Ợ chua tức ngực là tình trạng khó chịu thường gặp, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Triệu chứng này có thể xuất hiện đột ngột hoặc kéo dài, gây ra cảm giác khó chịu và lo lắng cho người bệnh. Để có phương pháp điều trị hiệu quả, việc đầu tiên cần làm là xác định chính xác nguyên nhân gây ra tình trạng này.
Menu xem nhanh:
1. Các triệu chứng đi kèm ợ chua, đau tức ngực cần chú ý
1.1 Những dấu hiệu thường gặp khi bị ợ chua tức ngực
Khi gặp tình trạng ợ chua tức ngực, người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng như cảm giác nóng rát sau xương ức, đau tức vùng thượng vị, khó nuốt, và có thể có vị chua trong miệng. Đặc biệt, các triệu chứng này thường trở nên nghiêm trọng hơn sau khi ăn no hoặc khi nằm xuống.
1.2 Thời điểm xuất hiện triệu chứng
Việc theo dõi thời điểm xuất hiện các cơn ợ chua tức ngực có thể giúp bác sĩ xác định nguyên nhân chính xác hơn. Nhiều người thường gặp tình trạng này vào buổi tối hoặc sau khi ăn các bữa ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng.
2. Phương pháp chẩn đoán nguyên nhân ợ chua tức ngực
2.1 Khám lâm sàng và khai thác bệnh sử
Khám lâm sàng và khai thác bệnh sử là bước đầu tiên và quan trọng trong quá trình chẩn đoán ợ chua tức ngực. Trong giai đoạn này, bác sĩ sẽ dành thời gian tìm hiểu chi tiết về các triệu chứng mà bệnh nhân đang gặp phải. Việc nắm rõ thời điểm khởi phát triệu chứng đầu tiên có ý nghĩa quan trọng, giúp đánh giá tính cấp tính hay mạn tính của bệnh. Bác sĩ sẽ tìm hiểu về tần suất xuất hiện các cơn đau, mức độ đau và các yếu tố làm giảm hoặc tăng triệu chứng.
Tiền sử bệnh của bản thân và gia đình cũng được đặc biệt quan tâm, đặc biệt là các bệnh lý về dạ dày và tim mạch. Những thông tin về thói quen sinh hoạt, chế độ ăn uống và các loại thuốc đang sử dụng cũng giúp bác sĩ có cái nhìn toàn diện về tình trạng của bệnh nhân.
Trong quá trình khám thực thể, bác sĩ sẽ tiến hành đo các dấu hiệu sinh tồn bao gồm mạch, huyết áp, nhịp thở và nhiệt độ. Việc khám tim kỹ lưỡng giúp phát hiện các tiếng thổi bất thường, trong khi khám phổi có thể phát hiện các ran phế nang hay ran phế quản. Bác sĩ cũng sẽ khám kỹ vùng bụng để đánh giá điểm đau và phản ứng thành bụng.
2.2 Nội soi dạ dày thực quản
Nội soi dạ dày thực quản là một trong những phương pháp chẩn đoán quan trọng trong việc đánh giá nguyên nhân gây ợ chua tức ngực. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp tình trạng niêm mạc và cấu trúc của đường tiêu hóa trên thông qua một ống soi mềm được đưa qua đường miệng.
Trước khi thực hiện nội soi, bệnh nhân cần được chuẩn bị kỹ lưỡng. Việc nhịn ăn từ 6-8 giờ trước thủ thuật là bắt buộc để đảm bảo dạ dày trống rỗng, giúp quan sát được rõ ràng niêm mạc. Trong trường hợp bệnh nhân đang sử dụng thuốc kháng đông, cần có chỉ định điều chỉnh phù hợp từ bác sĩ.
Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể phát hiện nhiều tổn thương khác nhau. Đối với bệnh trào ngược dạ dày thực quản, hình ảnh đặc trưng là viêm niêm mạc thực quản với các tổn thương trợt loét. Các tổn thương viêm dạ dày được đánh giá về mức độ, phân bố và đặc điểm.
Bệnh nhân thực hiện nội soi đường tiêu hóa tại TCI
2.3 Đo pH thực quản 24h – Tiêu chuẩn vàng chẩn đoán GERD gây ợ chua tức ngực
Đo pH thực quản 24 giờ được coi là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Phương pháp này giúp đánh giá chính xác mức độ trào ngược acid từ dạ dày lên thực quản trong suốt một ngày.
Quá trình đo được thực hiện thông qua một điện cực đặc biệt được đưa qua mũi xuống thực quản. Vị trí đặt điện cực được xác định chính xác dựa trên các mốc giải phẫu. Thiết bị sẽ ghi lại liên tục độ pH tại thực quản trong 24 giờ, trong khi bệnh nhân vẫn có thể sinh hoạt bình thường và ghi lại các hoạt động hàng ngày vào nhật ký.
