Dù được cứu sống, các bệnh nhân bị tai biến vẫn có thể gặp phải những di chứng nặng nề và nguy cơ tái phát cao. Vì vậy, việc nắm vững các quy tắc và lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não là vô cùng quan trọng đối với việc phục hồi và giảm nguy cơ biến chứng.
Menu xem nhanh:
1. Những nguy cơ đối với người bệnh sau tai biến
Sau tai biến mạch máu não, người bệnh có thể gặp phải một số biến chứng sau:
– Liệt, giảm vận động: Nếu vùng não điều khiển vận động bị tổn thương, người bệnh có thể bị yếu, liệt nửa người hoặc một số bộ phận trên cơ thể như tay hay chân.
– Khó khăn nói, khó nuốt: Tai biến mạch máu não có gây ảnh hưởng đến việc kiểm soát cơ miệng. Lúc này bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc diễn đạt bằng ngôn ngữ, nói ngọng, nói lắp, thậm chí không nói được. Khoảng 20% bệnh nhân tai biến mạch máu não bị mất tiếng nói.
Nhiều trường hợp gặp khó khăn trong cả việc ăn uống. Người bệnh khó ăn, khó nuốt. Tình trạng này kéo dài có thể khiến cơ thể thêm suy nhược và khó phục hồi.
– Rối loạn nhận thức: Nhiều người bệnh sau tai biến có thể gặp tình trạng sa sút trí tuệ, giảm nhanh nhạy trong suy nghĩ, tư duy, dẫn đến phán đoán, xử lý tình huống chậm. Nhiều người có biểu hiện hay quên, suy giảm trí nhớ.
– Rối loạn cảm xúc: Vì nhiều nguyên nhân, các bệnh nhân tai biến mạch máu não dễ bị trầm cảm, gặp khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc.
– Rối loạn cơ vòng: Thường dễ dẫn đến tiểu tiện không tự chủ.
Những biến chứng này khiến các bệnh nhân tai biến mạch máu não bị giảm khả năng tự chăm sóc, nhiều sinh hoạt cần đến sự chăm sóc từ người thân.
Sau tai biến mạch máu não người bệnh có thể đối mặt với những di chứng ở nhiều mức độ.
2. Chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não như thế nào?
2.1 Chế độ dinh dưỡng trong kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não
Sự thiếu lành mạnh trong chế độ ăn uống là một trong những nguyên nhân dẫn tới tai biến. Ăn quá nhiều thực phẩm có hàm lượng đường, mỡ cao, nhiều protein, nhiều muối làm tăng nguy cơ đột quỵ. Cũng có trường hợp tai biến xảy ra do ăn quá ít thức ăn làm lượng mỡ, đạm, vitamin và khoáng chất trong cơ thể bị thiếu hụt. Vì vậy chế độ dinh dưỡng khoa học là rất cần thiết cho sự phục hồi của người bệnh.
Theo các chuyên gia, người bệnh nên ăn đầy đủ các nhóm chất với tỷ lệ phù hợp, cụ thể:
– Đạm (protein)
Người bệnh cần cung cấp lượng đạm ở mức 0,8g/kg cân nặng/ngày. Nên chọn các thực phẩm giàu đạm thực vật như đậu đỗ, đậu tương, đậu phụ, đạm động vật ít cholesterol như cá biển, cá đồng, sữa, thịt nạc…
– Chất béo
Lượng chất béo được khuyến cáo cho các bệnh nhân này là 25 – 30g/ngày. Trong đó 1/3 là chất béo động vật, còn lại là chất béo thực vật. Dầu thực vật còn có khả năng làm giảm nguy cơ đột quỵ do cục máu đông.
– Vitamin và chất khoáng
Các loại hoa quả chín, rau củ, sữa có chứa chứa nhiều kali, có tác dụng lợi tiểu, hạ huyết áp. Nếu mỗi ngày bổ sung ít nhất 300mcg axit folic sẽ làm giảm 20% nguy cơ đột quỵ, 13% nguy cơ bệnh tim so với người dùng dưới 136mcg/ngày. Chất này có nhiều trong rau xanh, đậu, gạo, mỳ, quả có vị chua,…
Việc giảm bớt năng lượng trong khẩu phần ăn sẽ giúp tránh tăng cân, giảm nhẹ hoạt động cho bộ máy tiêu hóa và tuần hoàn. Mức năng lượng đưa vào cơ thể được khuyến cáo chỉ nên ở mức 30 – 35 Kcal/ kg cân nặng/ngày. Nên cho bệnh nhân tai biến ăn rau củ, khoai, đậu đỗ, cơm, mỳ, bún, miến để bổ sung đầy đủ năng lượng.
