giữa bữa ăn và giấc ngủ.
– Sử dụng thuốc ức chế axit: Các loại thuốc kháng axit có thể giúp giảm nhanh triệu chứng nóng rát do trào ngược, nhưng cần có chỉ định từ bác sĩ.
– Điều chỉnh tư thế ngủ: Nâng cao phần đầu khi ngủ để giảm thiểu nguy cơ axit dạ dày trào lên thực quản.
4. Khi nào cần thăm khám bác sĩ
Cả nôn trớ và trào ngược dạ dày đều có thể là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng nếu chúng xuất hiện thường xuyên và gây khó chịu kéo dài. Do đó, hãy tìm đến bác sĩ nếu bạn gặp những triệu chứng sau:
– Nôn trớ liên tục: Nếu hiện tượng nôn trớ diễn ra liên tục, người bệnh bị mất nước hoặc sụt cân, có thể cần khám và điều trị sớm để ngăn ngừa biến chứng.
– Trào ngược kéo dài: Trào ngược dạ dày thực quản có thể dẫn đến loét hoặc viêm thực quản. Đây là một trong những nguyên nhân gây ung thư thực quản nếu không được điều trị kịp thời.
Để xác định nguyên nhân gây ra nôn trớ hay trào ngược, bác sĩ có thể chỉ định nội soi hoặc đo pH thực quản 24 giờ để đánh giá tình trạng thực quản và dạ dày.
Đo pH trở kháng thực quản 24h cung cấp chi tiết các thông tin về mức độ trào ngược, tần suất, loại dịch trào ngược. Phân biệt trào ngược với các vấn đề sức khỏe gây triệu chứng tương tự trào ngược.
Việc phân biệt nôn trớ và trào ngược rất quan trọng trong việc xác định hướng điều trị phù hợp. Trong khi nôn trớ là phản ứng tự nhiên của dạ dày nhằm loại bỏ các yếu tố kích thích, trào ngược lại là tình trạng axit dạ dày trào ngược lên thực quản, có thể gây tổn thương nếu không được xử lý đúng cách. Nếu bạn gặp tình trạng này kéo dài, hãy tìm đến bác sĩ để được thăm khám và có phương pháp điều trị phù hợp.