Kết quả đo pH thực quản 24 giờ cung cấp nhiều thông số quan trọng. Số lần pH giảm xuống dưới 4 và thời gian pH duy trì dưới 4 là những chỉ số quan trọng đánh giá mức độ trào ngược acid. Chỉ số DeMeester tổng hợp được tính toán từ các thông số này giúp đánh giá tổng thể tình trạng trào ngược.
Phương pháp đo pH giúp xác định cường độ axit trào ngược từ dạ dày lên thực quản, thời gian thường xuyên trào ngược, góp phần chỉ ra mối liên hệ giữa triệu chứng ợ chua tức ngực và GERD.
Đo pH trở kháng thực quản 24 giờ là phương pháp hàng đầu trong chẩn đoán GERD gây đau tức ngực, phân biệt được với bệnh lý gây triệu chứng nhầm lẫn
2.4 Đo áp lực thực quản (HRM)
Đo áp lực thực quản (HRM) là kỹ thuật hiện đại nhằm đánh giá hoạt động chức năng của cơ vòng thực quản trên và dưới, cũng như sự phối hợp co bóp của thực quản. Trong quá trình này, một ống thông mỏng và linh hoạt được đưa vào thực quản qua đường mũi. Ống này chứa nhiều cảm biến áp lực dọc theo chiều dài, giúp ghi nhận chính xác áp lực tại từng điểm khi thực quản thực hiện chức năng nuốt hoặc nghỉ ngơi.
HRM đặc biệt hữu ích trong việc phát hiện các rối loạn như:
– Rối loạn co bóp thực quản: Ví dụ, co thắt tâm vị hoặc rối loạn co bóp không đều.
– Suy cơ vòng thực quản dưới (LES): Đây là nguyên nhân phổ biến gây trào ngược axit, dẫn đến triệu chứng ợ chua tức ngực.
– Các vấn đề phối hợp nuốt: Có thể gây nuốt nghẹn hoặc cảm giác khó chịu trong ngực.
Phương pháp này không chỉ cung cấp dữ liệu chi tiết về chức năng thực quản mà còn giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và lựa chọn hướng điều trị phù hợp.
Kỹ thuật đo HRM giúp đánh giá cơ vòng thực quản dưới liệu có suy yếu hay không, có phải là nguyên nhân dẫn đến axit trào ngược gây ợ chua, đau tức ngực thực quản
3. Các nguyên nhân thường gặp gây ợ chua, tức ngực
Hiểu rõ nguyên nhân gây ợ chua tức ngực là bước quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
– Trào ngược dạ dày thực quản/ GERD: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, xảy ra khi cơ vòng thực quản dưới bị suy yếu, cho phép acid dạ dày trào ngược lên thực quản.
– Viêm dạ dày: Tình trạng viêm niêm mạc dạ dày có thể gây ra các cơn ợ chua kèm đau tức ngực, đặc biệt là sau khi ăn.
– Nhiễm khuẩn H.pylori: Vi khuẩn này có thể gây viêm dạ dày mạn tính và các triệu chứng ợ chua, ngực đau tức kéo dài.
– Stress và lo âu: Các yếu tố tâm lý có thể làm tăng tiết acid dạ dày và gây ra các triệu chứng khó chịu.
4. Các yếu tố nguy cơ cần lưu ý
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện ợ chua, đau tức ngực như:
– Thói quen ăn uống không lành mạnh: Ăn quá no, ăn nhiều thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ.
– Lối sống không khoa học: Hút thuốc lá, uống rượu bia, thức khuya, stress kéo dài.
– Thừa cân, béo phì: Tạo áp lực lên dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược.
– Mang thai: Sự thay đổi nội tiết tố và áp lực từ thai nhi có thể gây ra các triệu chứng ợ chua, tức ngực thực quản.
5. Khi nào cần đến gặp bác sĩ kiểm tra tức ngực ợ chua
Bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa ngay khi gặp phải các tình trạng sau:
– Ợ chua tức ngực kéo dài trên 2 tuần không cải thiện với các biện pháp điều trị tại nhà.
– Xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng như khó thở, đau ngực dữ dội, vã mồ hôi.
– Nuốt khó hoặc đau khi nuốt kèm theo sụt cân không rõ nguyên nhân.
– Nôn ra máu hoặc phân đen.
Việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây ợ chua tức ngực là bước quan trọng đầu tiên trong quá trình điều trị. Từ đó, bác sĩ có thể đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, giúp cải thiện triệu chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