Đặc biệt những bệnh nhân này cần được ăn những thức ăn dễ tiêu hóa, tốt nhất nên ở dạng mềm, lỏng như súp, cháo, sữa. Cần chia nhỏ bữa ăn thành 3 – 5 bữa/ngày, tránh để bệnh nhân ăn quá no. Bệnh nhân cũng nên hạn chế ăn đồ lên men, thức ăn chế biến sẵn nhiều muối (dưa, cà, hành muối, bánh mỳ, thịt hun khói, ba tê, xúc xích…), gia vị cay, nóng, rượu, chè, cà phê… Khẩu phần ăn cần giảm muối và nước để tránh tình trạng phù do tụ máu ở tĩnh mạch.
Chế độ ăn lành mạnh giúp thúc đẩy quá trình phục hồi của người bệnh
2.2 Chế độ tập luyện rất quan trọng trong chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não
Khi ở viện
Việc tập luyện rất quan trọng đối với sự phục hồi của người bệnh tai biến. Thông thường, nếu điều kiện sức khỏe cho phép, bệnh nhân có thể tập luyện ngay từ những ngày đầu. Các bài tập từ đơn giản đến phức tạp tùy theo mức độ hồi phục của bệnh nhân.
Trong thời gian này, người nhà nên chú ý:
– Vệ sinh cá nhân cho bệnh nhân, đánh răng ngày 2-3 lần
– Giúp người bệnh thay đổi đổi tư thế nằm để chống loét
– Xoa bóp bắp cơ, vận động các khớp tay và chân cho bệnh nhân, tránh cứng khớp, teo cơ. Việc tập vận động nhẹ nhưng thường xuyên sẽ giúp hồi phục nhanh chóng.
Sau khi xuất viện
– Cho bệnh nhân tập vận động tại nhà hoặc tại các trung tâm vật lý trị liệu
– Khuyến khích bệnh nhân tự sinh hoạt hằng ngày với sự trợ giúp của thân nhân
– Sửa đổi một số vật dụng trong nhà nếu cần để phù hợp với bệnh nhân
– Người thân cần tích cực trò chuyện, cho bệnh nhân nghe và đọc, lặp lại trong vòng 20 tuần với mức độ khó tăng dần.
– Cho bệnh nhân tập nói bằng những câu từ đơn giản như chữ cái, số đếm, ngày tháng. Có thể tăng dần độ khó bằng cách cho người bệnh mô tả đồ vật xung quanh hoặc tập đọc đoạn văn từ ngắn đến dài dần. Trong 3 tháng đầu, bệnh nhân cần luyện nói khoảng 40 – 100 giờ.
Các bệnh nhân sau tai biến nên được tập luyện với cường độ tăng dần
2.3 Chế độ sinh hoạt
– Từ bỏ các thuốc lá, uống rượu, ăn mặn…
– Uống thuốc đầy đủ và tái khám đúng hẹn của bác sĩ
– Theo dõi và kiểm soát các bệnh phối hợp như tăng huyết áp, đái tháo đường,… để tránh tái phát
– Xây dựng chế độ làm việc, nghỉ ngơi khoa học, tránh căng thẳng đầu óc, làm việc quá sức không tốt cho não
– Đối với người cao tuổi, chú ý giữ ấm cơ thể, đặc biệt khi thời tiết thay đổi, nhất là khi trời lạnh đột ngột
Hi vọng những thông tin trên đây đã giúp bạn hiểu hơn về di chứng sau tai biến và cách chăm sóc Chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não là một quá trình khó khăn, kéo dài, đòi hỏi sự kiên trì và kiến thức cơ bản. Hãy tham khảo bác sĩ chuyên khoa để đưa ra kế hoạch chăm sóc phù hợp, tránh đột quỵ tái phát, nhờ vậy kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân.
